Morgunblaðið - 10.09.2009, Qupperneq 28

28 Umræðan MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. SEPTEMBER 2009
Í Morgunblaðinu, 2.
sept., s.l. er frétt undir
fyrirsögninni „útlend-
ingar tilbúnir að greiða
hærra verð“, sem er til-
komin vegna kvartana
formanns Samtaka fisk-
vinnslu án útgerðar,
(SFÚ) Jóns Steins El-
íssonar, um að útgerðin
hafi sent of mikið af
ferskum fiski á markað
erlendis í stað þess að
bjóða hann á innlendum mörkuðum.
Þessari gagnrýni SFÚ svarar Sig-
urður Sverrisson (SS) upplýsinga-
fulltrúi LÍÚ á þá lund að erlendir
fiskkaupendur hafi einfaldlega verið
tilbúnir að greiða hærra verð en fé-
lagar hans í SFÚ og það sé nú einu
sinni markmið útgerðarmanna að ná
hámarks arðsemi útúr aflanum til
hagsbóta, bæði fyrir útgerðina og sjó-
menn.Það er greinilegt að SS hefur
starfað í skamman tíma hjá LÍÚ þar
sem þessi niðurstaða hans gengur
þvert á markaða stefnu LÍÚ, a.m.k.
hin síðari ár, sem er að halda fisk-
verði sem lægstu, a.m.k. þegar
vinnslan er í eigu viðkomandi útgerð-
ar sem er þá að kaupa aflann af sjálfri
sér, sem er algengast. Því finnst mér
að breyta eigi nafni Samtaka fisk-
vinnslustöðva í Landsamband ís-
lenskra útvegsmanna, fiskvinnsla,
eða bara LÍÚ, fiskvinnsla, því eðli-
lega lýtur fiskvinnslan vilja útgerð-
arinnar þar sem hún er í hennar eigu.
Eða hefur einhver orðið var við há-
værar kröfur útgerðarinnar á hendur
vinnslunni um hærra fiskverð á liðn-
um árum? Ekki ég.
Einu frjálsu vinnslurnar
Því eru vinnslur innan SFÚ einu
fiskvinnslurnar hér á landi sem verða
að afla sér hráefnis á markaði en
keppa síðan við LÍÚ-vinnslurnar á
erlendum mörkuðum með unnar
sjávarafurðir, vinnslur sem sjómenn
af örlæti sínu niðurgreiða hráefnið til.
Sannleikurinn er sá að LÍÚ hefur,
allt frá því að Verðlagsráð sjáv-
arútvegsins var stofnað með lögum,
uppúr 1960, barist gegn hækkun fisk-
verðs sem helgast af því að fljótlega
eftir að ráðið var stofn-
að fóru flestar útgerðir
að verka eigin fisk og
tóku í framhaldinu
rekstrarávinninginn út
úr fiskvinnslunni í stað
útgerðarinnar áður.
Fróðlegt er að líta á
nokkrar tölur þessu
tengdar; þær eru að
vísu að verða 3ja ára,
frá í nóvember 2006, en
hafa trúlega ekki mikið
breyst síðan. Þá var
meðalverð slægðs
þorsks á innlendum mörkuðum rúm-
lega 68% hærra en í beinu sölunni þ.e.
þegar viðkomandi útgerð kaupir eigin
afla; en eini tilgangurinn með því að
verðleggja aflann í beinu viðskipt-
unum er til þess að reikna hlut sjó-
mannanna sem í nefndu tilfelli hefði
verið 68% hærri ef selt hefði verið á
mörkuðunum. Lítum á óslægða
þorskinn, m.v. sama tímabil, þá var
markaðsverðið um 78% hærra á inn-
lendu mörkuðunum en í beinu sölunni
sem þýðir sömu hækkun launa sjó-
manna ef selt hefði verið á markaði.
Sé borið saman hlutfall landaðs afla
sem fór á markað í nóvember 2005 og í
nóvember 2006 þá dróst hlutfall
slægðs þorsks saman um 34% en ós-
lægðs um 8%. Af þessum tölum má
ráða að sífellt hærra hlutfall af bolfiski
fer í beina sölu sem hefur í för með sér
í kringum 40% launalækkun sjó-
manna.Á meðan ég starfaði hjá Vél-
stjórafélagi Íslands boðuðu nokkrir
útgerðarmenn, sem voru að velta fyrir
sér kaupum á nýjum skipum, til funda
með talsmönnum áhafna skipanna.
