Nýtt kvennablað - 01.02.1953, Blaðsíða 6

Mur-IÉiiMp
Nýlega kom fram í ræðu um Vestur-íslendinga sú
skoðun, að ekki hefði alltaf verið vel að |)eim búið,
sem fóru héðan heimanað, hvorki af landi eða þjóð.
Jafnvel hefði þeim frekar verið ýtt af stað af bæjar-
og sveitafélögum, og óáran hefði verið í landi svo
sjálft landið hefði þannig óbeinlínis hvatt þá til að
taka sig upp. Allslausir liefðu þeir svo kvatt kóng og
prest og án þakklætisskuldar lil nokkurs aðilja. Þetta
verður víst jildrei ofsögum sagt. Orræði voru þá þau
ein að fara „á sveitina“ fyrir fátækar barnafjölskyld-
ur, ef aflabrestur varð og harðæri, mörgum ættgöf-
ugum manni þótti þá eins og hann væri þar með
brennimerktur litilmennskunni og bjó sig vonarkufli
til Ameríku með allt sitt. Þeir, sem eftir urðu, höfðu
víst ekkert aflögu, svo þeim þarf ekki um að kenna,
fyrst útsjón og fyrirhyggja var svona raunalega smá.
Ekki var t.d. reynt að afla sér tekna eða viðurværis
með jarðhitanum, sem vissulega var þá eins mikill og
nú, er tugir manna lifa á hilasvæðunum af gróður-
húsarækt. Og skipakostur var svo lítill og lélegur þá,
að það fer hrollur um mann allan, að hugsa til þess.
Hákarlaskipin, sem gerð voru út seinnipart vetrar,
voru háskalegar fleytur. Ætíð síðan má undrast, hve
margir kjósa sjósókn fram yfir landbúnað, sem getur
jafnvel, þótt í smáum stíl sé brauðfætt barnahóp, ef
hófsemi og reglusemi eru fyrir hendi.
Barnafjölskylda, er ég man eftir að fór til Amer-
íku, hefði aldrei þurft að fara, ef heimilisfaðirinn
hefði ekki verið vínhneigður um of. Hann var liarð-
duglegur sjómaður og hvergi smeykur hjörs í þrá. —
En börn þeirra hjóna hlutu betri lífskjör í Ameríku,
en þau hefðu hlotið hér. Tvær dætur þeirra urðu
kennslukonur og sonur verzlunareigandi, annar
menntamaður.
En svo er það þetta: Island bauð hjónunum ekki
lífsþægindi fyrir sig og sína, en þá sagði ræðumaður
sá, sem stefnt var að í upphafi þessa má)=, að Vestur-
íslendingar, sem héðan „hurfu yfir hafið“ og engum
og engu áttu hjálp eða neitt gott upp að unna. hefðu
aldrei gleymt /egwrð landsins, hún hefði staðið bak
við hina sterku, djúpu ættjarðarást, sem þeir báru og
bera í brjósti alla æfi.
Duttu mér í hug orð konunnar af Suðurnesjum,
Vatnsleysuströndinni: „Fljótshlíðin er mikið rómuð
fyrir, hve þar sé fallegt, en ekki veit ég til að Fljóts-
hlíðingar, sem flutt hafa þaðan, sýni sveitinni sinni
Alvarleg
spurmng
Þó heiðni sú ríki í heiminum enn
me3 hernaði öðrum að granda.
Er trúlegt, að hér séu til slíkir menn
svo trylltir af brjálceðis anda?
Ef líðfrjálsa œskumenn leika skal grátt
og lama með heraga ströngum.
Hvar ertu þá kona, með menntun og mátt
og móðurást, rómáða löngum?
íslenzkar mœður! Það veit ég svo vel,
að vizkunnar máli þið talið,
og látið ei byrla hið blóðuga hel
þeim börnum, sem þið hafið alið.
Hver móðir á verðinum vakandi er,
þau vopnin sín andleg að herða.
Einhuga segjum við: Islenzkur her
aldrei skal stofnaður verða.
Lilja Bjömsdóttir.
meiri ást eða ræktarsemi heldur en Vatnsleysustrend-
ingar.“
Fegurðin er mikil eign, en hún á, þótt ótrúlegt
virðist í fljólii bragði, lítið skylt við ættjarðarást.
Ætljarðaráslin er blóðbönd. Ættmæður okkar og
feður hurfu ekki sporlaust, þau hafa sameinast land-
inu. Umhyggjan og vonin sem aldrei var upjrfyllt,
býr í þúfnakollunum og á sléttlendinu, og landið allt,
verður það eiginlega eg —. Þetta er kennd útlendings-
ins, Íílendingsins í Vesturheimi, og hvar sem hann
er búsettur utanlands.
Jóhann, skáld, Sigurjónsson varaði okkur eitt ainn,
á íslendingafundi í Kaupmannahöfn, við að setjast
að erlendis. Hann sagði: „Þær gætu orðið ykkur
naprar raddirnar úr Nijlungaheim.“
Þetta er ekki bara hugarvíl, eins og talað er nú
um að börn J)jáist af. IJold forfeðranna hefur rotn-
að og er íslenzk mold. Andinn álti þolgæði, sem af-
komendurnir vilja tilcinka sér, hvar sem þeir fara
og flækjast, en hann leitar til upphafs síns.
4
I,
'NÝTT KVENNABLAÐ