Morgunblaðið - 20.07.2009, Blaðsíða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. JÚLÍ 2009
Fjölbreytt notagildi Þegar skýla þarf viðkvæmum augum fyrir sterkum sólargeislum án þess að taka niður lesgleraugun getur kort af Reykjavík komið að góðum notum.
Eggert
FYRIR vinnuafl í
Evrópu lítur árið 2009
– hið minnsta á yf-
irborðinu – ekki út
fyrir að verða mjög
gott ár. Í Evrópu er
atvinnuleysishlutfall
nú nærri 8,5 % og
mun hærra í sumum
löndum álfunnar. Það
eru blikur á lofti um
að hlutfall atvinnu-
lausra muni hækka enn frekar á
næstu mánuðum. Atvinnuleysi með-
al ungs fólks er sérstaklega
áhyggjuefni. Á tímum sem þessum
hljóma röksemdir um mikilvægi
hreyfanleika vinnuafls fyrir alla
Evrópubúa ef til vill hjákátlega.
Þegar grannt er skoðað koma þó
staðreyndirnar í ljós. Frjálst flæði
vinnuafls er mikilvægur liður í auk-
inni framleiðni, sem gegnir að sama
skapi stóru hlutverki í hagvexti.
Hagvexti okkar er ógnað vegna
slæmrar blöndu af óvissu um efna-
hagshorfur okkar og óvissu um
hvernig alþjóðastjórnun verður
háttað á komandi árum. Þegar slík
óvissa ríkir verður almenningur
skiljanlega varkár og í varnarstöðu.
Slík viðbrögð eru einungis mannleg,
en hjálpa okkur lítið ef við leitum
framþróunar.
Það er auðvelt að kenna ein-
hverjum af erlendum uppruna um
að „stela starfinu þínu“ en stað-
reyndir málsins styðja ekki slíkar
fullyrðingar. Öll rök leiða að þeirri
niðurstöðu að efnahagslíf með
hreyfanlegu vinnuafli sé fært um að
ná sér fyrr af fjárhagslegum skelli
og niðursveiflum en í löndum þar
sem vinnuafl er síður hreyfanlegt.
Efnahagslíf með hreyfanlegu vinnu-
afli hefur meiri möguleika til að að-
lagast breytingum. Starfsfólk í slíku
umhverfi hefur meiri sveigjanleika
til að færa sig til nýrra landa og á
milli svæða, finna þar atvinnu og
efla þannig atvinnulífið.
Kreppa dagsins í dag, bæði fjár-
hagsleg og efnahagsleg, krefst
skjótrar aðlögunarhæfni af fjöl-
mörgum starfs-
mönnum í Evrópu, til
að færsla vinnuafls til
svæða þar sem ný
störf hafa verið sköpuð
nái fram að ganga og
atvinnulausir og óvirk-
ir einstaklingar hefji
aftur þátttöku á vinnu-
markaði.
Til lengri tíma litið
mun Evrópa þurfa að
horfast í augu við
skort á vinnuafli. Búist
er við því að árið 2015
hafi fólki á vinnualdri fækkað um
helming. Á milli 2010 og 2030, ef
flæði innflytjenda þróast í sömu átt
og nú, mun fækkun fólks á vinnu-
aldri þýða samdrátt í störfum 20
milljóna starfsmanna. Slík þróun
mun hafa mikil áhrif á hagvöxt og
samkeppnishæfni, á meðan vinnu-
veitendur berjast við að finna það
starfsfólk sem þeir þarfnast. Í því
samhengi gegnir hreyfanleiki á
vinnumarkaði mikilvægu hlutverki
fyrir almenna borgara, atvinnurek-
endur og aðildarríki.
Atvinnurekendur þurfa nú að
horfast í augu við þann vanda, sem
getur hlotist af lágu hlutfalli hreyf-
anleika og valdið óheppilegri sam-
setningu á fagþekkingu og atvinnu.
Ef tekið er á þessum vanda mun
framleiðni aukast. Hið efnahagslega
og fjárhagslega ástand nútímans er
að valda samdrætti í eftirspurn
kaupenda á vörum og þjónustu og
um leið breytingum á vinnumark-
aði. Hreyfanlegra vinnuafl hjálpar
viðskiptalífinu að aðlagast þessum
nýju markaðsöflum. Auknar að-
gerðir í atvinnumálum bæta mögu-
leika fyrirtækja til að færa sig í átt
að nýjum markaðsaðferðum. Á
þetta sérstaklega vel við lítil og
meðalstór fyrirtæki, sem eru 99,8
% af fyrirtækjum í Evrópu. Venju-
lega vinna þau á innanlandsmark-
aði og mörg af þeim ganga í gegn-
um erfiðleika við að finna
starfsfólk sem uppfyllir kröfur
þeirra um fagþekkingu. Af þeim
sökum er afar mikilvægt að stuðla
enn frekar að hreyfanleika starfs-
fólks og bæta samþættingu á milli
starfs og fagþekkingar.
Almennir borgarar eru líklegri
til að finna starf, ef þeir uppfylla
skilyrði um hreyfanleika vinnuafls.
