Morgunblaðið - 29.10.2009, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. OKTÓBER 2009
Fréttir 5
Sökktu þér í viðskipti
á fimm m
s
Viðskiptablað
Morgunblaðsins
tudögu
www.eirberg.is • 569 3100 • Stórhöfða 25
Örugg pökkun
í þínum höndum
- okkar sérgrein!
FRÉTTASKÝRING
Eftir Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
SÚ ákvörðun Lystar ehf., rekstrar-
aðila McDonald’s-keðjunnar, að
hætta starfsemi hér á landi hefur
vakið heimsathygli. Það gerist heldur
ekki á hverjum degi að þessi risa-
keðja yfirgefi heila þjóð í einu vet-
fangi. Reyndar hefur það gerst tíma-
bundið í Frakklandi og víðar.
Í fréttum sænskra fjölmiðla af lok-
uninni hér á landi er m.a. gefið í skyn
að ákvörðunin hafi verið að kröfu
McDonald’s. Spurður um þetta segir
Jón Garðar Ögmundsson, fram-
kvæmdastjóri Lystar, að þetta hafi
verið sameiginleg ákvörðun. Gerðar
hafi verið ákveðnar áætlanir í upp-
hafi árs um reksturinn. Þegar ljóst
var að þær áætlanir gengu ekki eftir
hafi verið ákveðið að hætta. Ein-
hverjar skuldir höfðu hlaðist upp við
sjálfa keðjuna en Jón Garðar segir
samkomulag hafa tekist um það upp-
gjör.
Kostnaður tvöfaldast
„Við ætluðum ekki að reka þetta
endalaust með tapi, það verður að
vera einhver rekstrargrundvöllur.
Það er heldur enginn akkur fyrir
McDonald’s að keyra okkur í kaf,“
segir Jón Garðar en gengishrunið og
verðhækkun á aðföngum skipti
mestu um þessa ákvörðun.
Velta Lystar á síðasta ári var um
800 milljónir króna. Jón segir rekstr-
arárið hafa verið mjög erfitt og ekki
hafi verið hægt að fylgja geng-
isbreytingunum eftir.
„Við höfum verið að keppa við
staði sem eru með aðföngin að mestu
leyti innlend. Þar hefur kostnaður
hækkað um 25% á meðan hann hefur
tvöfaldast hjá okkur,“ segir Jón
Garðar. Hann sér ekki fyrir sér að
McDonald’s-staður verði opnaður
hér á landi aftur fyrr en Ísland er
komið í Evrópusambandið og meiri
stöðugleiki sé kominn á gengi gjald-
miðla. Jón Garðar skilaði inn sínu
leyfi og hann vill ekkert segja til um
hvort hann sæki um leyfið á ný ef svo
fer að Ísland gangi í ESB. Með inn-
göngu í sambandið geti komið upp
allt önnur staða.
„Vonandi gengur Metro bara mjög
vel og Íslendingar verða ánægðir
með það sem við bjóðum þar,“ segir
Jón Garðar en sem kunnugt er ætlar
hann að opna veitingahús um kom-
andi mánaðamót undir merkjum
Metro á sömu stöðum og McDonald’s
hefur verið á til þessa hér á landi.
Var flest innlent í fyrstu
Aðföng McDonald’s og hráefni hafa
meira og minna verið innflutt á seinni
árum, í raun allt fyrir utan kokteil-
sósu frá MS, að sögn Jóns Garðars,
sem tók við McDonald’s-stöðunum af
fyrsta leyfishafanum, Kjartani Erni
Kjartanssyni, árið 2004.
Þetta er nokkur breyting frá því
þegar fyrsti McDonald’s-staðurinn
var opnaður hér á landi í september
árið 1993. Þá var hráefnið meira og
minna innlent, eins og sérvalið nauta-
kjöt frá Kjötbankanum í Hafnarfirði,
kjúklingakjöt frá Reykjagarði, græn-
meti frá Ágæti, mjólkurvara frá
Mjólkursamsölunni og íslenskur fisk-
ur frá SH. Reyndar voru fiskréttir þá
búnir til hjá dótturfélagi SH í Bret-
landi. Hamborgarabrauð og umbúðir
komu frá Bretlandi. Að sögn Jóns
Garðars hefur McDonald’s á seinni
árum gert ríkari kröfur um hráefnið
og því hafi Lyst þurft að leita meira
út fyrir landsteinana. Þannig hefur
t.d. grænmeti og ís verið flutt inn á
síðustu árum.
Vatnaskil urðu svo fyrir nokkrum
árum þegar nautakjötsbirgðir klár-
uðust í landinu og Lyst varð að flytja
inn kjöt. Eftir það hefur leyfi ekki
fengist hjá McDonald’s til að fram-
leiða kjötafurðirnar hér á landi á ný.
