Faxi - 01.10.1981, Síða 8

Yngsti sonur þeirra (þá ófædd-
ur) er nú tengdasonur minn og
dvel ég nú á heimili hans og Astu
dóttur minnar. Á Látrum kenndi
mér Jóna Sigurjónsdóttir og
héldum við mikið upp á hana og
virtum hana mikils. Hún hafði oft
skemmtanir í skólanum á laug-
ardagskvöldum og vorum við þá
látin leika og syngja öðrum til
skemmtunar. Man ég sérstak-
lega eftir því að við lékum ,,Ólaf-
ur liljurós" og var ég látin leika
huldukonuna. Mér fannst alltaf
gaman í skólanum og langaði
mikið til að læra meira. Milli Mið-
víkur og Hesteyrar er yfir fjall að
fara og nærri tveggja tíma
gangur, en milli Látraog Miðvík-
ur var tæplega klukkustundar
gangur og ekki fjallvegur, en tvö
vatnsföll sem oft voru erfið yfir-
ferðar. Ég fór því oftar heim
þegar ég var á Látrum en þegar
ég var á Hesteyri.
Á heimili okkar í Miövík var
oftast lesið upphátt á kvöldin og
gerðu það pabbi og eldri bræð-
ur mínir, en ég er fjórða í röð-
inni af alsystkinunum. Kvenfólk-
ið spann og prjónaði og bræður
mínir voru látnir kemba ullina en
heldur voru þeir latir við það.
Þeir sinntu öllum gegningum
með pabba en mamma og vinnu-
konur hennar mjólkuöu ætíð.
Oft voru kveönar rímur líka og
var það oftast pabbi.
Eftir fermingu fengum við að
fara á böll til Látra, sem voru
haldin fjórum til fimm sinnum á
vetri. Spilari var Guðmundur
Halldórsson úr Neðri-Miðvík,
frændi minn. Hann spilaði á ein-
falda harmóniku og okkur
fannst það góð músík. Oft var
dansað fram á morgun, en það
fór eftir sjávarföllum, því ósarnir
sem viö urðum aö vaöa yfir til aö
komast til Miðvíkur, voru helst
færir á fjöru. Á sumrin fórum við
í útreiðartúra inn að Hesteyri og
þótti okkur það mjög gaman. Við
fórum þá oft mörg saman.
Við vorum látin hjálpa til á
heimili strax og viö vorum fær
um. Það var alltaf fært frá og það
kom í minn hlut eins og annarra
að smala, og seinna aö mjólka
Prestsetrlb Staöur i Aöalvik og
kirkjan nær fjallinu. Snjór liggur
lengi á jöröu á þessum slóöum.
kindurnar í kvíunum. Sennilega
hef ég byrjað að mjólka kindur
ellefu til tólf ára. Ef vantaði af kvi-
ánum var ég stundum látin leita.
Við fylgdumst vel með fénu um
sauðburðinn og var þá oft mikið
að gera. Við smöluðum fénu
þegar markað var og svo þegar
fært var frá, og þegar ullin var
tekin af. Við rákum svo lömbin á
fjall eftir að þau voru búin að
vera inni í nokkra daga. Við
rákum þau norður í Fljót, sem
var þriggja til fjögurra stunda
gangur aðra leiðina. Við fórum
fyrir Mann-fjall og gengum síð-
an fram í Bjarnadal og þar upp á
Háu-heiði. Við gengum á heima-
gerðum skinnskóm, annað
þekktist ekki. Ég man eftir einni
slíkri ferð og vorum við þá þrjú
systkinin, ég líklega fjórtán ára,
Valdi átta ára og Sölvi nítján ára.
Á heimleiðinni rann Valdi ofan af
Teignum, sem var mjög sér-
kennilegur sandbakki ofan við
Stakkadalsósinn (sem var annar
þeirra vatnsfalla sem alltaf varð
að vaða yfir til aö komast til Mið-
víkur frá Látrum), og flaut hann
þarna á ósnum, en fötin héldu
honum uppi. Þá var Sölvi fljótur
að bjarga bróður sínum, en
ósinn var hættulega djúpur
þegar illa stóð á sjó. Við vorum
oft þreytt og svöng orðin í svona
ferðum, sem tóku kannski sjö
klukkustundir, og alltaf gang-
andi. Þetta voru allt vegleysur
yfir að fara.
Það var farið á grasafjall eftir
þörfum, oftast karlmennirnir.
Það var ekki mikið um fjallagrös,
en alltaf nóg til heimilisnota. Ég
fór nokkrum sinnum til grasa
með mömmu og fleirum. Við
fórum líka alltaf til berja á haust-
in, en í Miðvík var mikið af
berjum. Okkur þótti nú alltaf
heldur lítiö koma til krækiberj-
anna, en vildum helst aöal-
bláber. Þau voru notuð í grauta
og saft.
Þeir voru taldir af
Eitt atvik frá bernsku minni er
mér sérlega minnisstætt og vil
ég geta þess hér. Ég mun hafa
verið fimm til sex ára. Ég vakn-
aði síöla nætur við það að pabbi
var að hita sér kaffi á olíuvél og
var að búa sig í sjóferð og Óli
hálfbróðir minn einnig, en hann
var þá fullorðinn maður. Friðrik,
bróöir mömmu, sem var giftur
Þórunni hálfsystur minni (og því
bæði mágur og tengdasonur
pabba) var líka á bátnum. Á Látr-
um (en þaöan var róiö) bættust
við þrír menn. Þeir voru sex á
bátnum. Þetta var um hávetur,
en ætíð var róið ef gaf á sjó. Geta
má þess, að aldrei var til siðs að
hafa nesti í sjóferöir og má nærri
geta hvernig menn voru settir,
svangir og þyrstir, ef eitthvað
brá út af. Um miöjan dag var
skollin á blindhríð og norðan
hvassviðri. Þeir komu ekki heim
um kvöldið og í viku fréttist ekk-
ert af þeim. Þetta voru langir og
dimmir dagar, og þeir voru taldir
af. Á áttunda degi, en þá var
veðrið orðið gott, sáum við sex
menn koma gangandi niður
Stóru-Brekku. Þeir leiddust allir
svo við gætum talið þá. Þarna
voru þeir allir komnir heilir á
húfi. Þeim hafði tekist að hleypa
vestur yfir Djúp undan veðrinu
og komust að landi í Bolungar-
vík. Bátnum hvolfdi í lending-
unni, enda mikið brim, og lentu
þeir sumir undir bátnum. En
margir voru til að taka á móti
þeim og bjarga þeim á land.
