Morgunblaðið - 29.10.2009, Blaðsíða 4

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. OKTÓBER 2009
4 Fréttir
Eftir Þórð Gunnarsson
thg@mbl.is
STJÓRNENDUR í stórum fjár-
málafyrirtækjum eiga ærið verkefni
fyrir höndum í endurskipulagningu
áhættustýringar sinnar. Þetta er
mat sameiginlegs vinnuhóps sem er
samsettur af eftirlitsaðilum fjár-
málamarkaðar í Bandaríkjunum,
Kanada, Þýskalandi, Japan, Sviss,
Bretlandi og Frakklandi. Vinnuhóp-
urinn skilaði skýrslu til Alþjóða-
greiðslubankans fyrir stuttu.
Rætt var við fulltrúa 20 stórra, al-
þjóðlegra banka um vinnubrögð í
áhættustýringu banka. Helstu van-
kantar þeirrar hefðbundnu áhættu-
stýringar banka sem leiddi til fjár-
málakreppunnar eru taldir hafa
falist í skorti á yfirsýn yfir heildar-
áhættu banka, sem og samskipta-
leysi milli æðstu stjórnenda og
þeirra sem sýsluðu með áhættu.
Einnig kom fram í skýrslunni að stór
fjármálafyrirtæki hefðu einfaldlega
ekki yfir nægilega öflugri upplýs-
ingatækni að ráða til að fá fullnægj-
andi yfirsýn yfir heildaráhættu.
Fram kemur að hvata- og launa-
kerfi fjármálafyrirtækja þarfnist
endurskoðunar. Beita þarf öðrum
aðferðum til að reikna upphæð
þeirra. Í stað þess að ákvarða heild-
arbónusgreiðslur sem hlutfall af
heildartekjum þarf að líta til hag-
ræns hagnaðar og taka tillit til
kostnaðar fjármagns og lausafjár við
tekjumyndun. Þannig er talið raun-
hæfara að skilgreina bónusgreiðslur
sem fall af ávinningi undirliggjandi
áhættu.
Áhætta sé metin
út frá fleiri þáttum
Reuters
Áhættustýring Óvíst er með öllu hvort þessi fjárfestir sé meðvitaður um
vankanta á áhættustýringu stærstu fjármálafyrirtækja heims.
Í HNOTSKURN
»Sérfræðingar telja upplýs-ingatækni fjármálafyrir-
tækja of lélega til að meta
heildaráhættu.
»Líta þarf til kostnaðar viðfjármögnun, eigin fjár og
lausafjár við ákvörðun um
bónusgreiðslur.
Heildaryfirsýn
skortir í áhættu-
stýringu
TIL greina kemur að kínverska
félagið Zhejiang Geely Holding Gro-
up eignist Volvo-einkabílaverksmiðj-
urnar í Svíþjóð. Á Ford Motor Co.,
móðurfélag Volvo, í viðræðum við
Geely og hefur sagst taka kínverska
félagið fram yfir aðra áhugasama.
Fjármálastjóri Ford, Lewis Bo-
oth, segir að allt útlit sé fyrir að
Geely muni reynast ábyrgur eigandi
að Volvo, sem muni halda áfram að
byggja fyrirtækið upp, en halda á
sama tíma í grundvallargildi þess.
Mjög náin tengsl eru milli Volvo-
verksmiðjanna og móðurfélagsins,
en Ford framleiðir m.a. vélar og aðra
stóra íhluti í Volvo-bíla. Hafa sumir
áhyggjur af því að kínverska félagið
muni misnota þessi tengsl til að afla
sér þekkingar á framleiðslu og fram-
leiðsluaðferðum Volvo og Ford.
