Morgunblaðið - 31.12.2009, Blaðsíða 4

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 31. DESEMBER 2009
4 Fréttir
Þórður Gunnarsson
thg@mbl.is
EKKI ER víst að allir eigendur
gagnavera sem rísa á Íslandi hljóti
sömu ívilnanir og nú er rætt um að
Verne Holdings njóti. Þetta staðfest-
ir Katrín Júlíusdóttir, iðnaðarráð-
herra í samtali við Morgunblaðið. Nú
þegar er undirbúningur gagnavers-
ins Thor Data Center við Ásvelli í
Hafnarfirði langt kominn. Talið er að
það gagnaver muni veita um 30
manns atvinnu, flestum sérfræði-
menntuðum. Lúðvík Geirsson, bæj-
arstjóri í Hafnarfirði, sagðist í sam-
tali við Morgunblaðið líta svo á að
samningarnir gagnvart Verne Hold-
ing væru fyrirmynd samninga fyrir
fyrirtæki í sambærilegum rekstri:
„Þessir samningar hljóta að gilda
líka á öðrum stöðum þar sem sam-
bærileg atvinnustarfsemi fer fram.
Ég hef ekki skilið yfirlýsingar iðn-
aðarráðuneytisins öðruvísi en að
menn líti á þetta sem einhvers konar
uppskrift að samningum sem stjórn-
völd séu tilbúin að gera við fyrirtæki
í þessum rekstri,“ segir Lúðvík.
Í þeim fjárfestingasamningi sem
nú liggur fyrir ætla stjórnvöld að
veita Verne Holdings vernd gegn
skattlagningu. Þannig verður tekju-
skattur fyrirtækisins aldrei hærri en
15% fyrsta 5 árin, aldrei hærri en
18% fimm árin eftir það og ekki
hærri en 25% til framtíðar. Ingvi
Már Pálsson, lögfræðingur á skrif-
stofu orkumála í iðnaðarráðuneytinu
sagði í samtali við Morgunblaðið á
Þorláksmessu að samningurinn við
Verne Holding yrði fyrirmynd
samninga við önnur gagnaver sem
kunna að hefja starfsemi hér á landi.
Hann tók hins vegar fram að stað-
setning verkefnis væri mikilvæg, þar
sem Eftirlitsstofnun EFTA þarf að
samþykkja skattaívilnanir af hálfu
ríkisins er byggjast á byggðaaðstoð.
Hafnarfjörður ekki á kortinu
Katrín Júlíusdóttir, iðnaðarráð-
herra, segir í samtali við Morgun-
blaðið að vonandi verði fjárfesting-
arsamningurinn við Verne sá síðasti
sem er gerður við einstakt fyrirtæki.
Nú sé unnið að frumvarpi um íviln-
aninir sem eigi að skapa skýran
ramma um hvaða ívilnanir nýfjár-
festingar geti fengið hjá hinu opin-
bera. „Slíkar ívilnanir miðast alltaf
við stærð fjárfestingar. Ef nýfjár-
festing er nægilega stór til að rétt-
lætanlegt sé að veita fjárfestum
ívilnun, þá er allt opið í þeim efnum,“
segir Katrín. Ráðherra segir sér
ekki hafa borist beiðnir um skatta-
legar ívilnanir frá öðrum aðilum sem
hyggja á rekstur gagnavera hér á
landi, aðeins óformlegar fyrirspurn-
ir.
„Allt veltur þetta á reglum Evr-
ópusambandsins um byggðastyrki,“
segir Katrín. „Staðan er einfaldlega
þannig að Hafnarfjörður er ekki inni
á byggðakorti Evrópusambandsins,“
segir hún. Þar af leiðandi sé líklega
erfitt fyrir gagnaver í Hafnarfirði að
fá sambærilega ívilnun og gagnaver
á Reykjanesi, en þar er fyrirhugað
að starfrækja gagnaver Verne Hold-
ings. Katrín segir hendur ráðuneyt-
isins vera bundnar af byggðaviðmið-
um Evrópusambandsins.
Samkvæmt þeirri skilgreiningu falla
landsbyggðarkjördæmin þrjú inn á
byggðakortið, en Reykjavíkurkjör-
dæmin og Kraginn utan þess.
Byggðakort ESB
ræður styrkjum
Gagnaver hafa misjafnan aðgang að stuðningi stjórnvalda
Morgunblaðið/Ómar
Gagnageymsla Fyrirhugað gagnaver Verne Holding mun starfa á varn-
arsvæðinu gamla í Keflavík. Suðurkjördæmi er hluti af byggðakorti ESB.
Í HNOTSKURN
»Nýfjárfestingar á Íslandigeta ekki notið skatta-
legra ívilnana ef staðsetning
viðkomandi atvinnustarfsemi
er ekki inni á byggðakorti
Evrópusambandsins.
