Morgunblaðið - 26.01.2011, Side 15

15
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 26. JANÚAR 2011
„Ég er í fyrsta lagi mjög undrandi, ekki endilega á
dómnum sem slíkum heldur þessu máli öllu í heild
sinni,“ segir Freyja Haraldsdóttir, stjórnlagaþing-
maður. „Mér finnst mjög sorglegt að þeir vankantar
sem nú hafa verið fundnir á kosningafyrirkomulaginu
hafi ekki verið fyrirbyggðir í upphafi, því það hefði átt
að vera mjög auðvelt að koma í veg fyrir að þessi staða
kæmi upp.“
Freyja segir dapurlegt að fylgjast með umræðum á
Alþingi um málið þar sem mjög skorti á að tekið sé
málefnalega á því hvað gerast þurfi næst. Lítið sé gert
úr ákalli þjóðarinnar um breytingar. „Við berum öll
ábyrgð, ríkisstjórnin, þeir sem standa að stjórnlagaþingi, dómsvaldið og
við sem erum kjörin. Við þurfum öll að finna lausn á þessu máli. Það dap-
urlegasta í stöðunni er ef þetta verður blásið af, því þetta er von margra
um breytta tíma. Mér finnst það skylda stjórnvalda að gera allt sem í þeirra
valdi stendur til að stjórnlagaþing verði, því við getum ekki endurreist
samfélag okkar án þess að endurskoða grunngildin.“ una@mbl.is
Hefði átt að vera auðvelt að fyrirbyggja
Freyja
Haraldsdóttir
„Ég var farinn að hlakka til að takast á við þetta en það
verður bara að koma í ljós hvað verður, verri hlutir hafa
gerst,“ segir Pawel Bartoszek stærðfræðingur sem
kjörinn var til stjórnlagaþings í nóvember síðastliðnum.
Pawel segir það vissulega vonbrigði að kosningarnar
séu ógildar. „En við búum í réttarríki og það má segja
að það hlýtur að vera betra að búa í ríki þar sem dóm-
arar fá þó að komast að þeirri niðurstöðu að kosningar
séu ógildar, heldur en að búa í ríki þar sem það gerist
aldrei.
Það er ákveðið þroskamerki og þetta þing hafði þann
jákvæða eiginleika að það var hægt að kæra þessar kosningar til Hæsta-
réttar sem er ekki hægt með alþingiskosningar, þær eru bara kærðar til
þingsins sjálfs sem er akkúrat eitt af því sem ég hefði talið nauðsynlegt að
breyta í þeirri vinnu sem átti að vera framundan.“ una@mbl.is
Jákvætt að hægt var að kæra kosningarnar
Pawel Bartoszek
Ómar Ragnarsson segir að ógilding stjórnlagaþings-
kosninganna sé dapurlegar málalyktir. Hann vill þó að
vinnan að endurbættri stjórnarskrá haldi áfram. „Ég tel
fulla ástæðu til þess að þjóðin fái sáttmála sem er rök-
réttur, skýr og nútímalegur og sem þjóðin geti sætt sig
við,“ segir Ómar og neitar því að kosningarnar til stjórn-
lagaþings hafi verið tækifæri sem nú sé farið í súginn.
„Mér finnst þetta alls ekki glatað tækifæri vegna þess
að ég tel að höfuðhugsunin og kannski ástæða þess að
svona fór sé sú að við erum að flýta okkur of mikið og
ætlum að gera þetta á litlum tíma. Þetta er heilmikið
vandaverk og hvort þetta gerist ári fyrr eða seinna finnst mér algjört
aukaatriði miðað við það að núlifandi kynslóð ætli að skila af sér verki sem
á að standast tímans tönn og verða okkur til sóma.“ una@mbl.is
Vandaverk sem á að standast tímans tönn
Ómar Ragnarsson
Eiríkur Bergmann Einarsson stjórnmálafræðingur segir
það koma sér á óvart að kosningarnar hafi verið dæmd-
ar ógildar. Hann segir það standa upp á stjórnvöld að
greiða úr málum í kjölfar úrskurðarins.
Stóra málið sé það að til hafi staðið frá upphafi þegar
Íslendingar fengu sjálfstæði árið 1944 að þeir myndu
sjálfir setja sér sína eigin stjórnarskrá í stað þess að láta
duga að byggja á dönsku stjórnarskránni frá 19. öld.
„Þetta tækifæri kom núna með þessum stjórnlaga-
þingskosningum. Það er í sjálfu sér stórmerkileg til-
raun. Ég vildi taka þátt í því og bauð mig því fram til
þess. Ég er mest hugsi yfir því að við Íslendingar séum að missa af þessu
tækifæri til þess að setja okkur okkar eigin stjórnarskrá,“ segir Eiríkur.
kjartan@mbl.is
Íslendingar að missa af tækifæri?
