Nýr Stormur


Nýr Stormur - 08.07.1966, Blaðsíða 9

Nýr Stormur - 08.07.1966, Blaðsíða 9
FÖSTUDAGUR 8. júlí 1966. MANNKYNS SAGA ' í dagblaffsformi Lýöveldi eða konungsstjórn Víkingaöldin er búin, villimennskunni, sem henni fylgdi lokið. í suðri er baráttunni milli hinna kristnu og múhameðstrúar- manna snúið upp í einskonar menningarstríð. Af gömlum róm- verskum hugsjonum er varla mikið eftir í Vesturevrópu og í Norðri hefir aldrei verið neitt kunnugt um Róm eða rómversk áhrif. Við lok víkingaaldarinnar eru hin norrænu ríki á leið til að verða Evrópsk og munu í æ ríkara rnæli tileinka sér hina Ev- rópsku menningu. Samt sem áður er langt í land. Við dauða Knuts konungs, hrundi Danaveldi í rúst og í dag er ekki gott að segja um örlög Danmerkur, sem fyrir stuttu síðan var voldug- asta Iand Norðurevrópu. , 'Öll Evrópa er nú byggð og ríki og ríkjasambönd allfast mótuð. Fyrir rúmlega 90 árum fannst nýtt land, sem mun vera síðasti landafundur í Evrópu. Langt norður í Atlandshafi fannst allstór eyja. Höfðu írskir menn áður haft nasasjón af þessari eyju og stigið þar á land en ekki fest sér bólstað til langframa. Á vík- ingaöldinni þegar smáríkin, sem aðeins voru héruð og höfðu ekki hin eðlilegu landfræðilegu landamæri, voru að leysast upp og stærri ríki að myndast, urðu þeir er mótspyrnu veittu og vildu halda hinu gamla skipulagi, að flýja land, eða týna lífi ella. Þessir menn höfðu frétt af því að einhversstaðar í Atlandshafi væri stór eyja, sem væri byggileg. Þeir lögðu því út á opið haf, út í óvissuna, fremur en að fórna frelsi sínu, eða týna lífi í hend- ur ófyrirleitinna konunga,. Árangurinn varð svo þessi landafundur og er nú eyjan. ísland byggð orðin og að mestu fólki, sem flúið hefir frá Noregi. Athyglisverð er sú staðrevnd að þetta fólk á þes.sari eyju í Atlandshafi hefir nú stofnað sjálfstætt ríki og mvndað sér stjórn- arfyrirkomulag. Þetta fólk hafði ekki af öðru að segja úr heimkynnum sínum en höfðingja og konungsstjórnum, sem einskis tillits þóttust þurfa að taka til þegna sinna. Þetta fólk hefir nu kosið sér það stjórnarform, sem útilokar alla konungsstjórn. Fyrsta lýðveldið, síðan á fyrstu dögum Rómaveldis hefir verið stofnað þarna úti í Atlandshafi. Þótt ekki sé um mikið fjölmenni að ræða hjá hinni nýju þjóð, íslendingum, þá má þó taka mikið mark á þessum átaðreyndum: Fólkið flýr ofbeldi og kúgun höfðingja og konunga. Það á ekki öðru að venjast en höfðingja- veldi, sem fer sínu fram að rríestu. Samt stofnar það lýðveldi og kemur á löggjafarsamkomu fyrir allt landið. Að vísu eru norskar fyrirmyndir fyrir hendi, svo langt sem þær ná en þarna er allt miklu frjálslegra og þó einkum athyglisverð þessi lög- gjafarsamkoma, sem hefir allt í hendi sinni; örlög ríkra og fá- tækra. Hvernig þessari þjóð tekst svo til með þessa tilraun sína, er ekki gott að spá um, en ef hún tekst vel, gæti hún orðið ábend- ing til annarra þjóða um að endurskoða stjórnarhætti sína og íhuga hvort ekki myndi heppilegra að afnema konungsstjómar fyrirkomulagið, með öllum sínum augljósu göllum. Keisaraferill- inn í Róm ætti að geta orðið mönnum til aðvörunar. Kristin trú er nú víðast hvar komin á. Danmörk, Noregur og ísland era þegar kristin orðin. Svíþjóð, en þessi