Þetta er önnur erlenda veitinga-
húsakeðjan sem hættir starfsemi hér
á landi á skömmum tíma. Hamborg-
arastöðum Burger King var lokað
fyrr á árinu og þá hefur einkareknum
stöðum Quiznos-samlokukeðjunnar
verið lokað. Olís er með sérleyfisrétt-
inn áfram frá Quiznos og er með
þennan rekstur inni í mörgum af sín-
um þjónustustöðvum.
Erfitt hjá öðrum
Af samtölum við fulltrúa annarra
veitingahúsakeðja má ráða að þær
séu ekki í nákvæmlega sömu stöðu
og McDonald’s, þó að öll aðföng hafi
einnig hækkað í verði og ýmis rekstr-
arkostnaður sömuleiðis.
Rúmur helmingur allra aðfanga
hjá Pizza Hut á Íslandi er innfluttur.
Þórdís Lóa Þórhallsdóttir, eigandi
Pizza Hut ásamt Pétri Jónssyni, seg-
ir reksturinn mjög erfiðan nú um
stundir en gripið hafi verið strax fyr-
ir ári til ýmissa aðgerða.
Án þess að draga úr kröfum eða
skömmtum hafi í samráði við birgja
verið reynt að lækka kostnað og
starfsfólki verið fækkað.
Þórdís og Pétur reka einnig Pizza
Hut í Finnlandi, eru þar með sjö
staði, og hún segir kreppuna einnig
hafa gert vart við sig hjá Finnum.
Velta staðanna, sem flestir eru í
Helsinki, hafi klárlega minnkað.
Aðrar keðjur ætla að þrauka
Reuters
McDonald’s Fyrir réttum sextán árum hóf McDonald’s starfsemi hér á landi. Ísland var þá 67. landið sem
skyndibitarisinn steig fæti sínum á. Í dag er fyrirtækið með um 30 þúsund staði í 118 löndum um allan heim.
Í HNOTSKURN
»Auk McDonald’s, PizzaHut og KFC hafa nokkrar
aðrar erlendar veitinga-
húsakeðjur verið hér á landi.
»Má þar nefna Subway,Ruby Tuesday, Domino’s
og Taco Bell. Burger King
hætti nýverið starfsemi hér.
»Rekstraraðilar þessarakeðja hafa í mörgum til-
vikum stofnað svipaðan rekst-
ur á sama stað.
Kristín Helgadóttir hjá KFC á Ís-
landi (Kentucky Fried) segir rekstur
veitingahúsa sem annarra fyrir-
tækja erfiðan vegna sveiflna á
genginu. KFC rekur einnig Taco
Bell-staðina en öll aðföng eru að
miklu leyti innlend. Kristín segir að
þrátt fyrir efnahagsástandið sé
engan bilbug að finna á fyrirtækinu.
Opna á áttunda KFC-staðinn seinna
í vetur, nánar tiltekið í Grafarholti.
„Þó að við kaupum okkar aðföng
að miklu leyti hér á landi þá hefur
allt hráefni hækkað í verði. Þeir
birgjar sem við skiptum við hér
flytja margir hverjir inn sínar vörur.
Umbúðir sem við kaupum hérna
væru ekki miklu ódýrari þó að við
flyttum þær beint inn. Við höfum
alltaf haft þá stefnu að kaupa allt
hérna innanlands sem við getum
keypt,“ segir Kristín.
Kentucky Fried bætir við sig
Aðrar erlendar veitinga-
húsakeðjur flytja töluvert inn af
hráefni og aðföngum, þó ekki í
sama mæli og McDonald’s.
Skyldi McDonald’s koma aftur
með inngöngu Íslands í ESB?
KFC Opna á áttunda staðinn hér á
landi í vor, í Grafarholti.
ÚTLÁN til einkageirans á evru-
svæðinu minnkuðu um 0,3% á árs-
grundvelli í september. Er þetta í
fyrsta sinn frá árinu 1998 sem slíkur
samdráttur á sér stað. Þessar tölur
eru áhugaverðar sé haft í huga að
fjármálafyrirtæki á evrusvæðinu
hafa nánast ótakmarkaðan aðgang
að lausafé vegna aðgerða Evrópska
seðlabankans að undanförnu. Sá að-
gangur virðist ekki, enn sem komið
er, duga til þess að örva útlán fjár-
málastofnana eða auka eftirspurn
eftir þeim.
Fram kemur í umfjöllun breska
blaðsins Financial Times að hag-
tölur um samdrátt í útlánum dragi
úr líkum á því að Evrópski seðla-
bankinn auki aðhald og hækki stýri-
vexti á næstu misserum. Auk minni
umsvifa á lánamarkaði sýna hag-
tölur að peningamagn í umferð á
evrusvæðinu fór minnkandi milli
ágúst og september. Það gefur enn-
fremur sterka vísbendingu um að
botninum sé ekki náð í hagkerfum
Evrópu þrátt fyrir lágt stýrivaxta-
stig. ornarnar@mbl.is
Dregur úr útlánum
á evrusvæðinu
Evran Höfuðstöðvar Evrópska
seðlabankans í Frankfurt.