Eiríkur Bergmann
Gísli Tryggvason segir það vonbrigði að kosningarnar
hafi verið úrskurðaðar ógildar. Niðurstaða Hæstaréttar
sé engu að síður ítarleg og málefnalega rökstudd. „Ég
óttaðist þetta en bjóst nú kannski ekki við þessu. Þar
sem ég er nú löglærður þá sá ég að þetta var alveg
fræðilega möguleg niðurstaða þó mér hafi reyndar ekki
fundist hún líkleg,“ segir Gísli.
Hann telur þó tækifærið ekki farið í súginn með
ákvörðun Hæstaréttar. „Ég held nú að bæði loforð um
stjórnlagaþing og stjórnarskrárbreytingar í heilan
mannsaldur, væntingar fjölmargra um það og svo kostn-
aðurinn sem hefur verið lagður í þetta hljóti að leiða til þess að stjórnvöld
láti af stjórnlagaþingi verða fyrr heldur en síðar. Boltinn er hjá stjórnvöld-
um um hvernig það verður gert.“ kjartan@mbl.is
Niðurstaða Hæstaréttar vonbrigði
Gísli Tryggvason
„Ég vil fá svör frá stjórnvöldum sem allra fyrst um
hvernig þau ætli að bregðast við þessum dómi,“ segir
Inga Lind Karlsdóttir, fulltrúi á stjórnlagaþingi, sem ótt-
ast að dýrmætt tækifæri hafi glatast. Frambjóðendur
hafi fórnað tíma og fé í kosningabaráttu, þeir þurfi að fá
svör um hvað niðurstaðan þýðir.
Hún segist enn áhugasöm um taka sæti á stjórnlaga-
þingi og myndi bjóða sig fram aftur ef kosið yrði að nýju.
Hún velti hins vegar fyrir sér kostnaðinum við það. „Það
er búið að eyða mörg hundruð milljónum í þetta. Stjórn-
völd verða að velta fyrir sér hversu miklu meira er hægt
að eyða. Þetta er bara mjög erfið staða. Ég spyr bara:
finnst öllum réttlætanlegt að eyða fleiri milljónum í þetta verkefni en þeg-
ar hefur verið gert?“ segir Inga Lind. kjartan@mbl.is
Veltir fyrir sér kostnaði við að kjósa aftur
Inga Lind
Karlsdóttir
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
„Þetta er nákvæmlega sú niðurstaða sem mér fannst
eiga að koma en þorði ekki að trúa fyrr en á reyndi.
Þetta er kórrétt niðurstaða hjá Hæstarétti,“ segir Gísli
M. Auðbergsson, lögmaður á Eskifirði. Lögmannsstofa
hans kærði framkvæmd kosninganna til stjórnlagaþings
fyrir hönd eins kjósanda.
Tveir almennir kjósendur kærðu framkvæmd kosn-
inganna og einn frambjóðandi sem ekki náði kosningu.
Kjósendurnir eru Óðinn Sigþórsson, bóndi í Einarsnesi í
Borgarfirði, og Þorgrímur S. Þorgrímsson, vélvirkja- og
rennismíðameistari í Neskaupstað. Þeir létu ekki síst
reyna á það hvort kosningaleynd hefði verið tryggð í
kosningunum. Frambjóðandinn er Skafti Harðarson
rekstrarstjóri sem gerði athugasemdir við að hafa ekki
fengið tækifæri til að skipa umboðsmann við talningu at-
kvæða. Óðinn og Skafti ráku mál sín sjálfir.
„Sem margreyndum kjörstjórnarmanni varð mér
strax ljóst að ef ekki væru ákvæði í lögum um stjórnlaga-
þing um að haga mætti kosningunni á þann hátt sem
gert var væri það ekki í lagi. Niðurstaða Hæstaréttar er
því mjög eðlileg og rökrétt, miðað við það hvernig staðið
var að kosningunum,“ segir Óðinn, þegar leitað er álits
hans á ákvörðun Hæstaréttar um að ógilda kosningu til
stjórnlagaþings. Hann telur að með niðurstöðu sinni sé
Hæstiréttur að veita stjórnvöldum áminningu um að fara
eigi eftir lögum landsins.
Gísli segir að losarabragur hafi verið á framkvæmd
kosninganna. Telur hann að ef Hæstiréttur hefði skaut-
að framhjá annmörkunum í ákvörðun sinni hefði það
þýtt gengisfellingu kosningaframkvæmdar á Íslandi.
Skafti Harðarson segist hafa gert sér grein fyrir því
að kæra hans gæti leitt til aukins kostnaðar ríkissjóðs.
„Umferðarlög og rauð ljós eru ekki bara einhver þæg-
indamál heldur lög og reglur sem þarf að dæma eftir.
Það gerði Hæstiréttur í þessu tilviki,“ segir Skafti.
„Það ætti að flauta þingið af, að sjálfsögðu,“ segir
Skafti um framhaldið. Vísar hann til þess hversu lítil
þátttaka var í kosningunum og skoðanakannana um að
kjósendum þætti peningunum illa varið í þetta mál.
