Morgunblaðið - 06.01.2011, Blaðsíða 17

Lokið er viðburðaríku ári í
íslenskri ferðaþjónustu og
er víst að þar skiptust á
bjartsýni og svartsýni. Í
upphafi ársins 2010 leit flest
út fyrir metár hvað varðar
fjölda erlendra ferðamanna,
mikil bjartsýni ríkjandi um
land allt og gaf fyrsti árs-
fjórðungurinn það glöggt til
kynna með afbragðs góðum
bókunum.
Eldgos á Fimmvörðu-
hálsi, sem hófst í marsmánuði, dró að
ferðamenn en í kjölfar þess, um miðjan
apríl, hófst gos í Eyjafjallajökli og þarf
ekki að minna fólk á ástandið sem skap-
aðist en vegna öskufalls frá eldfjallinu
þurfti að fella niður flug dögum saman í
Evrópu. Ísland var því eitt helsta frétta-
efnið um allan heim á þessum vordögum
og afleiðingarnar voru að bókanir í ferð-
ir til Íslands stöðvuðust og afbókanir
helltust inn. Það var fljótt brugðist við
þessu neyðarástandi og ráðherra ferða-
mála, Katrín Júlíusdóttir, myndaði
strax daginn eftir samráðshóp fólks úr
ferðaþjónustu og stjórnkerfinu en meg-
inmarkmið hópsins var að tryggja að
frá Íslandi færu réttar og yfirvegaðar
upplýsingar um stöðu mála. Það var þó
líka rætt um tækifærin sem fælust í
þessu ástandi og var ákveðið að ráðast í
markaðsherferðina „Inspired by Ice-
land“ þar sem ríkisstjórnin lagði fram
350 milljónir og Reykjavíkurborg og
fyrirtækin jöfnuðu þá upphæð. Það er
mál manna að þessi mikla markaðs-
herferð hafi náð að snúa taflinu við og
lítur út fyrir að erlendir ferðamenn
verði litlu færri en á síðasta ári. Það fór
því betur en á horfðist. Það veldur þó
miklum áhyggjum að arðsemi fyr-
irtækjanna hefur farið hríðversnandi á
árinu og er ástæðan aðallega hækkun
aðfanga, styrking krónunnar og að-
haldssamari ferðamenn auk þess sem
mörg fyrirtæki töpuðu miklum við-
skiptum meðan á gosinu stóð. Þar að
auki varð mikið tekjutap vegna hesta-
sýkingar sérstaklega þar sem fella
þurfti niður Landsmót
hestamanna.
Það vill líka oft
gleymast að það er
kreppa víðar en á Ís-
landi og verður þess
vart hér sem annars
staðar. Það verður þó
ekki framhjá því horft
að eldgosið í Eyja-
fjallajökli er trúlega
mesta landkynning sem
Ísland hefur fengið og
mun því koma ferða-
þjónustunni til góða í
framtíðinni þrátt fyrir
tímabundna erfiðleika. Samkvæmt
ferðaþjónustureikningum sem birtir
voru á árinu urðu gjaldeyristekjur af
ferðaþjónustu árið 2009 155 milljarðar
króna sem er 20% af gjaldeyristekjum
þjóðarinnar en umfang og mikilvægi
ferðaþjónustunnar hefur aldrei verið
jafnaugljóst og nú. Spáð er aukningu á
flestum markaðssvæðum heims á þessu
nýbyrjaða ári eftir samdrátt á síðustu
árum.
Íslensku flugfélögin hafa tilkynnt
nýja áfangastaði og því aukið mjög
framboð flugsæta og erlend flugfélög
eru að bætast í hópinn. Þetta eykur
bjartsýni íslenskra ferðaþjónustufyr-
irtækja og er nú horft til þess að 10%
aukning geti orðið á fjölda erlendra
ferðamanna árið 2011. Fjöldi ferða-
manna er þó ekki helsta markmið fyrir-
tækjanna heldur að hægt sé að lengja
ferðamannatímabilið og auka sem mest
tekjur af þeirri fjárfestingu sem er til
staðar, það er stærsta verkefni ferða-
þjónustunnar í framtíðinni. Til þess að
svo megi verða þurfa bæði fyrirtækin
og stjórnvöld að bretta upp ermar. Það
þarf að efla rannsóknir í greininni svo
fyrirtækin viti betur um óskir og eft-
irspurn viðskiptavinanna, sérstaklega
utan háannatímans. Á því byggist öll
nýsköpun og vöruþróun í greininni sem
þarf að stóraukast. Allt þetta þarf að
leiða til verðmætari vöru og þjónustu.
Það eru ýmis tækifæri þegar horft er til
aukinnar vetrarferðamennsku, í maí-
mánuði mun Tónlistar- og ráðstefnu-
húsið Harpa taka til starfa og er það í
fyrsta skipti sem Ísland getur boðið upp
á aðstöðu sem jafnast á við slík hús í
öðrum löndum, Menningarhúsið Hof á
Akureyri skapar ný tækifæri fyrir norð-
an, víða er verið að vinna að verkefnum í
heilsuferðaþjónustu, sífellt meira fram-
boð er af ævintýraferðum um vetur,
norðurljósaferðir og skíðaferðir og svo
má ekki gleyma tækifærunum sem fel-
ast í auknum aðventuferðum til Íslands.