»Bæjarstjóri Hafnarfjarðartelur eðlilegt að sami
stuðningur sé við uppbygg-
ingu atvinnustarfsemi þar eins
og annars staðar. Iðn-
aðarráðherra segir byggða-
kortið ráða för.
SPÁKAUPMENN hafa á þessu
ári tekið á leigu mikinn fjölda olíu-
skipa, sem þeir hafa fyllt af olíu en
látið sitja kyrr. Var þetta gert á
þeim tíma sem staðgreiðsluverð á
olíu var umtalsvert lægra en það
verð sem fékkst fyrir olíu til af-
hendingar nokkrum mánuðum síð-
ar.
Þessi skip, sem talin eru um 170
talsins, verða tæmd á næstu mán-
uðum og hefja á ný siglingar með
olíu. Þessi skip samsvara um 6% af
heildarflutningsgetu heimsflotans.
Þýðir þetta að flutningskostn-
aður á olíu geti dregist saman um
25% á dag. Kostnaðurinn er nú um
40.000 dalir (um fimm milljónir á
dag) á dag að meðaltali, en sérfræð-
ingar telja að hann geti farið niður í
30.000 dali á dag þegar öll geymslu-
skipin eru aftur tekin að sigla.
Talið er að í geymsluskipunum sé
nú að finna um 50 milljónir fata af
hráolíu og 98 milljónir fata af unn-
um olíuvörum, t.d. bensíni og dísil-
olíu. Að ári er talið að 19 milljónir
fata af hráolíu verði enn í geymslu-
skipum og 29 milljónir fata af unn-
um olíuvörum.
Í frétt Bloomberg er vitnað í sér-
fræðinga sem spá því að meðalverð
á hráolíu verði á næsta ári um 75
dalir á fatið, en er um þessar mund-
ir um 77 dalir. bjarni@mbl.is
Reuters
Tankskip Skip sem þetta hafa verið
notuð til að geyma olíu.
Geymslu-
olían fer á
markað
Eftir Þórð Gunnarsson
thg@mbl.is
EINS OG greint var frá í Morgun-
blaðinu fyrir skömmu nam hagnaður
Íslandsbanka á fyrstu sex mánuðum
þessa árs 8,1 milljarði króna. Af-
komutölur bankans koma fram í
skýrslu skilanefndar Glitnis sem
dreift var á kröfuhafafundi um miðj-
an desember. Í skýrslunni er jafn-
framt gefið í skyn að afkoma bank-
ans sé betri en skilanefndin vænti
þegar ákveðið var að taka yfir 95%
eignarhlut í Íslandsbanka.
Því er jafnframt spáð að afkoma á
síðari sex mánuðum ársins verði
álíka og á fyrri sex, en í skýrslunni
segir að miðað við fyrirliggjandi
upplýsingar hefur sama þróun hald-
ið áfram frá miðju ári og fram til
loka nóvember. Því má reikna með
að eigið fé bankans verði orðið um 84
milljarðar í lok árs.
Verðmæti vel yfir eigin fé
Í eignayfirliti skilanefndar bank-
ans kemur fram að 95% eignar-
hlutur er metinn á 100 milljarða
króna. Samkvæmt því er allt hlutafé
bankans ríflega 105 milljarða virði.
V/I-gildi bankans er því tæplega 1,4
– miðað við fyrstu sex mánuði ársins.
Sá mælikvarði mælir skráð virði
eignar í hlutfalli við innra virði þess,
það er að segja eigið fé. Í saman-
burði við aðra norræna banka er
þetta gildi nokkuð hátt. Til að
mynda er V/I-hlutfall SEB í Svíþjóð
0,99, og hlutfall Danske Bank 0,8.
Þessir bankar eru þeir norrænu
bankar sem eru með allra hæstu V/
I-margfaldarana. Samkvæmt upp-
lýsingum fengnum frá Bloomberg er
meðaltal V/I-hlutfalls 67 norrænna
banka 0,67 til helmingi lægra en hjá
Íslandsbanka. Á tímum fjármála-
kreppu og lausafjárþurrðar er vana-
lega talið viðeigandi að virði banka
miðist við eigið fé þeirra, þótt auðvit-
að séu til fleiri mælikvarðar í þeim
efnum. Á þeim árum sem íslensku
bönkunum gekk einna best voru þeir
jafnan meðal dýrustu banka Evrópu
ef tekið er mið af V/I-hlutfalli. Þann-
ig var V/I-hlutfall íslensku bankanna
á bilinu 2,1-2,6 árið 2007.
Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins liggur ekki tæknilegt verð-
mat að baki 100 milljarða verðmati á
Íslandsbanka í eignayfirliti skila-
nefndar. Hins vegar er það von
skilanefndarmanna að Íslandsbanki
sé jafnvel enn verðmætari en fram
kemur í gögnum sem dreift var til
kröfuhafa, enda afkoma bankans
betri en þeir áttu von á. Að sama
skapi hefur nánast allt eignasafn Ís-
landsbanka verið endurmetið á efna-
hagsreikningi við flutning eigna úr
gömlu bönkunum í þá nýju. Þeir sér-
fræðingar sem Morgunblaðið ræddi
við voru hins vegar efins um hvort
að í íslenskum banka með V/I-
hlutfallið 1,4 fælist vænlegt kaup-
tækifæri.
Að því gefnu að skilanefndin
breyti ekki verðmati sínu á bank-
anum í næsta eignayfirliti og afkoma
bankans á síðari helmingi ársins
verði ámóta hinum fyrri verður V/I-
hlutfall þá 1,25.
Dýr banki í norrænum samanburði
Morgunblaðið/Golli
Dýr banki Samkvæmt heimildum blaðsins liggur ekki tæknilegt verðmat að
baki 100 milljarða verðmati á Íslandsbanka í eignayfirliti skilanefndar.
Skilanefnd metur
Íslandsbanka á ríf-
lega 105 milljarða
V/I-hlutföll
norrænna banka
Nordea
SEB
Jyske Bank
Sparekassen
Grønlandsbanken
Vestjysk Bank
Íslandsbanki
Meðaltal 67 banka
á Norðurlöndum
1,30
0,99
0,95
0,41
1,04
0,49
1,40
0,67
V/I-hlutfallBanki
S E B
LÁN til einkaaðila í Evrópu
drógust saman í nóvember miðað
við sama mánuð í fyrra og er það
þriðja árið í röð sem útlán minnka í
álfunni.
Samdrátturinn í ár nam 0,7 pró-
sentum og segir í grein Bloomberg
að búast megi við því að vöxtur út-
lána verði lítill sem enginn á næsta
ári.
Þessi samdráttur útlána hefur
orðið til þess að svokallaður M3
mælikvarði á magn peninga í um-
ferð dróst saman um 0,2 prósent í
nóvember og er það í fyrsta sinn
síðan mælingar hófust árið 1981,
sem það hefur gerst á evrusvæðinu.
Mælikvarðinn M1 á peningamagni,
sem mælir reiðufé og fé á
ákveðnum tegundum innstæðu-
reikninga, hefur hins vegar aukist
um 12,6 prósent síðustu tólf mán-
uði. bjarni@mbl.is
Samdráttur
í útlánum í
Evrópu
BANDARÍSKA ríkið hefur selt
ríkisskuldabréf að andvirði 118
milljarða dala, um 14.750 milljarða
króna, í þessari viku. Verð banda-
rískra ríkisskuldabréfa hefur fallið
um 3,6 prósent á árinu og er það
mesta lækkun frá árinu 1978 hið
minnsta.
Ríkisstjórn Baracks Obama slær
nú fyrri met í skuldsetningu rík-
isins. Útistandandi ríkisskuldabréf
nema nú alls 7.170 milljörðum dala,
en námu 5.800 milljörðum í lok síð-
asta árs.
Rekja menn verðlækkunina ann-
ars vegar til mikillar aukningar í
framboði á ríkisbréfum, en einnig
til aukinna verðbólguvæntinga fjár-
festa. Vegna þess að ríkisbréfin eru
ekki verðtryggð óttast fjárfestar að
þau geti tapað hluta verðgildis síns
verði verðbólga umfram vænt-
ingar. bjarni@mbl.is
Verð á banda-
rískum bréfum
lækkar
SÚ HUGMYND, að banna á ný að
sama fjármálafyrirtæki starfræki
viðskiptabanka- og fjárfesting-
arbankastarfsemi, er sögð njóta
vaxandi fylgis meðal bandarískra
þingmanna.
Bannið var í gildi frá árinu 1933
til ársins 1999, en síðan það var af-
numið hafa mörkin milli fjárfest-
ingarbanka og viðskiptabanka orð-
ið óskýrari.
Drög að frumvarpi um að taka
upp slíkt bann að nýju, þótt í
breyttri mynd væri, ganga nú
manna á milli í þingheimum vestra
og samkvæmt þeim gæti þurft að
skipta risabönkum eins og Bank of
America og Citigroup upp í smærri
einingar.
Aðrir segja að það hefði engu
skipt fyrir hrunið í fyrra þótt bann
sem þetta hefði verið fyrir hendi.
Stærstu fórnarlömb hrunsins hefðu
verið hreinir fjárfestingarbankar
eins og Bear Stearns og Lehman
Brothers. Þá hefðu reglurnar kom-
ið í veg fyrir að JP Morgan bjargaði
ákveðnum eignum Bear Stearns.
bjarni@mbl.is
Vilja setja aftur
á aðskilnað í
bankarekstri
Bankar Stórir bankar eins og Citigroup
gætu sætt því að vera skipt upp.