Nýtt kvennablað - 01.02.1953, Blaðsíða 4

það viðhorf, sem þá skapast af leiðsögn foreldranna,
haft hina mestu þýðingu fyrir afscöðu hvers og eins
síðar á æfinni til borgaralegra laga almennt. Er þetta
atriði því mikilsverðara, sem börnin eru greindari og
og þroskaðri eftir aldri. — En aldrei er þó meiri
nauðsyn en þá, að gera sér ljóst, að þarna er um
að ræða hjálp, sem þjóðfélagið veitir heimilunum í
brýnni nauðsyn, og að skólinn er hin útréfta hönd
til hjálpar foreldrum um menntun og upeldi barn-
anna — en ekki einhvers konar óviðkomandi höfuð-
skepna, sem verði að beygja sig fyrir, hvort sem ljúft
þyki eða leitt.
Mikill fjöldi barna er lítt þroskaður til skilnings á
bókstöfum og orðum fyrr en um 6—7 ára aldur, og
álít ég ekki þörf að gera sér áhyggjur af því. En
löngu áður en þeim Jjroska er náð, þarfnast barnið
leiðsagnar og kennslu, ekki aðeins um J)að §em ber
fyrir augu og eyru, heldur og fjölmargt í hugs-
un þess og ímyndun — aulc þess sem barnið þarf af
.sögnum og sögum að kynnast öðru fólki — lífs og
liðnu -7— eftir því sem aldur og þroski leyfir. Þessa
leiðsögn er hin mesta nauðsyn að móðir eða fóstra
veiti hinni næmu og fávísu barnssál. — Fátt er betur
fallið til að skapa hollan trúnað milli móður og
barns, en að tala við það um áhugamál þess, af
sömu einlægni og fullorðnir vinir ræðast við. Sú æf-
ing í hugsun og máli, sem barninu skapast við það,
er að mínu áliti hinn nauðsynlegi grundvöllur alls
bóknáms.
Sumar mæður eru kjarklitlar að kenna börnum
sínum að lesa, þótt þær finni að þau hafi þroska til
þess, af ólta við að þær kunni ekki til þess hinar
snjöllustu og hraðvirkustu aðferðir. í flestum tilfell-
um er ótti þessi ástæðulaus, én af honum getur þó
stafað nokkurt tjón. — Hafi börnin þroska til að
byrja á bóknámi fyrir skólaskyldualdur og um það
ræður áhugi þeirra mestu — er vafalaust heppilegast
að þau geri það heima á heimili sínu. — Flestar
mæður munu, ef þær reyna, geta lagt góðan grund-
völl að lestrarnámi barna sinna moð stafa- og orða-
leikjum úr kubbum, spýtum. krít, blýanti og panpír
— og síðan myndum og bókum þegar þroski leyfir.
Það er hollt fyrir börnin að finna að móðirin kann
nokkuð fvrir s«r á þessu sviði sem öðrum, og fvlgist
frá upphafi með bóknámi þeirra. — Sé móðirin
tómlát um bóknám barnanna, er nokkur hætta á að
barnið verði tómlátt, annaðhvort um bóknámið eða
móður sína, og hygg ég hvortveggia jafn skaðlegt.
Það er að vísu satt, að sérmenntaðir kennarar sem
þurfa að taka til kennslu stóran hóp vandalausra
barna, gera sér allt far um að finna sem heppileg-
2
astar og hraðvirkastar aðferðir við kennsluna — og
hefur þó ekki enn fundist sú aðferð sem algild sé
fyrir öll börn. —- En grundvöllur allra aðferða er
einn: Að vekja áhugann — efla kappið —- styrkja
viljaþrekið. í einu orði sagt, að vekja starfsgleðina
hjá barninu. Og til þess má jafnvel segja, áð hver
kennari og uppalandi hafi sína eigin aðferð. En eigi
])að að lánast vel, má ekki byrja of snemma á reglu-
bundnu skyldunámi.
Þá er það mjög í tízku nú, að halda því fram, að
ilest mistök um jiámsárangur barna — og iafnvel
einnig um heilsufar og siðgæði— stafi af of löngum
skólatíma og of mörgum kennslustundum eftir að
skyldunámið hefst. Er þá einkum átt við börn í bæj-
um og þorpum og vitnað til þess, að áður hafi börn
haft og hafi jafnvel enn í sveitum stórum færri
kennslustundir, en sýni þó oft betri námsárangur.
Við þetta er það að athuga, að J)ótt skólatíminn sé
skemmri, þá er ekki |>ar með sagl, að námstíminn sé
styttri. — Reynsla mína sem sveitabarns, farkennara
í sveit og nú um 20 ára skeið kennara við einn fii>l-
sóttasta barnaskóla Revkjavíkur, er sú, að allur fiöldi
barna þurfi bæði mikinn tíma og gott næði ti' þess
að nióta námsins fyllilega og gildi bað jafnt í borg
og sveit. — Á kvrrlátum sveilaheimilum var hinn
daglegi námstími sannarlega oft hýsna langur. En á
þeim heimilum, sem einhverra hluta vegna gátu ekki
varið miklum tíma til námsins, varð árangur hinnar
stuttu skólagöngu lítill, sem vonlegt var, og svo mun
vera enn. —
í horgirmi e)u skilvrðin til heimanáms víða svo
örðug, ,að mikill hluti barnanna lærir bað eitt. sem
hægt er að kenna í skólanum. Þá verður hinn stutti
tími stundaskrárinnar oft bagalega stuttur. Biallan
hringir vægðarlaust, og hópurinn verður að rýma fyr-
ir þeim )iæsta því að enn búum við ekki svo vel,
Revkvíkingar, að við eigum skólahús nema fvrir
helming hinna skólaskvldu barna. Hlvtur skólastarf-
ið bví. að verða um of einhliða og fábrotið og ófull-
nægi’andi til að veita börnunnm bað uppeldi sem þau
Jiarfnast og heimilunum þá aðsloð sem bau ætlast lil
og eiga rélt á. — Það er hiárórna, að setia sífellt
fram kröfur um þetta og hitt sem kenna burfi í skól-
unum, en heimta svo hinsvegar að námstíminn sé
stvttur.
Mín skoðun er sú, að æskilegt væri, að í bæiunum
— og bá einkum Revkiavík — gæti skólinn kotnið
meir til móts við heimilin um kennslu þarnanna. bæði
bóklega og verkleva, einkum fvrstu árin. En til bess
þarf tíma og til þess þarf húsnæði — fvrst og fremst.
Það er ekki bentugt fyrir 9—10 ára börn, að þurfa
NtTT KVENNABLAÐ-
á