SunnudagsMogginn - 20.03.2011, Blaðsíða 18

18 20. mars 2011
F
rá heimsstyrjöldinni síðari hefur
aldrei verið jafnmikil þörf fyrir
öflugt stjórnkerfi í Japan og nú
þegar landið tekst á við hrikaleg
eftirköst risaskjálfta og flóðbylgju sem
kostaði þúsundir manna lífið. Ofan á
hamfarirnar bættist hætta á alvarlegri
geislamengun frá kjarnorkuveri og neyð
nær hálfrar milljónar flóttamanna sem
misstu heimili sín.
Hamfarirnar í Japan sýndu hversu ber-
skjölduð öflugustu iðnveldi heims geta
verið gagnvart náttúruöflunum og af-
hjúpuðu vanmátt eins af stærstu stjórn-
kerfum heims. Japanskir ráðamenn hafa
sætt vaxandi gagnrýni fyrir sein og fálm-
kennd viðbrögð við jarðskjálftanum og
flóðbylgjunni sem jafnaði heilu bæina og
þorpin við jörðu.
Japanar hafa verið þekktir fyrir góða
skipulagningu og ólíkt fórnarlömbum
jarðskjálftans á Haítí fyrir rúmu ári ætlast
Japanar til þess að embættismenn þeirra
standi vel í stykkinu þegar jarðskjálftar
ríða yfir. Margir Japanar skilja þess vegna
ekki hvers vegna yfir 620.000 heimili
skuli enn vera án rafmagns og 1,6 millj-
ónir bygginga án rennandi vatns í einu
auðugasta ríki heims.
Um 450.000 manns, sem misstu heim-
ili sín, hafast nú við í bráðabirgðaskýlum
í allt að fimm stiga frosti í norðanverðu
landinu og víða er skortur á matvælum
og eldsneyti.
„Ég bjóst aldrei við því að slíkt gæti
gerst í Japan nútímans. Þetta er eins og
skáldskapur,“ hafði The Washington
Post eftir íbúa borgarinnar Ishinomaki.
„Hér er allt í óreiðu“
Blaðamaður The Washington Post í Is-
hinomaki hefur eftir nokkrum borgar-
búanna að ríkisvaldið hafi í raun gefist
upp á því að sinna skyldum sínum við
íbúana. „Stjórnin gerir ekki neitt. Emb-
ættismennirnir eru ekki hérna,“ sagði
skólastjóri barnaskóla þar sem hann rek-
ur neyðarathvarf fyrir 1.200 manns
ásamt 20 kennurum sem tóku að sér að
sjá fólkinu fyrir matvælum. Ráðhús
borgarinnar er undir vatni, símarnir
dauðir og yfirmennirnir uppteknir við að
sinna eigin vandamálum. „Hér er allt í
óreiðu. Ég fæ engin fyrirmæli,“ sagði
borgarstarfsmaður sem gafst upp á bið-
inni eftir fyrirmælum og bauðst til að
hjálpa kennurunum.
The New York Times segir að nátt-
úruhamfarirnar og eftirköst þeirra hafi
afhjúpað hversu veikt og forystulaust
japanska stjórnkerfið sé. Leiðtogar
landsins búi ekki yfir þeirri kunnáttu
sem nauðsynleg sé við slíkar aðstæður til
að þjappa þjóðinni saman, örva hana til
dáða, vera fljótir að finna lausnir og fá
öfluga skriffinna í samvinnu við sig.
„Japan hefur aldrei staðið frammi fyrir
svo alvarlegri prófraun,“ hafði The New
York Times eftir Takeshi Sasaki, prófess-
or í stjórnmálafræði við Gakushuin-
háskóla. „Á sama tíma hefur myndast
tómarúm vegna forystuleysis.“
Stjórnin hefur m.a. verið gagnrýnd
fyrir fálmkennd viðbrögð við geisluninni
frá Fukushima Daichi-orkuverinu og
fyrir að veita ekki fjölmiðlunum og al-
menningi nægar upplýsingar um hætt-
una. Ráðherrarnir hafa reitt sig nær al-
gerlega á upplýsingar frá fyrirtækinu sem
rekur orkuverið. Upplýsingarnar hafa
komið seint og verið mjög óljósar.
