Morgunblaðið - 07.02.2009, Qupperneq 27

27
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. FEBRÚAR 2009
Fullt tungl Tunglið naut sín í gærmorgun og kom snemma upp yfir Akrafjalli. Hér má sjá Breiðholtið og blokkirnar í Vesturbergi í forgrunni í frostinu. Kalt en fallegt veður í gær.
Árni Sæberg
Bjarni Harðarson | 6. febrúar 2009
Til varnar Davíð sem
varði peningatanka
þjóðarinnar
Við erum stödd þar í
sögu landsins að nú
stendur til að bera Dav-
íð Oddsson út úr Seðla-
bankanum. Banka sem í
hans tíð hélt uppi einni
vitlausustu peninga-
málastefnu í sögu lýðveldisins. ... EN
ég er enn sannfærður um að Davíð fór
rétt að þegar Glitnisdrengirnir komu
til hans og báðu um að fá að fara eins
og Bjarnaræningjar inn í hálftóma
peningatanka þjóðarinnar. Meðan allir
aðrir, sérfræðingar, stjórnmálamenn úr
öllum fylkingum og allskonar múg-
menn öskruðu á að það yrði að hjálpa
bönkunum var Davíð kallinn sá eini
sem þorði að segja nei. Það var mjög
óvinsælt nei þá þó allir sjái betur nú.
Nú þegar við sjáum æ betur ofan í
ginnungagap taprekstrarins og lyg-
innar hjá Baugi og öðrum útrásarvík-
ingum verður stöðugt augljósara
hversu mikilsverða hagsmuni þjóð-
arinnar Davíð varði með því að taka
völdin algerlega í sínar hendur helgina
örlagaríku og þjóðin horfði á hvernig
hann tók fjármálaráðherra og for-
sætisráðherra þeirra daga sinn undir
hvorn – og sagði líkt og Skarphéðinn,
tekið hefi ég hvolpa tvo. ... Þetta var
vissulega gerræðislegt allt saman en
líka á gerræðislegum tímum og þó
þetta sé engan veginn minningagrein
um þennan fjarskylda frænda minn úr
Fljótshlíðinni þá langar mig að þakka
Davíð fyrir þessa nótt og er sann-
færður um að þjóðin stendur hér í
nokkurri þakkarskuld við karlinn. Hvað
sem okkur svo finnst um eilífðarlanga
stjórnartíð sama manns...
Meira: bjarnihardar.blog.is
Gunnar Waage | 6. febrúar 2009
Listamenn á framfæri
hins opinbera
... eru ekki listamenn. Svo
einfalt er það, allir alvöru
listamenn firra sig því að
taka við ölmusu af hendi
hins opinbera þar sem að
þeir einfaldlega þurfa ekki
á slíku að halda. Fjárhagslegt sjálfstæði
listamanna er algjör forsenda þess að
möguleiki sé á einhverjum afrakstri af
þeirra vinnu. ...
Þannig skapast alvöru starfsvett-
vangur fyrir listamenn en ekki eitthvert
félagsmála-case sem síðan mergsýgur
þjóðfélagið að innan og elur um leið af
sér lélega listamenn.
Það ætti virkilega að leggja þetta nið-
ur og þótt fyrr hefði verið.
Meira: gunnarwaage.blog.is
HVERNIG getum
við komið hjólum at-
vinnulífsins aftur á fullt
með 70% fyrirtækja
tæknilega gjaldþrota,
óstarfhæfa banka og
vaxtastig lána um og
yfir 25%, sem sogar til
sín það litla sem eftir
er af lausafé þeirra?
Hvernig getum við afl-
að gjaldeyris til að
borga niður skuldir
okkar þegar verð á útflutnings-
afurðum (fiski og áli) fer hríðlækk-
andi vegna áhrifa heimskrepp-
unnar? Hvernig eigum við að
stunda eðlileg utanríkisviðskipti
með gjaldmiðil í gjörgæslu? Spurn-
ingarnar lýsa kjarna þess vanda
sem ný ríkisstjórn stendur frammi
fyrir.
Ný ríkisstjórn hefur verið gagn-
rýnd fyrir að hún stingi höfðinu í
sandinn varðandi Evrópumál og
boði engar lausnir á gjaldmið-
ilsvandanum. Þessi gagnrýni er
réttmæt. Að óbreyttu verðum við
að búa áfram við gjaldeyrishömlur.
Það getur hins vegar ekki gengið til
frambúðar því að það hamlar upp-
byggingarstarfinu. Ríkisstjórn, sem
getur hvorki leyst skuldavandann
né gjaldmiðilsvandann til fram-
búðar, fremur en sú fyrri, verður
því miður ekki á vetur setjandi.