Gísli segir að það sé Alþingis að ákveða hvort kosið
verði aftur til stjórnlagaþings eða látið við svo búið sitja,
eftir ógildingu Hæstaréttar. Það sé pólitísk spurning en
ekki lögfræðileg. Hann segir að lög um endurteknar
kosningar sem úrskurðaðar eru ógildar eigi ekki við um
kosningarnar til stjórnlagaþings. Ekki hafi verið vísað til
þess ákvæðis kosningalaga.
„Mér þykir einsýnt að láta eigi af svona tilraunastarf-
semi við endurskoðun stjórnarskrárinnar enda hefur
ekkert ríki gert þetta þannig,“ segir Óðinn og bætir því
að heppilegast sé fyrir alla, stjórnvöld og almenning, að
vinna málið eftir hefðbundnum leiðum. „Við höfum ekki
misst af neinum strætó því við höfum alla möguleika á
því að endurskoða stjórnarskrána með vandaðri hætti en
hér var stofnað til,“ segir hann.
„Það ætti að flauta
stjórnlagaþingið af“
 Kórrétt niðurstaða hjá Hæstarétti, segir lögmaður
Óðinn
Sigþórsson
Skafti
Harðarson
Þorgrímur S.
Þorgrímsson
Morgunblaðið/Eggert
Kjörbréf Nokkrir af þeim fulltrúum sem fengu úthlutað sæti á stjórnlagaþingi taka við kjörbréfum sínum.
„Það kemur
manni svolítið á
óvart að í svona
stóru verkefni
skuli ekki vera
hugsað um að
samræma kosn-
ingalögin og
framkvæmdina,
það er það sem
maður er mest
hissa á,“ segir
Silja Bára Ómarsdóttir alþjóða-
stjórnmálafræðingur og einn stjórn-
lagaþingsmanna. Framkvæmdin sé
dýr mistök.
„En auðvitað er maður mest
svekktur vegna þess að ég hefði ekki
boðið mig fram nema þetta væri
verkefni sem ég trúi að sé mikilvægt
og er tilbúin að taka þátt í. Nú veit
maður ekki hvernig eða hvenær það
verður, hvort það verður farið í aðr-
ar kosningar og hvort maður er þá
tilbúinn í það.“ Hún segist ekki geta
tjáð sig um hvort rétt sé að kjósa aft-
ur. Það sé verkefni Alþingis að
skoða framhaldið. una@mbl.is
Hissa á að svo stórt
verkefni hafi ekki
verið betur hugsað
Silja Bára
Ómarsdóttir
„Þeir sem hafa
völd í íslensku
samfélagi vilja
að sjálfsögðu
ekki breyta
stjórnarskránni.
Þeir munu nota
hvert tækifæri til
að koma í veg
fyrir það og
þetta er bensín á
það bál,“ segir
Andrés Magnússon læknir og einn
stjórnlagaþingsmanna aðspurður
hvort hann telji að stjórnlagaþing
sé úr sögunni. Andrés telur eðlileg-
ast að endurtaka kosningarnar.
„Ég tel að þetta sé gífurlega mik-
ilvægt verkefni, að það sé hægt að
koma fram mörgum góðum breyt-
ingum á stjórnarskrá og að það sé
mjög athyglisverð aðferð að kjósa
fulltrúa frá þjóðinni. 100-200 millj-
ónir eru lítill verðmiði fyrir bætt
lýðræði, lýðræði má kosta, þannig
að mér finnst það engin rök gegn
nýrri kosningu að það kosti 200
milljónir.“ una@mbl.is
Valdhafar vilja
ekki breytta
stjórnarskrá
Andrés
Magnússon
„Ég er tvímæla-
laust þeirrar
skoðunar að á
mínum rétti hafi
verið brotið, sem
frambjóðandi,“
segir Þorsteinn
Arnalds, sem
bauð sig fram til
stjórnlagaþings.
Hann er ósam-
mála orðum Ög-
mundar Jónassonar innanrík-
isráðherra á Alþingi í gær að þótt
Hæstiréttur hefði ákveðið að kosn-
ingin væri ógild hefði ekki verið brot-
ið á neinum.
Þorsteinn segist hafa lagt í tölu-
verðan kostnað við að kynna sitt
framboð. Hann ætli að reyna að fá
þann kostnað endurgreiddan en
kostnaðarsamt og tímafrekt sé að
leita réttar síns. Þá segir Þorsteinn
að sér hafi verið misboðið þegar for-
maður landskjörstjórnar heimilaði
ekki frambjóðendum að hafa fulltrúa
á kjörstað til að fylgjast með fram-
kvæmd kosninganna. jonpetur@mbl.is
Telur að brotið hafi
verið á rétti sínum
sem frambjóðandi
Þorsteinn
Arnalds