Nýr Stormur - 16.09.1966, Síða 11

FÖSTUDAGUR 16. sept. 1966
%RNUR
11
GUNNAR HALL:
Þættir úr stjórnmálasögu
íslands eftir árið 1900
Fundur í BárubúcS
Sýndi ræSumaSjir því næst
framá meS Ijósum rökum, aS
niðurstaða sú, sem þessir
bræðingsmenn hefSu komizt
aS, væri ekkert annaS en Upp-
kastið alræmda, millilanda-
frumvarpiíS frá 1908 mecS
þeim breytingum, sem upp-
kastsmenn sjálfir hefSu gert á
því á þinginu 1909 (minnihl.
breytingarnar), aS viSbættu
örlitlu öSru, sem vart myndi
til neinna bóta. HefSu sjálf-
stæSismenn algjörlega yfir-
gefiS sínar fyrri skoSanir, hop-
aS af þeim grundvelli, sem
þeir hefSu áSur barist á, og all-
ir uppkastsandstæSingar, þar
sem þeir nú gengnir inn á þaS,
aS óuppsegjanleg yrSu um ald-
ur og æfi þau tvö aSalmálin
(utanríkismál og hermál), sem
úr því skæru, hvort um full-
valda ríki væri aS ræSa eSa
ekki. MeS þessu girtu þeir fyrir
þaS, aS viS gætum nokkurn
tíma hugsaS til þess aS losna
út úr sambandinu (skilja viS
Dani). Þar sem lögfesta ætti
þessi mál (og þar meS ísland)
í danska ríkinu.
Og svo langt hopuSu „sjálf-
stæSismenn“ aptur á bak, a^
þeir gengu aS því, aS gefa þaS
eftir, sem sjálfir uppkastsmenn
voru horfnir frá á þinginu
1909: aS sambandiS héti „det
danske Monarki“ (hiS danska
konungsríki) og aS Island
væri í „Statsforbindelse‘‘ (rík
ishluta sambandi“) viS Dan-
mörku. Þeir ætluSust til 'sem
verra var en uppkastiS gerSi
ráS fyrir, aS 5 7. gr. stjórnar-
skrárinnar yrSi tekin upp í
sambandslögin, og þannig viS-
urkennt íslenzkt sérmál lagt
undir samþykki dansks ríkis-
valds o. s. frv. Og þetta ,,nýja“
sem nota ætti sem dulu til aS
breiSa yfir stökkiS, er „sjálf-
stæSismenn‘‘ hopa frá stefnu
sinni, hinum uppsegjanlega
grundvelli yfir á hinn óupp-
segjanlega uppkastsgrundvöll,
— þessi ráSherra frá okkur í
Höfn (í ríkisráSinu), sem
„gæta ætti hagsmuna okkar"
í sameiginlegu málunum, væri
auSsjáanlega ekkert annaS en
fánýtur embættismaSur, sem
hirSa ætti sín laun, er ísland
borgaSi honum, engu gæti
hann fram komiS, eins og frá
honum væri gengiS í „bræS-
ingsuppkastinu", þar sem Dan-
ir gætu eins vel stjórnaS þeim
málum án hans, og létu íslend-
inga sjálfráSa hvort þeir vildu
hafa hann þar eSa ekki!---
Um þetta hefSi nú ísafold
og hennar nánustu fylgifiskar
gert bandalag viS „uppkasts-
berserkina‘‘ gömlu, hefSu
skuldbundiS sig til meS undir-
skriftum, aS fylgja fram milli-
landanefndar uppkastinu meS
þessum ,,breytingum“ — og
mynda til þess einn stjórnmála
flokk. Þetta hefSu þeir gert
allt í leyni og á bak viS alla
flokksmenn svo aS segja, og
síSan gert og ætlaS sér aS gera
öflugar tilraunir til aS veiSa
menn á þetta ,,samkomuIag“,
án þess aS birta hefSi átt, um
hvaS samkomuIagiS væri. Nú
ætli þeir aS hjálpa fjandmönn-
um sínum, vera fyrri til aS
demba á þjóSina uppkastinu,
gera þaS sama, sem ísafold
hefSi hamast mest á móti og
skammaS heimastjórnarmenn
fyrir æruleysisskömm. Fær nú
blaSiS framan í sig öll sín orS
— og verSur nú, og þess
menn, aS stySjast viS tóm'rök
uppkastsmanna!
Engin furSa væri, þótt GuS-
mundur Hannesson væri aS
braska í aS koma þessu á —
hann hefSi víst alltaf veriS
veill fyrir ,,uppkastinu“ og nú
orSinn einskonar bræSings-
maSur af guSs náS. Kynlegra
væri meS suma aSra, er nú
hefSu snúizt allt í einu, svo
sem Björn Jónsson — en sjálf
sagt væri vanheilsu hans aS
einhverju um aS kenna. ESa
Einar Hjörleifsson sem talaS
hefSi og skrifaS, undir nafni
og nafnlaust, fram aS síSustu
tímum gegn uppkastinu og upp
kastsmönnum. ESa SigurS
Hjörleifsson, sem menn hefSu
haldiS einn allra ýtnasta
flokksmanninn (aS ýmsra áliti
um of), nú þegar nýbúiS væri
aS ráSa hann til aS vera í fram
tíSinni stjórnmálaritstjóra Isa-
foldar, í þeirri meiningu gert,
aS koma henni úr þeirri póli-
tísku niSurlægingu, sem hún
nú um hríS hefur veriS í, hefSi
hann svikiS flokk og stefnu,
ásamt fleirum. En þeir menn,
sem skuldbundiS hefSu sig til
aS styrkja hann meS fjárfram-
lögum til ritstjórnarstarfa viS
Isafold, svo aS uppi gæti hald-
ist stefna og álit sjálfstæSis-
flokksins, gætu ekki veriS viS
þaS bundnir lengur, er hann
hefSi komiS sér saman viS
heimastjórnarmenn aS mynda
meS þeim nýjan flokk.