lönd öll verður að nefna í einni andrá, sem löndin í norðri, er ekki enn að öllu leyti kristin. Þess mun þó ekki Iangt að bíða að þetta land, sem er stærst þessara fjögurra, muni tileinka sér að fullu kristna trú og menningu. Þótt Evrópa sé kristin orðin og kirkjan eigi að heita öflug, er þó langt í land að hún sé hið afgerandi afl í siðmenningu. og háttum hinna kristnu þjóða. Æðstu menn kirkjunnar hafa víða svo mikinn áhuga fyrir ver- aldlegum efnum, að tæpast verður talið að þeir' séu færir um að sinna málefnum kirkjunnar. Á sama tíma, sem klaustrin safna að sér auðæfum og kirkjan T yrkir þurrka her Diog enesar keisara út Hið austrómverska ríki á nú engan her legur til að verjast hinum tyrknesku herskörum. Algjör upplausn íkisins blasir nú viff augum. Romanus Diogenes keisari hef ir beffið ósig-ur fyrir Tyrkjum eft ir bióffuga orrustu. Úrslitaorrust an stóff allan daginn og keisar- inn, sem um lang-an tíma hafffi tekizt aff verjast innrásarher Tyrkjanna, er nú sjálfur fangi þeirra. Hið austrómverska ríki hefir nú engan her lengur, sem getur varist hinni tyrknesku árás. — Diogenus Romanus fór til orr- ustu með 60 þúsund manns, sem ýmist voru úr ríki hans sjálfr þýzkar leiguhersveitir og fransk ir sjálfboðaliðar. Tyrkneski her inn var um 100 þúsund hermenn og aðaláherzlan var lögð á boga skyttur á hestbaki. Það er miög hættuleg hernaðaraðferð, sér- staklega eru riddarnir vel æfðir og undir góðri st.jórn. Tyrkirnir eru ættaðir frá Pers íu. Þeir gerðust áhangendur Múhammeðs miög fljótlega og fyrstu sigrar þeirra voru í Pers- íu sjálfri, þar sem þeir stofnuðu sína eigin höfuðborg. Merv, um árið 1040. Árið 1055 lögðu þeir undir sig Bagdad, undir forystu Tughril Begs. Tughril Beg viðurkenndi trúarleiðsögn kalífans, en tók sér sjálfur nafnbótina „soldán“, og kallp-ði sig sjálfan „konung yfir austri og vestri". Þegar hann lézt árið 1063 varð frændi hans, Alb Arslan, eftirmaður hans og hélt áfram sigurvinningum hans. Fálkavpiff^r í +ízku... Framhald af bls. 8 ir fálkanna drepast á leiðinni. Sjálf tamningin er mjög sein- virk og fálkarnir eru mis.iafn- lega gefnir. Það er mikill mun- ur á vitsmunum fálkanna og þvi hve þeir eru meðfæ’-ilegir. Fálkinn verður að v.era full- broska áður en hægt er að nota hann. Það verður að annast þá miög vandlega. því að fálki með lélegum fjöðrum. er ónothæfur. Lítil hetta úr leðri eða taui, er sett yfir höfuð fálkans svo að hann geti ekki séð og svo lengi hann hefir hana, er hann fulkomlega rólegur. Menn geta haft hann á handleggnum hvort sem menn eru gangandi eða ríð andi. En auðvitað verða menn að vera handsterkir og hafa vandaða leðurhanzka á höndum og handleggjum, því að klær fálkans eru hvassar og geta gengið þumlung inn í handlegg- inn, ef hann hvessir klærnar. og það er eins gotta að vera vel varinn fyrir þeim. Fálkarnir eru sendir upp með létta silkisnúru á fætinum. en fljúga frjálsir, ón bess að hverfa auðvitað verða þeir að læra að sporlaust. Hinn rússneski prins, Valdimir, lætur skírast Kiev. Rússlandi 989 Vlatliinir prins af Kiev, höfff- ingi hinna austurslavnesku þjóff Rússneskt tréhús, eins og þau líta út i dag. floklca, hefur kvöngast dóttur Romanovs kcisara, Önnu að nafni og hefir uni leið látiff