Rekstrarspá
á röngum forsendum
Á fundunum fóru talsmenn útgerð-
anna yfir rekstrarspá vegna vænt-
anlegra skipa en það sem var sam-
merkt með öllum spánum var að
tekjurnar voru alltaf m.v. verð í beinni
sölu og m.v. tekjurnar og gjöldin
gengu dæmin ekki upp. Erindi út-
gerðanna við okkur var á þá lund að
við beittum okkur fyrir eftirgjöf á
launum áhafnanna í þeim mæli að
dæmið gengi upp.
Spurningin er hvernig hefði dæmið
litið út ef tekjurnar hefðu miðast við
markaðsverð en ekki verð í beinu söl-
unni þ.e. tekjuhækkun um 50-70% og
óbreytt útgjöld nema þann hluta
þeirra sem hlýst af hækkuðum hlut
sjómanna.
Ljóst er að hækkun tekna um nefnt
hlutfall hefði breytt útkomunni, trú-
lega úr tapi í einhvern tekjuafgang, en
það kom auðvitað ekki til greina því
það hefði aukið hlut sjómanna á kostn-
að útgerðarinnar. Í ljósi þessa er allt
tal SS um sameiginlega hagsmuni fé-
lagsmanna LÍÚ og sjómanna, a.m.k.
þegar um er að ræða útgerðir sem
reka eigin fiskvinnslu, meiningarlaust
hjal, það segir sagan okkur und-
anbragðalaust. Engu að síður ætla ég
ekki að skattyrðast við SS vegna
þessa þar sem dvöl hans í menningar-
miðstöð LÍÚ er nú ekki ýkja löng.
Engu að síður er ég ögn undrandi
þar sem ég hélt að ekkert færi frá
LÍÚ án þess að framkvæmdastjórinn,
Friðrik J. Arngrímsson (FJA), yf-
irfæri það og færði til betri vegar ef
eitthvað hefði verið ranghermt af
hreinni vangá sem alltaf getur gerst,
líka á bestu heimilum.
Að yfirferð og betrun lokinni mundi
hann veita plagginu sitt, allt að því
guðlega, samþykki því eins og allir
vita þá er FJA svo gegnheill og heið-
arlegur, a.m.k. að eigin sögn, að hann
þarf ekki að ganga í gegnum dauðans
dyr eins og við hin dauðleg mannanna
börn á leið sinni í himnaríki. Þess í
stað getur hann, hvenær sem hann
kýs, svifið upp í almætti himinsins og
tekið sér þar stöðu í því hásæti sem
hann kýs þegar Lyklapétur og heilög
þrennig hafa lokið upp fyrir honum
dyrunum með tilheyrandi bugti og
beygjum.
Eftir Helgi Laxdal
Helgi Laxdal
» Því er tal SS
um sameiginlega
hagsmuni félagsmanna
LÍÚ og sjómanna
í flestum tilvikum
meiningarlaust hjal,
það segir sagan okkur
undanbragðalaust.
Höfundur er vélfræðingur.
Með bugti og beygjum
Ég kveð þig í dag með sárum
söknuði í hjarta mér bróðir kær.
Þótt ég hafi gengið í gegnum erf-
iðleika í lífi mínu eru þeir ekkert á
við þessa síðustu daga. Þvílíkur haf-
sjór tilfinninga sem hefur þotið í
gegnum huga minn er ólýsanlegur,
frá mikilli reiði gagnvart sjálfum
mér til dýpsta æðruleysis sem ég hef
fundið fyrir. Þegar ég fékk símtalið
um hvað hefði komið fyrir þig bjóst
ég þó ekki við þessu, ég var kominn
á staðinn eftir nokkrar mínútur. Að
upplifa björgunarmennina reyna að
bjarga lífi þínu eru lengstu mínútur
sem ég hef lifað og að segja aldraðri
móður okkar voru þungbær spor og
nóttin var sú erfiðasta sem ég hef
átt.
Elsku Jón Ingi minn, við bræð-
urnir vorum langt frá því að vera
sáttir hvor út í annan síðustu ár,
samt var nú ekkert í illu á milli okk-
ar. Síðustu daga hef ég verið að
skoða gömul myndaalbúm og við það
hafa blossað upp gamlar og góðar
minningar sem ég á um þig og mig.