Nú í upphafi árs blasa mikilvæg verk-
efni við í ferðaþjónustu. Það þarf að ná
viðunandi kjarasamningum við allt
starfsfólk, gæða- og umhverfiskerfið
Vaki mun fara af stað, ný ferða-
málastefna mun líta dagsins ljós og er
þar kallað eftir mikilvægum verkefnum,
ekki síst sem snúa að aukinni vetr-
arferðamennsku auk þess sem Íslands-
stofa leggur upp í sitt fyrsta starfsár
með nýrri stefnumótun í markaðs- og
landkynningarmálum. Jafnframt þarf
að auka aga í atvinnulífinu en svört at-
vinnustarfsemi skekkir samkeppni og
virðist víða þrífast óáreitt og á svæðum
þar sem atvinnuleysi mælist hátt hefur
reynst ómögulegt fyrir fyrirtækin að fá
starfsfólk. Þar er verk að vinna.
Framtíð ferðaþjónustunnar byggist á
því að bæði stjórnvöld og fyrirtækin í
greininni setji sér metnaðarfull mark-
mið. Það er þörf fyrir stöðugleika í efna-
hagsumhverfi, það þarf að snúa ofan af
skattahækkunum ríkisstjórnarinnar og
jafna aðgang atvinnugreina að opinberu
fé. Með samstilltu átaki fyrirtækjanna
og stjórnvalda getum við lengt ferða-
mannatímann, aukið gjaldeyristekjur
og skapað fleiri störf. Tækifærin eru til
staðar.
Eftir Ernu
Hauksdóttur »Eldgosið í Eyjafjalla-
jökli er mesta land-
kynning sem Ísland hefur
fengið og mun koma ferða-
þjónustunni til góða, þrátt
fyrir tímabundna erfið-
leika.
Erna
Hauksdóttir
Höfundur er framkvæmdastjóri
Samtaka ferðaþjónustunnar.
Ferðaþjónustan í upphafi árs
17
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. JANÚAR 2011
Snurfus Það er gott að eiga góðar konur sem eru fljótar að laga það sem betur má fara hjá makanum. Dorrit fágar Ólaf í veislunni sem haldin var í tilefni af útnefningu íþróttamanns ársins.
Kristinn
Það er fyrir
öllu að gæðum sé
skipt með sann-
gjörnum hætti
enda eigum við
allt okkar undir
jafnvægi. Stjórn-
völd hafa með
verkum sínum
verðlagt lífsgæði
fólks eftir búsetu.
Einstaklingur
sem býr á höfuðborgarsvæð-
inu skiptir þar með meira
máli í þjóðhagslegu tilliti, en
þegar horft er til útflutnings-
tekna skiptir sá meira máli
sem býr utan þess. Þetta hef-
ur skapað vandamál, sem allir
Íslendingar standa frammi
fyrir. Hvað veldur? Vissulega
dvelur þorri þjóðarinnar á
mjög afmörkuðu svæði lands-
ins umhverfis höfuðborgina.
Fyrir hverjar tvær krónur
sem verða til utan höfuðborg-
arsvæðisins verður önnur
þeirra eftir og hin fer á höf-
uðborgarsvæðið. Hverjar tvær
krónur sem verða til á höfuð-
borgarsvæðinu verða báðar
eftir á höfuðborgarsvæðinu.
Sé t.d. litið til Norðaust-
urkjördæmis koma 40% af út-
flutningstekjum þjóðarinnar
úr því kjördæmi. Engu að síð-
ur er verðlagningu lífsgæða
svo háttað að einstaklingur í
því kjördæmi skiptir minna
máli en á höfuðborgarsvæð-
inu. Þegar byggja á brú, bora
göng eða treysta atvinnu á
svæðinu er slíkt talið kjör-
dæmapot en eðlileg uppbygg-
ing á höfuðborgarsvæðinu.
Lausnin felst ekki í að bí-
tast um hvern bita heldur
gera okkur grein
fyrir nauðsyn
beggja og
byggja ákvarð-
anir á jafnvægi
og skynsemi.
Það hefur ekki
verið gert að
undanförnu.
Höfuðborgar-
svæðið lifir ekki
án landsbyggðar
en landsbyggðin
lifir vel án höf-
uðborgar. Ég
líki þessu við bóndann sem
selur kjöt, mjólk, egg og
grænmeti í stórborgina. Borg-
arbúinn kaupir vöruna á
markaði og lifir sínu lífi.
Bóndinn lifir þó hann selji
ekki sína vöru en það gerir
borgarbúinn ekki.
Við verðum að leiðrétta það
ójafnvægi sem við sjálf höfum
skapað. Það verður einungis
gert með því að leiðrétta hlut
þess sem hefur fengið minna.
Sættum við okkur við mis-
munandi verðlagningu lífs-
gæða? Sú spurning hlýtur að
vakna hvert þessi stefna leiðir
okkur. Stefnum við að því að
hér búi tvær þjóðir í einu
landi?
Eftir Hjálmar
Boga
Hafliðason
Hjálmar Bogi
Hafliðason
Höfundur er kennari og
bæjarfulltrúi í Norðurþingi.
Verðlagning
lífsgæða
» Þegar byggja á
brú, bora göng
eða treysta atvinnu á
svæðinu er slíkt talið
kjördæmapot en
eðlileg uppbygging
á höfuðborgar-
svæðinu.