Organistablaðið - 01.09.1984, Blaðsíða 21

Orgel Dómkirkjunnar í Kcykjavik
1840-1894
Áriö 1785 var ákveðið að Skálholtsbiskupsstóll skyldi fluttur til Reykja-
víkur. Árið 1797 var Geir Jónsson Vídalín kallaður til biskups yfir
Skálholtsstifti og vígði Sigurður Stefánsson biskup á Hólum hann til þess
embættis 30. júlí s.á. Geir sat fvrst á Lambastöðum nokkur ár en flutti svo
til Beykjavíkur. Árið 1801 var Hólaskóli, lagður niður. Hólastifti sameinað
Skálholtsstifti og biskupsstóll var þá í Reykjavík. Kirkja hafði lengi verið í
Vík á Seltjarnarnesi, mun hennar fyrst getið í máldaga Oddgeirs biskups
Þorsteinssonar 1376. Oddgeir var norskur maður og var biskup í Skálholti
1365-1381. Þegar búið var að ákvarða að biskupsstóllinn yrði fluttur til
Reykjavíkur varfarið að athuga hvort Víkurkirkja dygði sem dómkirkja. Álitið
var, að athuguðu máli, að svo væri ekki nema með því að stækka hana
mikið og endurbæta. Varð því að ráði að byggja nýja kirkju og var henni
valinn staður á Austurvelli, og þar er dómkirkjan enn. Sr. Óskar J.
Þorláksson hefur rakið sögu Dómkirkjunnar í stuttu máli fyrir Organistablað-
iö og er sú grein hans í 9. árg. 3. tbl. — Þegar kom fram á 4. tug aldarinnar
sem leið var mörgum farið að þykja mál til komið að Dómkirkjan eignaðist
orgel. I útvarpserindi 1938 um „Weyse og sálmasöngsbók hans handa
íslendingum" getur próf. Sigfús Einarsson um aðdragandann að orgel
kaupunum, og er sá kafli prentaður í greininni um „Weyse-handritið“ hér
að framan. ( 3. tbl. 9. árg. þessa blaðs er mynd af fyrsta dómkirkjuorgelinu
og nokkrar upplýsingar um það aðallega eftir prentuðum ritum. Þær
opplýsingar eru þó ónógar og í einu tilfelli rangar. Með því að rýna betur í
heimildir og einkum að athuga þau gögn sem síðan hafa orðið tiltæk er nú
hægt að gera þessu orgeli betri skil, eða ámóta og öðrum orgelum —
9ömlum og nýjum — sem sagt hefur verið frá hér í blaðinu.
S.T.G. Ramus orgelsmiður smíðaði orgelið. Pétur Guðjohnsen veitti því
viðtöku.
Raddskipan var á þessa leið: Gedact 8‘
Prinsipal 4‘
Octav 2‘
Quinte 1 Vz'
Fyrir orgelið voru Ramus orgelsmið goldnir 504 rd. skv. reikningi.
Annar kostnaður við orgelkaupin var flutningsgjald 78 rd. Umbúðir (efni
og vinna) 38 rd. 1 mark og 18 sk. Malermester J.C. Lund fékk greidda 12
rd. skv. reikningi, fyrir að mála orgelið.
Orgelið var svo í kirkjunni til 1894. Á seinni árum þess voru uppi nokkuð
háværar raddir um að orgelið væri ekki lengur nothæft við kirkjulegar
athafnir. Hefur það eflaust verið farið að þarfnast viðgerðar og endurbóta.
Bór svo að það var selt fyrir kr. 40.-.
ORGANISTABLAÐIÐ 21