Þegar ég var litli bróðir sem leit upp
til stóra bróður, stundir sem hafa
legið í dvala í jafnvel áratugi. Stóri
bróðir að fara með mér í Reykjavík
að kaupa gítar handa mér. Þú á
trommusettinu eða með kjuðana fyr-
ir framan plötuspilarann öllum
stundum og ótal fleiri minningar.
Jón minn, ég sakna þess mjög að
við gátum ekki kvaðst sáttir í þessu
lífi en ég mun skrifa þér annað bréf
þegar um hægist í höfði mínu og
senda það til þín! Ég veit að mamma
á eftir að sakna þín mikið, þú sem
heimsóttir hana nær daglega á
Hrafnistu. Ég held að hún trúi ekki
ennþá að þú sért farinn. Ég skal
hugsa vel um hana Jón minn. Ég veit
að þér þótti vænt um mig og svo
sannarlega var það gagnkvæmt.
„Fyrirgefningin getur verið gífur-
lega mikilvægt ferli, ekki aðeins fyr-
ir þann sem er að deyja heldur líka
fyrir þá sem eftir verða.“
Næst þegar við hittumst, Jón Ingi
minn, þá sláum við í takt saman.
Hvíl í friði elsku bróðir.
Þórhallur.
Skyndilega er komið að kveðju-
stund, það er erfitt að trúa því að
Jón Ingi bróðursonur minn sé dáinn
og við munum ekki sjá hann oftar.
Síðast hittumst við 14. júlí við útför
frænku hans í Hafnarfjarðarkirkju.
Hann var þá hress og lét vel af sér,
sagði við mig gamansamur að hann
þyrfti líklega að breyta lífsstílnum
því hann hefði mælst með of háan
blóðþrýsting. Þó að vitað væri að
með árunum myndi fjölga í graf-
reitnum í kirkjugarðinum hefði eng-
um dottið í hug að hann yrði þar
næstur. Við spjölluðum lengi saman
yfir kaffibolla og ostaköku og ég
sagði honum frá ferð okkar föður-
frænkna hans á Hornstrandir í júní
síðastliðnum, vildi hann fá ferðalýs-
ingu og lagði áherslu á hversu mikið
sig langaði að koma þangað, þar var
faðir hans uppalinn og þar höfðu for-
feður hans búið. Hann sagðist ætla
að koma með í næstu ferð en sú ferð
verður ekki farin. Jón Ingi var að-
eins tíu ára og bróðir hans Þórhallur
Jón Ingi
Óskarsson
✝ Jón Ingi Ósk-arsson fæddist í
Reykjavík 30. apríl
1957. Hann lést
þriðjudaginn 1. sept-
ember sl.
Foreldrar hans eru
Guðmundur Óskar
Frímannsson, f. 25.
febrúar 1927, d. 15.
janúar 1968, og Elsa
Guðjónsdóttir, f. 25.
mars 1928. Bróðir
Jóns er Þórhallur Frí-
mann, f. 12. febrúar
1963. Sonur Þórhalls
er Fannar Þór, f. 2. október 1986.
Útför Jóns Inga fer fram frá
Hafnarfjarðarkirkju í dag, 10. sept-
ember, kl. 13. Jarðsett verður í
Hafnarfjarðarkirkjugarði.
fimm ára þegar þeir
misstu föður sinn. Sú
þungbæra reynsla
markaði uppvaxtarár
þeirra. Móðir þeirra
veitti þeim bræðrum
þann stöðugleika og
heimilishlýju sem hún
gat. Hún var í góðri
stöðu hjá Sparisjóði
Hafnarfjarðar en utan
síns vinnutíma sinnti
hún alfarið heimilinu
og drengjunum sínum.
Ekki vissi ég til að
drengirnir eða móðir
þeirra fengju neitt sem hét áfalla-
hjálp eða sálræn aðhlynning við föð-
urmissinn. Slík aðstoð var þá ekki til
nema í orðabókum og vart hugað að
því að börn hefðu sál. Hafnarfjörður
var alla tíð hans heimabær þó að
hann byggi um tíma í Reykjavík.