Nokkrir af þeim, sem undir
hefSu skrifaS skuldbindingu
þessara bræSingsmanna, hefSu
líklega veriS til þess neyddir,
á einn eSa annan veg, meS
röngum skýringum á samkomu
laginu o. fl.
Nú hefSu ísafold og heima-
stjómarblöSin myndaS ,hring‘
um bræSinginn, ætluSu sér aS
útiloka allar athugasemdir viS
hann, en lofprísa samkomulag-
iS á alla lund, meS allskonar
bekkingum og fyrirsætti, eins
og þegar væri byrjaS á í þeim
blöSum. I sameiningu ætluSu
þau sér nú aS segja þaS hvítt,
sem svart, og svart, sem er
hvítt!
Því væri örSugt aSstöSu
fyrir þá, sem ekki hefSu látiS
af sannfæringu sinni, meSal
landvarnar- og sjálfstæSis-
manna. Og fáránlegt væri til
þess aS hugsa, aS mennirnir
hefSu hlaupiS til þessa, til
eySileggingar á sjálfstæSis-
flokknum einmitt nú; nú hefSi
flokkurinn af ýmsum ástæSum
staSiS svo vel aS vígi, aS lítil
ástæSa hefSi veriS aS kasta
sér í faSminn á heimastjórnar-
flokknum, sem ekki hefSi neitt
sérlega glæsilega aSstöSu. En
mönnunum hefSi sjáanlega
IegiS mikiS á aS komast í
samábyrgSina, Isafold væri
nógu lengi búin aS tönglast á
henni og útmála gæSi hennar.
— IsafoldarliSiS hefSi nú ekki
Iengur getaS veriS án fyrir
utan. Og tungunni væri þaS
tamast, sem hjartanu væri
kærast! En þetta yrSi sú arg-
vítugasta ,,samábyrgS“, sem
hugsast gæti, þar sem ,,makk-
aS“ yrSi um velferSarmál þjóS
arinnar og þeim miSIaS eftir
því, sem samábyrgSarhöfS-
ingjunum þætti henta.
RæSumaSur sagSi aS lok-
um, aS gegn þessari yfirvof-
andi siSspiIlingu yrSu allir góS
ir drengir aS berjast eftir
mætti, þótt reynt yrSi af sam-
bræSingum á alla lund aS
kæfa alla mótstöSu. Landvarn
ar- og sjálfstæSismönnum, er
fylgt hefSu fram réttu máli,
án þess aS ,,spekúlera‘‘ í hinu
eSur þessu yrSu nú aS vera
fastir fyrir og ekki láta þessa
svoköIluSu leiStoga, sem svik
iS hefSu leiStoga og flokk,
tæla sig burt frá sinni sjálf-
stæSisstefnu. En nú er eld-
raunin fyrir dyrum.
Sjáib Ibnsýninguna
Húsmæður:
í tilefni Iðnsýningarinnar sýnum við hinar vinsælu
10 lítra mjólkurumbúðir, sem notaðar eru á
Akureyri og Húsavík.
KASSAGERÐ REYKJAVÍKUR h.f.
Sýningarstúka nr. 379
Sjúkrahús - Mötuneyti
Veitingastaðir - Skip
og aðrir sem nota ófitusprengda brúsamjólk:
í tilefni Iðnsýningarinnar sýnum við 25 lítra
mjólkurumbúðir sem notaðar eru á Keflavíkurflug-
velli.
Þessar umbúðir leysa brúsana af hólmi auk þess
sem mjólkiaí þeim er fitusprengd og sezt ekki til.
Sérstakir kæliskápar eru framleiddir fyrir
2x25 lítra eða 3x25 lítra umbúðir ‘
KASSAGERÐ REYKJAVÍKUR hi.
Sýningarstúka nr. 379
STEFKRÓKUR
Skattamál
Skattaframtöl skattaþjófa
skatta heiðarleika minn,
skattarána-skilming bófa
skattar einnig heiður þinn.
Vegurinn er beinn og breiður,
brautin opin skálksins för,
framtalssvikin hækka heiður
„heiðursmanns í glæstri spjör.
Ó, að við gætum allir saman
arkað þessa Ijúfu braut!
Væri það ekki gagn og gaman
og göfug lausn á skattaþraut??
Stjórnargengishrap
Gróði smækkar, gengi lækkar,
— glott í skják með feigð og tap, —
upplausn stækkar, óstjórn hækkar,
endirinn er — stjórnarhrap!
GRÍMARR