Meðal þeirra er formaður stéttar-
félags verkfræðinga hjá Volvo,
Magnus Sundemo, en hann fer fyrir
hópi Svía sem vill kaupa Volvo-verk-
smiðjurnar af Ford. bjarni@mbl.is
Kínverjar gætu
eignast Volvo
FRÉTTASKÝRING
Eftir Þórð Gunnarsson
thg@mbl.is
ÞEGAR bjartsýni var sem mest á alþjóð-
legum fjármálamörkuðum voru íslenska krónan
og ungverska forintan með vinsælli hávaxta-
myntum sem notaðar voru í svokölluð vaxta-
munarviðskipti. Þegar fjármálakreppan skall á
með fullum þunga og áhættufælni jókst voru
slík viðskipti með því fyrsta sem fjárfestar
hurfu frá. Myntir eins og krónan og forintan
voru seldar í stórum stíl, með tilheyrandi geng-
islækkun. Síðla árs höfðu bæði Ísland og Ung-
verjaland leitað á náðir Alþjóðagjaldeyrissjóðs-
ins, en aðstæður í löndunum voru sambærilegar
að nokkru leyti. Mikil erlend skuldsetning var
fyrir hendi í báðum löndum og gengi gjaldmiðla
hafði hækkað talsvert á þenslutímum. Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn virðist þó ekki líta Ísland og
Ungverjaland sömu augum. Ungverski seðla-
bankinn hóf að lækka vexti hratt um mitt sumar
á þessu ári, og nú eru stýrivextir 7%. Á sama
tíma hefur ungverska forintan styrkt jafnt og
þétt. Vextir Seðlabanka Íslands hafa hins vegar
haldist óbreyttir á sama tímabili. Krónan hefur
heldur ekki sýnt mikil batamerki, þrátt fyrir
háa vexti og gjaldeyrishöft.
Í skýrslu lánshæfisfyrirtæksins Moody’s frá
því í síðasta mánuði er ástandið á Íslandi talið
nokkru verra en í Ungverjalandi, sérstaklega
með tilliti til framboðs lánsfjár innanlands. Að
vísu hélt ungverska bankakerfið að mestu velli,
ólíkt hinu íslenska, enda að mestu leyti um að
ræða dótturfélög stærri banka í Evrópu. Hins
vegar má velta upp þeirri spurningu hvort
gjaldeyrishöftin sem samþykkt voru síðasta
vetur á Íslandi haldi aftur af krónunni, og hindri
þar með vaxtalækkanir. Hefðbundnar hag-
fræðikenningar gera ráð fyrir að háir vextir
styrki gengi gjaldmiðla, en því virðist ekki að
heilsa í tilfelli íslensku krónunnar. Bent hefur
verið á að vaxtalækkun geti sent út þau skilaboð
að ákveðnum stöðugleika sé náð, með tilheyr-
andi auknu trausti á efnahagslíf viðkomandi
landa. Einnig hafa mælikvarðar á áhættusækni,
svo sem skuldatryggingaálag, sýnt fylgni við
gengi hávaxtamynta, sem bendir til að fleiri
þættir ráði gengi gjaldmiðla en stýrivextir.
Óvíst hvort gjaldeyrishöft séu lausnin
 Ungverska forintan hefur styrkst jafnt og þétt samfara hröðum stýrivaxtalækkunum undir stjórn
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins  Sjóðurinn virðist ekki líta Ísland og Ungverjaland sömu augum
Stýrivextir á Íslandi og í Ungverjalandi síðastliðið ár
22. okt. 2008 20. okt. 2009
% 18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
Seðlabanki
Íslands
Seðlabanki
Ungverjalands
12%
11,5%
12%
7%
Í HNOTSKURN
»AGS fer með stjórn efnahagsmála í Ung-verjalandi, og seðlabankinn hefur lækk-
að vexti þar í landi hratt.
»Á sama tíma hefur forintan styrkst og ernú lítillega undir skráðu gengi á þeim
árum sem vaxtamunarviðskipti tíðkuðust
hvað mest.
»Hefðbundnar hagfræðikenningar geraráð fyrir að háir vextir styðji við gengi
gjaldmiðla. Gjaldeyrishöft á krónunni geta
þó hugsanlega rýrt traust á gjaldmiðlinum
og þar með hindrað gengisstyrkingu.