Hann var þá í sambúð með útlendri
konu í nokkur ár. Eftir það bjó hann
með móður sinn þar til hún flutti á
Hrafnistu vegna hrakandi heilsu.
Hún dvelur nú þar á sjúkradeild og
getur vart trúað þeirri staðreynd að
sonur hennar sé dáinn. Aðdáunar-
vert var hvað hann sýndi móður
sinni mikla umhyggju, heimsótti
hana svo til daglega á Hrafnistu og
keyrði hana í hjólastól um gangana
og út á góðviðrisdögum. Hann var
áhugasamur um skyldmenni sín,
vildi vita hvar þau bjuggu og hvernig
þeim vegnaði. Það kom oft á óvart
hve mikið hann vissi um ættmenni
sín þrátt fyrir takmörkuð tengsl og
umgengni eins og oft vill verða. Jón
Ingi starfaði við ýmis störf, meðal
annars sem kjötiðnaðarmaður þó að
hann lyki ekki réttindanámi í þeirri
iðngrein. Síðustu árin var hann
leigubílstjóri og á sumrin bílstjóri
hjá ferðaskrifstofum, þá aðallega
með útlendinga í skoðunarferðum
um allt land. Þurfti hann þá oft að
grípa inn í sem fararstjóri og var um
tíma að hugleiða að afla sér réttinda
sem leiðsögumaður enda orðinn vel
kunnugur ferða- og söguleiðum um
allt land. En ferðir Jóns Inga verða
ekki fleiri, óvænt er hann farinn í
sína hinstu ferð. Megi blessun fylgja
honum á eilífðarbrautum og minning
hans lifa í kærleika.
Ég hef horft á laufið lifna
ljósið vaka um nætur,
– ég hef séð þig brosa, brosa,
barn við vorsins fætur.
Og mér fannst sem æsku minni
eitthvað vængi léði.
Var það gleði,
var það feimin gleði?
(Guðmundur Böðvarsson)
Föðursystir þín,
Rósa.
Undanfarnir dagar hafa verið
undarlegir svo ekki sé fastar að orði
kveðið. Í dag kveðjum við óvænt
einn af okkur, Jón Inga eða Jón
„bróður“ eins og við kölluðum hann
flest. Sumarið í sumar var fyrsta
sumarið í 10 ár sem Jón var ekki ak-
andi rútum hringinn í kringum land-
ið. Oft þegar hann var í hringferðum
þá hringdi hann í okkur, þá sá hann
eitthvað skemmtilegt eða var stadd-
ur á stöðum sem hann vissi að okkur
þótti varið í.
Það er óskiljanlegt að hann eigi
ekki eftir að ganga inn á BSR oftar.
Jón var góður félagi og vinur. Við
munum sakna þess að hafa hann
ekki með okkur lengur.
Jón hafði sitt í föstum skorðum.
Hann kom inn á morgnana og fékk
lánaðan Moggann. Svo stundaði
hann vinnuna fram eftir degi. Hann
lauk hverjum degi með að þvo bílinn.
Það gerði hann líka mánudaginn 1.
september en varð bráðkvaddur.
Söknuður okkar vinnufélaga hans
er þó léttvægur miðað við aðstand-
endur hans, þeim sendum við okkar
innilegustu samúðarkveðjur.
Minning Jóns mun lifa með okkur
öllum sem hann þekktum.
Farðu í friði, kæri vinur.
Steinar og Ragnheiður.
Í Morgunblaðinu 4.
september síðastliðinn
er birt grein eftir þá
Ólaf Sigurjónsson og
Guðfinn Jakobsson þar
sem þeir taka til um-
fjöllunar áform Lands-
virkjunar um virkjanir í
neðri hluta Þjórsár.
Svo er að skilja að
þeir félagar hafi tals-
verðar áhyggjur af fjár-
hag fyrirtækisins og
telji það þess ekki umkomið að vinna
að undirbúningi virkjanafram-
kvæmda á svæðinu sem þeir segjast
raunar vona að ekki verði af. Í fram-
haldinu víkja þeir að skipulagsmálum
sveitarfélaganna sem að ánni liggja
og telja þau vera óljós. Þá virðast þeir
vilja leggja það til að sótt verði um
framlag til ríkissjóðs til að „verjast
ágangi Landsvirkjunar“. Hlýtur það
að teljast fremur frumleg hugmynd,
að ætlast til að ríkissjóður, svo illa á
sig kominn sem hann er, fari að eyða
fjármunum í að vinna gegn áformum
fyrirtækis, sem að mestu leyti er í
eigu ríkisins. Áformum um að ráðast í
einhverjar þær hagkvæmustu og
sjálfsögðustu virkjanir sem hægt er
að ráðast í, ef á annað borð er einhver
framtíð í raforkuvinnslu í landinu.