The New York Times segir að tregðuna
til að veita upplýsingar um ástandið í
kjarnorkuverinu megi m.a. rekja til þess
að yfirvöldin óttist að ofsahræðsla breið-
ist út meðal almennings í Japan, eina
landinu sem orðið hefur fyrir kjarn-
orkuárás. Vinstrisinnaðir fjölmiðlar í
Japan hafa haft efasemdir um kjarnorku-
framleiðsluna og orkufyrirtækin óttast að
fréttir um geislunina verði vatn á myllu
andstæðinga kjarnorkuvera. Sá hængur
er hins vegar á að skorturinn á upplýs-
ingum hefur orðið til þess að fjölmiðlarn-
ir hafa ýkt geislunarhættuna, að því er
The New York Times hefur eftir jap-
önskum sérfræðingi í kjarnorkumálum.
Ekki vitað um afdrif tuga þúsunda
Virða má stjórninni það til vorkunnar að
náttúruhamfarirnar höfðu hrikalegar af-
leiðingar og vandamálin eru mjög erfið
úrlausnar. Talið er að margir mánuðir líði
þar til ljóst verður hversu margir fórust í
hamförunum.
Skýrt var frá því á föstudag að 6.911 lík
hefðu fundist og 10.316 til viðbótar væri
saknað. Viðbúið er að þessar tölur hækki
vegna þess að á listanum yfir þá, sem
saknað er, eru aðeins nöfn sem tilkynnt
hafa verið til yfirvalda. Í sumum bæjum
og hverfum hurfu svo margir í náttúru-
hamförunum að í mörgum tilvikum er
enginn eftir til að tilkynna nöfn þeirra
sem hurfu. T.a.m. voru um 5.000 manns
flutt á brott frá bænum Otuchi en ekki er
vitað um afdrif rúmlega 9.000 íbúa hans.
Um 220 lík hafa fundist í bænum og að-
eins sjö nöfn eru á opinbera listanum yfir
þá sem saknað er. Svipaða sögu er að
segja um nokkra aðra bæi þar sem ekki er
vitað um afdrif þúsunda manna sem eru
ekki á opinbera listanum yfir þá sem til-
kynnt hefur verið um. Í bænum Minam-
isanriku er t.a.m. ekki vitað um afdrif
10.000 manna sem eru ekki á opinbera
listanum.
Vanmáttur
afhjúpaður
Hamfarirnar í Japan sýndu hversu berskjölduð
öflugustu iðnveldi heims geta verið gagnvart
náttúruöflunum og afhjúpuðu vanmátt eins af
stærstu stjórnkerfum heims.
Bogi Þór Arason bogi@mbl.is
Skip á þurru landi innan um rústir bygginga eftir að flóðbylgjan hreif það með sér í bænum
Kesennuma í norðurhluta Japans eftir jarðskjálftann mikla 11. mars.
Tuga þúsunda manna er
saknað eftir jarðskjálftann og
flóðbylgjuna í Japan og mann-
tjónið er það mesta í landinu
frá árinu 1923 þegar yfir
142.000 manns fórust í
jarðskjálfta.
Um 463.000 manns hafa
þurft að flýja heimkynni sín
vegna hamfaranna eða
hættu á alvarlegri geislun frá
kjarnorkuveri.
1,6 milljónir bygginga eru
án rennandi vatns og
621.439 heimili eru enn án
rafmagns, rúmri viku eftir
hamfarirnar.
80.422 byggingar
skemmdust í náttúruhamför-
unum. Þar af eyðilögðust
4.798 byggingar.
Seðlabanki Japans dældi um
34 billjónum jena, eða
47.000 milljörðum króna,
í peningamarkaði landsins
eftir að japanska hlutabréfa-
vísitalan Nikkei lækkaði um
16% á tveimur dögum. Bank-
inn DBS í Singapúr áætlar að
efnahagslega tjónið nemi
100 milljörðum dollara,
11.500 milljörðum króna,
eða sem svarar 2% af vergri
landsframleiðslu Japans.
‹ EFTIRKÖSTIN
Í TÖLUM ›
»