Meðalhlutfall starfsfólks með at-
vinnu er hærra hjá þeim sem hafa
tileinkað sér hreyfanleika. Það
starfsfólk hefur betra aðgengi að
ráðningarsamningum til lengri tíma
og meiri möguleika á að fá stöðu-
hækkun. Hreyfanlegt vinnuafl hefur
einnig meiri möguleika á hærri
launum í nýju starfi og nýtur enn-
fremur góðs af því að kynnast nýj-
um menningarheimum, vinnuað-
ferðum og umhverfi.
Evrópa getur átt lykilhlutverki
að gegna í þessu samhengi. Að
tengja saman tvo þætti – vinnuveit-
anda og starfsmann – er höfuðhlut-
verk EURES – EES vinnumiðl-
unar. EURES – EES vinnumiðlun
er ráðningarþjónusta sem starfar
víðsvegar í Evrópu og er studd af
aðildarfélögum Opinberrar vinnu-
miðlunar Evrópusambandsins og
Evrópska efnahagssvæðisins. Hlut-
verk hennar er að miðla upplýs-
ingum, veita ráðgjöf og aðstoða fólk
við að finna vinnu og ganga frá
ráðningum, til hagsbóta fyrir
starfsfólk og vinnuveitendur, á
svæði Evrópusambandsins (auk
Noregs, Íslands, Liechtenstein og
Sviss).
EURES – EES vinnumiðlun nýt-
ur í gegnum tengslanet sitt starfs-
krafta meira en 750 sérfræðimennt-
aðra ráðgjafa, sem bjóða í hverju
landi fyrir sig upp á þjónustu við
bæði fólk í atvinnuleit og atvinnu-
rekendur. Þessir sérhæfðu ráð-
gjafar bjóða upp á persónulega að-
stoð vegna flutnings á milli landa
og eru með fagþekkingu í hagnýtri,
lögfræðilegri og stjórnsýslulegri
ráðgjöf vegna hreyfanleika vinnu-
afls innan landa og milli þjóða.
Atvinnuleysi er stór áskorun fyr-
ir fjölskyldur og veldur oftast miklu
umróti og álagi. Því þarf að hafa í
huga þá staðreynd að það er vönt-
un á hæfu fólki með fagþekkingu á
ákveðnum svæðum í Evrópusam-
bandinu, vöntun sem ekki er hægt
að leysa úr innanlands.
Skilaboðin hljóta því að vera
þessi – hreyfanleiki virkar, betur
nú en áður. Hann mun hjálpa öllum
Evrópubúum til að skapa sér betri
framtíð.
Hreyfanleiki á vinnumarkaði –
Evrópa þarfnast hans meira nú en áður
Eftir Vladimír
Spidla » Öll rök leiða að þeirri
niðurstöðu að efna-
hagslíf með hreyfanlegu
vinnuafli sé fært um að
ná sér fyrr af fjárhags-
legum skelli …
Vladimír Spidla
Höfundur er framkvæmdastjóri at-
vinnu-, félags- og jafnréttismála hjá
EES-vinnumiðlun.
ÞAÐ hefur farið fram hjá mörgum í umræðum um
ESB-málin að ríkisstjórnarflokkarnir felldu tillögu
um að íslenska þjóðin fengi að greiða atkvæði um
væntanlegan samning um inngöngu Íslands í ESB.
Rök forystumanna ríkisstjórnarinnar voru þau að
nóg væri að halda ráðgefandi þjóðaratkvæða-
greiðslu. Slíkt fyrirbæri er nýtilkomið og undirrit-
aður hafði aldrei heyrt á það minnst fyrr en í þeirri
umræðu sem að framan greinir.
Ráðgefandi þjóðaratkvæðagreiðsla fer þannig
fram að þjóðin kýs um væntanlegan samning og síð-
an ætla forystumenn ríkisstjórnarinnar að sjá til
þess að ,,þeirra“ þingmenn greiði atkvæði á alþingi í
samræmi við hana!
Nú verður hver að meta það fyrir sig hvort að það
er líklegt að samfylkingarþingmenn muni greiða at-
kvæði á móti samningnum ef að atkvæðagreiðsla fer
á þann veg að minna en 50% atkvæðabærra ein-
staklinga tækju þátt og höfnuðum honum t.d. með 5
atkvæðum. Ætli það myndi ekki heyrast hljóð úr
horni.
Í 48. grein stjórnarskrár lýðveldisins Íslands segir
að: ,,Alþingismenn eru eingöngu bundnir við sann-
færingu sína og eigi við neinar reglur frá kjósendum
sínum.“ Það hefur sömuleiðis verið upplýst á alþingi
að þingmenn munu ekki fara eftir skipunum sinna
forystumanna. Það þýðir að í raun hefur ráðgefandi
þjóðaratkvæðagreiðsla ekki annað vægi en að vera
dýr skoðanakönnun.
Þrátt fyrir langa setu Steingríms J. og Jóhönnu
Sigurðardóttir á Alþingi þá er hvergi minnst á þau í
áðurnefndri stjórnarskrá. Því síður að þingmenn eigi
að hlýða þeim.
Finnst þeim aðilum sem styðja ríkisstjórnina og
aðild Íslands að Evrópusambandinu þetta vera boð-
legt?
Guðlaugur Þór Þórðarson
Íslendingar fá ekki að greiða
atkvæði um ESB-samninginn
Höfundur er alþingismaður.