Hér er komið að kjarna málsins.
Forystumenn stjórnarflokkanna,
þ.m.t. hinn ungi formaður Fram-
sóknarflokksins, verða að horfast í
augu við þessar staðreyndir og
koma fram með trúverðugar og
raunsæjar lausnir. Annars mun
þeim mistakast björgunarstarfið
rétt eins og fyrrverandi stjórn.
Það er því miður á misskilningi
byggt að spurningin um samninga
við Evrópusambandið sé einhver
framtíðarmúsík, sem megi huga að
seinna, þegar bráðavandinn hefur
verið leystur. Þetta er óskhyggja
sem byggist á sjálfsblekkingu.
Samningar við Evrópusambandið
um aðild að því og myntsamstarfinu
er lykillinn að lausnum á bráða-
vanda íslensku þjóðarinnar nú þeg-
ar. Ástæðan er einföld: Við getum
hvorki leyst skuldavandann né
gjaldmiðilsvandann ein og sér; við
þurfum að semja um hvort tveggja.
Samningsvettvangurinn er hjá Evr-
ópusambandinu – allsherj-
arsamtökum lýðræðisríkja í Evr-
ópu.
Lítum fyrst á
gjaldmiðilsvandann.
Fyrsti kostur er að
notast áfram við
krónuna í skjóli
gjaldeyrishafta. Það
kemur í veg fyrir yf-
irvofandi fjárflótta en
hindrar um leið er-
lendar fjárfestingar
til uppbyggingar í at-
vinnulífinu. Það er
því neyðarbrauð til
skamms tíma. Annar
kostur er að aflétta
gjaldeyrishömlum og
setja krónuna aftur á flot. Það væri
óðs manns æði við óbreyttar að-
stæður. Hún mundi sökkva eins og
steinn á augabragði. Það mundi
leiða nýja verðbólguholskeflu yfir
þjóðina og þar með loka öllum út-
gönguleiðum út úr skuldafangels-
inu. Niðurstaða gagnlegrar um-
ræðu um einhliða upptöku evru er
sú að það er tæknilega gerlegt en
pólitískt frágangssök. Þá er aðeins
ein leið eftir: Að sækja um aðild að
Evrópusambandinu og mynt-
samstarfinu, með það fyrir augum
að taka upp evru.
Gjaldmiðilsvandinn: lausn í
bráð og lengd
Pólitísk ákvörðun um að óska eft-
ir samningaviðræðum mun ein og
sér hafa jákvæð áhrif í stöðunni. Ís-
land hefði þar með markað sér
framtíðarstefnu með afdrátt-
arlausum hætti. Það eyðir óvissu og
eflir traust. Í ljósi neyðarástands
mundi Ísland óska eftir flýti-
meðferð. Eftir að báðir aðilar hafa
fengið samningsumboð er unnt að
ljúka samningum við EES-ríkið Ís-
land á hálfu ári. Fáeinum mánuðum
síðar gæti Ísland verið komið inn í
anddyri peningamálasamstarfsins
(exchange rate mechanism –II).
Þar með væri krónan orðin bundin
evrunni á umsömdu gengi. Það er
að vísu bara bráðabirgðalausn. Og
það leysir ekki vandann í millibils-
ástandinu frá því að við afléttum
gjaldeyrishöftum og þar til við höf-
um tekið upp evru. Þess vegna
þurfum við á að halda sérlausn í
millibilsástandinu.
Hér kemur til kasta hins nýja
fjármálaráðherra, Steingríms J.
Sigfússonar, formanns Vinstri
grænna. Hann hefur áður boðað
myntsamstarf við Norðmenn. For-
maður Miðflokksins norska hefur
þegar tekið hugmyndinni vel. Stein-
grímur hefur tilkynnt að hann muni
ræða hugsanlegt myntsamstarf við
fjármálaráðherra Noregs, formann
SV, systurflokks Vinstri grænna,
þegar tilefni gefst til á 10 ára af-
mæli VG um helgina. Dr. Willem
Buiter mælti með því í ræðu sinni í
hátíðarsal háskólans að Íslendingar
leituðu til vinveittra Norð-
urlandaþjóða um myntsamstarf á
umræddum millibilstíma, uns upp-
taka evru yrði raunhæfur kostur.