Það að þeir félagar hafi áhyggjur af
fjárhag fyrirtækisins á þann hátt sem
þeir leggja upp með er vægast sagt
furðulegt. Þegar flestir hafa eðlilegar
áhyggjur af stöðu ríkissjóðs og helstu
fyrirtækja landsins, þá þykir þeim
verst að innan fyrirtæk-
isins ríki framfarahugur
og að horft sé til fram-
tíðar.
Framhald grein-
arinnar byggist síðan á
því að gefa ýmislegt í
skyn og láta að því liggja
að óeðlilega hafi verið
staðið að málum í und-
irbúningsvinnu þeirri
sem fram fór af hálfu
sveitarfélaganna sem
liggja að Þjórsá. Slíkur
málflutningur dæmir sig
að sjálfsögðu sjálfur og
getur ekki talist gott innlegg í um-
ræðuna, nema tilgangurinn sé að
draga hana niður á það plan, að sem
allra fæstir vilji þar að koma.
Greinarhöfundar koma síðan fram
með þá frómu ósk að Vinstri hreyf-
ingin grænt framboð líði undir lok af
þessu öllu saman, ef hún stöðvi ekki
fyrirhugaðar virkjanir og kemur ekki
á óvart að þeir félagar hyggist sækja
sér styrk í þá átt. Að sjálfsögðu sækja
þeir kraftinn þangað sem hann er
mestur og framsýnin mest og er það
vel, þar eiga þeir eflaust heima og
ekki er að efa að styrkur þeirra muni
nýtast vel í þeim herbúðum.
Svo er að skilja af þeim félögum, að
slæm staða þjóðarbúsins sé ekki síst
því að kenna að virkjanaframkvæmdir
hafi verið helst til miklar og er afar
upplýsandi að það skuli koma fram og
ekki seinna vænna, þar sem flestir
hafa haldið til þessa að um hafi verið
að kenna óráðsíu af hálfu fjár-
málastofnana og aðgæsluleysi yf-
irvalda hvað eftirlit með þeim varðaði.
Í lok greinar sinnar lofa þeir síðan
því að hætta ekki að berjast fyrir
varðveislu „landbúnaðarhéraðsins
Suðurlands“ og er gott til þess að vita
að til skuli vera þeir sem af fúsum og
frjálsum vilja eiga sér þá hugsjón, en
ekki er gott að sjá á hvern hátt það
kemur þessu máli við, þar sem virkj-
anir í neðri hluta Þjórsár munu ekki
hafa nema sáralítil áhrif á þessa
þætti.
Hugrenningar í lok greinarinnar
um að ekki skuli neitt það gert sem
stuðli að „sundrungu og andstöðu“
hitta þá sjálfa fyrir á vægast sagt pín-
legan hátt, því þetta segja þeir sem
einna harðast hafa gengið fram í að
stuðla að sundrungu á því svæði sem
til umfjöllunar er.
Vitanlega er það svo að flestum er
ljóst að ef virkja á vatnsföll á Íslandi,
þá koma sterkast til greina þau svæði
í neðri hluta Þjórsár sem í dag eru
ónýtt. Þannig er, að þegar er búið að
byggja upp miðlunarmannvirki þau
sem til þarf og því er augljóst að hag-
kvæmt er að nýta þau með virkjunum
í neðri hluta árinnar.
Þúfnapólitík Vinstri grænna á ekk-
ert erindi inní þessa umræðu, því hér
er um raunverulegt hagsmunamál
þjóðarinnar að ræða en ekki útópíska
draumsýn.
Eftir Ingimund B.
Garðarsson
» Að sjálfsögðu sækja
þeir kraftinn þangað
sem hann er mestur og
framsýnin mest og er
það vel, þar eiga þeir ef-
laust heima…
Ingimundur B
Garðarsson
Höfundur er vélfræðingur og bóndi í
Flóahreppi.
Virkjun Þjórsár