Ísland og Ungverjaland eiga það sam-
merkt að hafa lent í hörðu gengisfalli, sem
og að hafa falið Alþjóðagjaldeyrissjóðnum
stjórn efnahagsmála. Hins vegar er engum
gjaldeyrishöftum til að dreifa í Ungverja-
landi, og þar hafa stýrivextir lækkað hratt.
UNDANFARNA mánuði hefur
bandaríkjadalur veikst mjög gagn-
vart öðrum myntum og er svo komið
að mörgum þykir
nóg um. Kan-
adíski bankinn
Canadian Imperi-
al Bank of Com-
merce (CIBC)
sagði nýlega að
framtíð kan-
adíska fram-
leiðslugeirans
væri í hættu gripi
kanadíski seðlabankinn ekki til að-
gerða.
Er kanadíski dollarinn nú farinn
að nálgast þann bandaríska, en 93
bandarísk sent þarf til að kaupa einn
kanadískan dollara, en fyrr í mán-
uðinum var gengið nær 97 sentum.
Kanadíska útflutningsráðið sagði í
vikunni að væri gengið í kringum 95
bandarísk sent út árið 2010 gætu 2-3
prósent af kanadískri landsfram-
leiðslu horfið.
Aðalhagfræðingur CIBC sagði að
kanadískar verksmiðjur væru nærri
því að tapa öllum útflutningshagnaði
og gætu því þurft að flytja sig um set.
Hvetur hann kanadíska seðlabank-
ann til að grípa til harkalegri aðgerða
til að veikja kanadíska dollarann í
samanburði við þann bandaríska.
Hefur seðlabankinn ekki útilokað
að grípa inn í á alþjóðlegum gjaldeyr-
ismörkuðum. bjarni@mbl.is
Vill veikja
kanadíska
dollarann NORSKI seðlabankinn hækkaði
stýrivexti sína í gær og varð þar
með fyrsti seðlabankinn í Evrópu til
að gera slíkt frá því að fjár-
málakreppan skall á í fyrra. Hækk-
unin nam 0,25 prósentustigum og
fóru vextirnir við það í 1,5%.
Búist hafði verið við því að Norð-
menn yrðu þeir fyrstu til að ríða á
vaðið hvað stýrivaxtahækkun varð-
ar eftir langt tímabil stöðugra
lækkana á vöxtunum.
Stýrivaxtahækkunin hjá norska
seðlabankanum er tilkomin vegna
aukinna opinberra útgjalda, hækk-
andi hrávöruverðs og vaxandi verð-
bólgu. Noregur er nú opinberlega
kominn út úr kreppunni en henni
lauk þar í landi á öðrum fjórðungi
ársins.
Sérfræðingar reikna með áfram-
haldandi stýrivaxtahækkunum í
Noregi.
Norðmenn
hækka
stýrivexti
TAP Century Aluminum, móður-
félags Norðuráls, fyrstu sex mánuði
ársins nam 181,6 milljónum dala,
andvirði um 22,5 milljarða króna.
Er þetta aðeins minna tap en á
sama tíma í fyrra, en þá var það
201,6 milljónir dala.
Mjög hefur dregið úr söluhagn-
aði fyrirtækisins. Sölutekjur á
fyrstu níu mánuðum þessa árs
námu 642,4 milljónum dala, en á
sama tímabili í fyrra námu þær
1.568,6 milljónum dala.
Century hefur dregið úr fram-
leiðslu eftir að álverð lækkaði í
fyrra og eru um 28% af fram-
leiðslugetu ónýtt. Eru það einkum
verksmiðjur í Bandaríkjunum sem
þetta bitnar á, en um 42% af banda-
rískri framleiðslugetu Century eru
ónýtt. bjarni@mbl.is
Century tapar
22 milljörðum
króna í ár
Morgunblaðið/Ómar
www.eirberg.is • 569 3100 • Stórhöfða 25
Rafknúnir
hæginda-
stólar
•
standa upp
• Einfaldar stillingar
og fjölbreytt úrval