Dr. Buiter sagði bæði norsku og
dönsku krónuna koma til greina. Að
vísu mundi danska krónan henta
betur því að hún væri í reynd evra
undir öðru nafni. Styrkur norsku
olíukrónunnar og tiltölulega háir
vextir teldust óhagræði í þessum
samanburði. Hvort tveggja kæmi
þó til greina. Hvor leiðin sem væri
farin gæti tryggt íslenskum þjóð-
arbúskap meiri stöðugleika og
lægri vexti en við getum gert á eig-
in spýtur. Þetta er það sem íslenskt
atvinnulíf þarfnast til þess að ná sér
aftur á strik. Með því að leysa þetta
mál gæti hinn nýi fjármálaráðherra,
Steingrímur J. Sigfússon, unnið
þjóð sinni ómetanlegt gagn. Ég
leyfi mér að vona að Þistilfirðing-
urinn röski láti nú hendur standa
fram úr ermum og leysi þetta mál.
Út úr skuldafangelsinu
Hin meginástæðan fyrir því að
við megum ekki draga það á lang-
inn að ganga til samninga við Evr-
ópusambandið er sú að greiðslu-
byrði þeirra skulda sem fyrrverandi
ríkisstjórn hefur lagt okkur á
herðar, er þyngri en svo að þjóðin
fái undir risið ein og óstudd. Við
verðum að semja um skuldirnar,
um greiðslutíma og greiðslukjör.
Samningsaðilinn er Evrópusam-
bandið og einstakar aðildaþjóðir
þess. Þegar við hefjum samninga-
viðræður við Evrópusambandið
verður allt að vera uppi á borðinu:
Sá þriðjungur af löggjöf Evrópu-
sambandsins (acquis communau-
taire) sem er umfram EES-
löggjöfina, sem Ísland hefur þegar
tekið yfir, tímaáætlun um mynt-
samstarfið og óskir Íslendinga um
sérstaka fyrirgreiðslu vegna þess
neyðarástands sem skapast hefur
vegna óbærilegrar skuldsetningar
þjóðarbúsins.
Það verður allt öðru vísi tekið á
vandamálum Íslendinga sem verð-
andi aðildarþjóðar Evrópusam-
bandsins en sem utangarðsþjóðar.
Vandamál verðandi aðildarþjóða
eru vandamál Evrópusambandsins
sem slíks. Evrópusambandið býr
yfir ýmsum úrræðum til þess að
leysa vanda aðildarríkja af þeim
toga sem Íslendingum er nú ofviða
að leysa á eigin spýtur. Smæð Ís-
lands skiptir hér máli. Upphæð-
irnar sem um er að ræða eru risa-
vaxnar á mælikvarða 300.000
manna þjóðar en smámunir einir á
mælikvarða ríkjabandalags sem tel-
ur 500 milljónir manna. Við skulum
líka hafa það hugfast að margar
Evrópuþjóðir, þar á meðal banda-
lagsþjóðir okkar í Norðurlanda-
samstarfi, Svíar og Finnar, gengu í
Evrópusambandið til þess að fá að-
stoð þess við að leysa þungbær
vandamál í kjölfar fjármálakreppu.
Að því leyti eru Íslendingar ekki
einir á báti.
***
Um leið og ég sendi vinum og
sálufélögum í röðum Vinstri
grænna heillaóskir í tilefni af 10 ára
afmælinu, bið ég þau að leiða hug-
ann að atburðum sem urðu í að-
draganda alþingiskosninganna árið
1991. Þá urðu þau ótíðindi að sam-
starfsflokkar okkar jafnaðarmanna
í bestmönnuðu ríkisstjórn lýðveld-
istímans, vinstri stjórninni undir
forystu Steingríms Hermannssonar
(1988-1991), hlupust brott frá
ábyrgð sinni á undirbúningi EES-
samningsins. Þar með neyddu þá-
verandi forystumenn Framsókn-
arflokksins og Alþýðubandalagsins
okkur jafnaðarmenn til þess að
leita eftir samstarfi við Sjálfstæð-
isflokkinn um ríkisstjórn til að
tryggja EES-samningnum braut-
argengi. Til þess eru mistökin að
læra af þeim. Þessi mistök hafa
dregið langan slóða á eftir sér.
Heitum íslensku þjóðinni því á ára-
tugarafmæli Vinstri grænna að
þessi mistök verði ekki endurtekin,
hvorki í aðdraganda né eftirmála
komandi kosninga. Lengri gerð:
Meira: mbl.is/greinar og www.jbh.is
Eftir Jón Baldvin
Hannibalsson »Ríkisstjórn, sem get-
ur hvorki leyst
skuldavandann né
gjaldmiðilsvandann til
frambúðar, fremur en
sú fyrri, verður því mið-
ur ekki á vetur setjandi.
Jón Baldvin
Hannibalsson
Höfundur var formaður Alþýðu-
flokksins 1984-96 og leiddi samn-
ingana fyrir Íslands hönd við
Evrópusambandið um myndun
Evrópska efnahagssvæðisins á
árunum 1989-93.
Samningar við Evrópusambandið
eru lykillinn að lausn vandans
BLOG.IS