skír ast til kristinnar rúar. Leið Vladimirs prins til valda hefir verið óvenjuleg. Sem einn af þrem sonum Svjaoslavs, erfði hann rikið að einum þriðja, eft- ir dauða föður síns. En sam- staða bræðranna varði ekki lengi og Jaroolpol af Kiev hertók lönd bræðra sinna. Vladimir flýði frá Novgorod til Svíþjóðar. þar sem hann kom upp stórum víkingaher og sneri síðan til baka til Rússlands árið 977 og hertók fyrst ríki Rovolods og stefndi síðan til Kiev. Þar var bróðir hans myrtur, er gert var gegn honurrj samsæri. og Vladimir hertók bæinn í flýti og lét útnefna sig, sem einræð- isherra yfir hinum austrænu slafnesku þjóðflokkum. Hina villtu og herfangsþyrstu vík- inga sírjn sendi hann til keisar- ans í Miklagarði, sem gerði þá söinuleiðis, liggja fangar í þúsundatali i hlekkjum skammt trá. Mannúð sú er kn Hn trú kennif, hefir ekki enn náð til nema takmarkaðs fjölda manna. Flestir hugsa meir um verakllegu málin og láta kristna trú lönd og leið, ef um tvennt er að velja. Sjaldan hefir heimurinn Iifað tíma. þar sem svo langt hefir verið á milli yztu rnarka menningarinnar í hverju landi, hverju héraði og í hverjum mannshuga. 3 Tyrkirnir gera árás á her keis- arans. Manzikerts-sigurinn óDnar ó- vænta möguieika fyrir Tyrkina. Öli Litla-Asía er í hættu fyrir þeim, nú þegar hið austróm- verska keisararíki er komið út í horn. 1 að lífvörðum sínum og voru þeir síðan þekktir sem „Væringjarn- ir í Miklagarði". Vladimir er alinn upp í Novogorod. þar sem heiðin trú rikir, í mótsetningu við hina kristnu Kiev! Til að ljúka stöð- ngum trúarstriðum þar milli þess ara staða. ákvað hann að taka kristna trú og kvænast dóttur hins austrómverska keisara. Fyrir hið austrómverska ríki er þetta mikilvægt. því það hefir nú eignast öflugan bandamann og fyrir kirkjuna þýðir þetta aukna möguleika á að útbreiða kristni i löndunum í norðri og bá einkum Svíþjóð, sem er heim kynni víkinganna. Menn gera sér vonir um, að unnt verði að kristna víkingana og þeir muni þá láta af ráns- ferðum sínum. BLÓT-EGILL heng- dur fyrir sjórán Borgundarhólmi 26. sept 1084 Konungsfulltrúinn hér, Egill Ragnarsson var hengdur i dag á búgarffi sínum á suffurhluta eyjarinnar, eftir aff Knútur kon ungur hafffi dæmt hann til dauffa. Með Agli voru margir af mönnum hans einnig hengdir, allt saman fyrirmenn á eynni. Efrill var dæmdur fyrir sjórán. Vesturjótinn Egill Ragnarson var umboðsmaður kontmgs á tólf kónrrshúKÖrðum bér á eynni og hafði samtímis skyldur til að koma í veg fyrir siórán á sigl- mgaleiðinni fram hió Borgund- irhólmi. Er norskt skip hvarf í námunda við eyjuna. fékk Knútur konumrur boð fró mógi sínum. Ólafi konungi um. að skipið hefði ekki verið með öllu '"vðinearlaust fyrir hann Knút ur konungur kom hinsrað fvrir Jiórtán dögum oe fann merki um hið brennda skip við bryggju rétt fyrir sunnan bæ Egils. auk hess sem fjöidi vitna sagði frá forystu Egils við töku s'-in'ins. Egill bar viðurnefnið ,.Biót“ Egill og eru menn ekki vissir um af hverju það stafar. en sagt er að hann hafi einhverju sinni drukkið vatn, blandað blóði.

x

Nýr Stormur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Nýr Stormur
https://timarit.is/publication/793

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.