Friðrik varö verst úti, fannst
meðvitundarlaus í næstu vör.
Báturinn brotnaði og eyðilagð-
ist. Pabbi fór um nóttina inn á
(safjörð gangandi við annan
mann, til að sækja lækni til Frið-
riks. Pabbi var tæplega meðal-
maður og grannur, en hörku-
duglegur og fylginn sér eins og
sést á þessu. Nærri má geta
hvort hann hefur ekki verið orð-
inn þrekaður eftir þennan erfiöa
og hættulega róður, en samt fór
hann strax til að sækja lækninn.
Þeim gaf ekki norður yfir Djúpið
fyrr en eftir viku, en þá var þeim
lánaður bátur svo þeir kæmust
að Sléttu, en þaðan komu þeir
gangandi. Það voru þvi miklir
gleðifundir þegar þeir birtust
svona óvænt, enda er þetta mér
alveg ógleymanlegt.
Heimilisfólk
Rétt er, áðuren lengraer hald-
ið, að kynna aðeins heimilisfólk-
ið sem var á æskuheimili mínu.
Við vorum mörg í heimili. Pabbi
var tvígiftur. Hann hét Þorbergur
Jónsson, f. 19. apríl 1858, d. 9.
jan. 1934. Fyrri kona hans var
Margrét Þorsteinsdóttir, f. 7. maí
1862, d. 7. júlí 1889. Þeirra börn
voru: Þórunn María (1884) og
Óli (1885). Óli var kennara-
menntaður. Hann dó ungur,
fórst af vélbáti 1914. Þórunnlifði
til hárrar elli. Seinni kona föður
mins var Oddný Finnbogadóttir,
f. 15. maí 1874, d. 14. sept. 1938.
Þau áttu saman 10 börn sem öll
urðu fullorðin. Elstur þeirra
Finnbjörn (1893), síðan Sölvi
(1895), þá Margrét (1896), næst
ég, Sigríður (1899), síðan Þor-
bergur (1902), Petólína Oddný
(1905), Valdimar (1906), Guð-
munda María (1908), Finnbogi
(1912), og yngstur Óli Pálmi
Halldór (1916). Hann var látinn
heita eftir hálfbróður okkar, sem
þá var dáinn.
Fyrst þegar ég man eftir mér
var vinnufólk á heimilinu. Það
voru hjón sem voru í hús-
mennsku. Þau bjuggu ádyralofti
frammi. Þau hétu Geirmundur
Guðmundsson og Sigurlína
Friðriksdóttir. Þau fóru samt
fljótlega, enda munu bræður
Taökvörn. Búrekstrartæki sem fáir
núlifandí Suöurnesjamenn hafa
augum litiö.
mínir hafa verið orðnirþaðstórir
að þeir gátu hjálpað við búskap-
inn. Móðir mín átti saumavél og
einnig litla hringprjónavél, og
lærði ég fljótlega að nota þessar
vélar. Ég prjónaði og saumaði á
yngri systkini mín þegarég hafði
aldur til, enda hafði móðir mín
alltaf mikið að gera eins og skilj-
anlegt var. Allur fatnaður var
unninn heima. Pabbi átti vefstól
og óf alltaf að vetrinum þegar
ekki var hægt að róa eða sinna
öðrum útiverkum. Um það leyti
sem ég var um fermingu var þó
hætt að vefa. Þá fengust keypt
efni í fatnað og þá lagðist þessi
heimavefnaður niður. Heimilis-
líf var alltaf mjög gott. Okkur
systkinunum kom vel saman og
samband okkar við foreldra
okkar var ætíð gott og hélst það
meðan við lifðum öll.
Ýmis konar vinnubrögð
Húsdýraáburður var notaður
eingöngu á tún. ( fjárhúsi voru
grindur. Þær voru teknar upp
oftar en einu sinni aö vetrinum
og mokað út á hauginn. Hestar
voru líka hafðir inni og svo auð-
vitað kýrnar. Taðið var dregið á
sleðum á túnið meðan snjór var
á og svo var því dreift yfir á vorin
þegar snjó tók upp. Fyrst þegar
ég man eftir var klárbreitt. Tað-
inu var rakað af með klárum og
smækkað með kepp. Túnið var
hreint um leið. Síðast var tað-
hrúgunum sem rakað var saman
brennt. Pabbi vildi láta reykinn
af þeim leggja yfir túnið og var
það taliö til bóta. Seinna smíð-
aöi pabbi taövél (taðkvörn) og
eftir það möluðum við taðið og
jusum því yfir úr trogum. Eftir
nokkurn tíma var þaö rakað af
og brennt eins og áður. Þetta var
léttara og taðið gekk betur niður
í grassvörðinn. Kvenfólkið vann
á túninu, en karlmennirnir voru í
verinu um það leyti árs. Vorver-
tíð byrjaði á páskum. Eftir að
búið var að vinna á, hófst mó-
FAXI - 128