Skólablaðið - 13.11.1931, Blaðsíða 10

-10-
"C L A R T É"
Dag nokkurn seint í ágúst 1931 kom hópur -
manna saman í samkomusal Menntaskólans í
Reykjavík. Tilgangurinn var sá, að stofnað
yrði félag. Þetta. var undarlegt sambland af
allskonar fólki, Þar voru rithöfundar, málar-
ar, myndhöggvarar, verkfrseðingar, uppgjafa-
prestar, læknar og lögfræðingar, háskóla-
stúdentar og Menntaskólastrákar. Og Þrátt
fyrir Þessa margbreytni, varð allt Þetta. fólk
sæmilega samm<ála, og árangur fundarins var
stofnun félags, sem gefið var nafnið "Clartéí*
Hvað gat Það verið, sem Þetta fólk átti
sameiginlegt, og var Því svo mikið áhugaefni,
að Það taldi ekki eftir sér að stofna félag
utan um? Þetta mikla áhugamál var Socialism-
inn.- Sá kvistur, sem með Þessari félagsstofn
un var gróðursettur i islenzkri mold, er af
alÞjóðlegum stofni. Þessi ,rClarté"-félög,sem
socialistiskir mennta- og listamenn hafa með
sér i flestum menningarlöndum, er. upprunninn
i Frakklandi, og hefur franska nafnið Clarte,
sem Þýðir"bjarmi" viðast hvar verið látið
halda sér. Aðalforgöngumaður Þessó. félags-
skapar i Frakklandi hefur verið, og er, ■
heimsf xæga skáldið Henry Barbusse. - Frá Frakk
landi hefur hreyfingin svo breiðst út.
Aðaltilgangur Þessarar hreyfingar, samkv.
lögum islenzku deildarinnar, er sá, að reka
fræðslustarfsemi og málýtni fyrir socialism-
ann og kynna hanii eins og hann kemur fram i
kenningum Karls Marx, og annara brðutryðj-
enda hans,- og i framkvsandum rússneska ör-
eigalýðsins. Þessum tilgangi hyggst félagið
a.ð ná með Þvi, að gangast fyrir fræðandi er-
indum, bæði innan féiagsins og opinberum,og
með útgáfustarfsemi.
1 flestum, ef ekki öllum, háskólaborgum
Norðurlanda eru deildir úr "Clarte". Þser
mynda svo landssambönd irman hvers lands,og
gefa danska, norska. og sænska landssambandið
út sitt mánaðarblaðið hver. Þar að auki sjá
Þau um útgáfu ÞýcLdra og frumsamdra bóka um
Þjóðfélagsmál, greiða götu rússneskra kvik-
*ynda, og leggja allt kapp á aukna kynningu
miili heimalandsins og hins nýja, vclduga
verkalýðsríkis, sem nær yfir l/ð hlutann af
Þurlendi jarðarinnar, og Þar sem öreigamir,
i fyrsta sinn i sögunni, hafa farið með völd i
um lengri tíma.
Einn Þáttur í Þessari kynningu var Það,
að i jjúlí 1928 bauð samband rússneskra stúd-
enta 13 róttækum stúdentum frá Islandi, Dan-
mörku, Noregi og SvíÞjóð í kynnisför um Ráð_
stjórnarrikin. Þetta boð var Þegið, og urðu
tveir islenzkir stúdentar í förinni, Jakob
Gislason og Davið Stefánsson, og hefur annar
Þeirra (J. G. ) ritáð allitarlega ferðasögu i
"Rétt" Þetta mun vera Það eina, sem Islend-
ingar hafa af "Clarte" að segja,- Oslo-deildin
sá um Þessa ferð,- Þar til nú i ágúst sl. að
tslandsdeild var stofnuð.
Enginn vafi getur á Þvi leikið, að slikt
félag, Þar sem róttækir mennta- og listamenn
safnast saman, á hér mikil skilyrði og stórt
starf fyrir höndum. Enda hefur raunin orðið
sú, að i Þetta félag hefur safnast úrvalið af
islenzkum nútima rithöfundum, svo sem H. K.
Laxness, Þórbergur Þórðarson, Gunnar Benedikts-
son, Halldór Stefánsson, Magnús Asgeirsson
o. m. fl. - Stjóm skipa H. K. Laxness (formaður),
Giinnar Benediktsson, Einar Olgeirsson, Jónas
-Sólmundsson og Sigurður Einarsson.
Þetta félag,og boðskapur Þess, á mikið er-
indi til Ménntaskólanemenda. I eftirfarandi
hugleiðingum ætla ég að reyna að skýra Þetta..,
Þótt ég komist með Þvi móti nokkuð frá upp-
haflega efninu.
Ef til vill er hvergi eins mikil ástæða
til Þess, að sú æska, sem gengur "mennta-
veginn", ýerði róttaalc, eins og hér á. Islandi.
-A.m,k. sá hluti henna.r, sem af alÞýðufólki er
kominn, og hefur alizt upp meðal alÞýðumanna,
og sjálf stunda erfiðisvinnu. Þeir eru Þó
nokkuð margir, sem brjótast Þessa erfiðu
braut a.ð miklu leyti af sjálfsdáðum, Þræla i
erfiðisvinnu á sumrin, og í kennslu með nám-
inu á vetrimi.
En Þótt einkennilegt megi virðast, er til
hjá sumum Þessum ungu alÞýðumönnum sú hugsiui,
að með Þvi að ganga i skóla, séu Þeir að kom-
ast upp úr verkamannastéttinni, séu að verða
of lærðir til að taka. lifandi Þátt i baráttu
og kjörum alÞýðunnaf, finna ekki skýldleikann,
bzæðrabandið, sem tengir Þá. samstéttingum
sinum.
Og Þótt svo sé, Þarf að gæta sín vel fyrir
gildrnmi,' sem borgaralegi "menntavegurinn"
geymir. Sá, sem tekur verulegan Þátt i verka-
lýðshreyfingunni, eða baráttu ungra, róttækra
manna, jgetur átt á hættu að vera hrint út af
Þessari oftirsóttu braut Þá og Þegar. Borg-
arastéttin islenzka er farin að Þekkja sinn
vitjunartima, við sjáum hvernig Menntaskól-
■inn á Akureyri er gerður að útvigi hennar
gergn róttækum imglingum, sem Þangað ætla að
sækja menntun. Enn er ekki farið a.ð reka nem-
endur héðan fyrir róttækar stjórnmciaskoðanir,
en hamingjan má vi-ta, hvað sú dýrð stendur
lengi. Það er Þvi oft og tiðum ógagn fyrir
nemendur i menntastofnunum, sem Þessimi, að