Morgunblaðið - 07.05.2011, Qupperneq 30

30 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. MAÍ 2011
Þann 11. maí 1911
stofnuðu nokkrir
KFUM-drengir
knattspyrnufélag.
Stofnun félagsins fór
fram innan KFUM
þar sem drengirnir
nutu aðstoðar sr.
Friðriks Friðriks-
sonar. Félagið fékk
nafnið Valur.
Valsmenn eru stoltir af sögu
sinni og duglegir að halda á lofti
minningu sr. Friðriks Friðriks-
sonar. Þeir gera það vel. Það fer
varla framhjá nokkrum manni sem
rennir í hlað á Hlíðarenda að þar
býr íþróttafélag með djúpar rætur.
Valur er sigursælt félag og sjálf-
sagt er að fagna yfir 100 titlunum
sem landað hefur verið
í gegnum árin. Sýni-
leiki Vals í efstu deild-
um í knattspyrnu og
handbolta, bæði karla
og kvenna, er mikill og
verðskuldaður.
En félag sem kennir
sig við sr. Friðrik
Friðriksson hefur að
fleiru að keppa. Það
leggur rækt við þær
dyggðir sem byggja
upp einstaklinga og
tileinkar sér þau gildi sem koma
börnum til manns. Ég vil hrósa
Valsmönnum fyrir þann kraft og
metnað sem þeir hafa sett í æsku-
lýðsstarf félagsins á síðustu árum.
Á Hlíðarenda er boðið upp á fram-
úrskarandi íþróttauppeldi sem
styrkir sjálfsmynd og heilbrigt líf-
erni barna og ungmenna. Sigrar
Vals á þessu sviði birtast í góðum
og gildum einstaklingum sem fé-
lagið hefur átt þátt í að móta. Í því
felst fegurðin sem kappið má ekki
bera ofurliði.
Eitt glæsilegasta íþróttafélag
landsins fagnar 100 ára afmæli.
Fyrir hönd KFUM og KFUK óska
ég Valsmönnum innilega til ham-
ingju. Félaginu óska ég farsællar
framtíðar og Guðs blessunar.
Eftir Tómas Inga
Torfason
Tómas Ingi Torfason
»Ég vil hrósa Vals-
mönnum fyrir þann
kraft og metnað sem
þeir hafa sett í æsku-
lýðsstarf félagsins á síð-
ustu árum.
Höfundur er formaður KFUM og
KFUK á Íslandi.
Til hamingju, Valur
Actavis á Íslandi er
hluti af Actavis Group.
Samsteypan er með ís-
lenska kennitölu og
heimilisfesti í Hafn-
arfirði. Sá misskilningur
er uppi að Actavis Gro-
up sé á leið til Sviss, eins
og framkvæmdastjórn
fyrirtækisins. Svo er
ekki. Við flutninginn
tapast engar skatt-
tekjur sem íslenska ríkið hefur af Ac-
tavis, ef frá eru taldar skattgreiðslur
þeirra tuttugu starfsmanna sem flust
hafa út. En þá er líka vert að nefna að
starfsmönnum á Íslandi fjölgaði um
100 í fyrra og þeim hefur haldið áfram
að fjölga í ár.
Með flutningi á framkvæmda-
stjórn Actavis Group til Sviss er ver-
ið að setja alla framkvæmdastjórnina
undir eitt þak, en starfsstöðvar
þeirra sem í henni eru voru áður
dreifðar víða um lönd og álfur. Að
þessu er mikið hagræði og boðleiðir
styttast. Auk þess verður að hafa í
huga að alþjóðlegt fyrirtæki eins og
Actavis á mun auðveldara með að
laða til sín reynt starfsfólk, úr öllum
heimshornum, ef starfsstöð þess er í
miðri Evrópu en að fá það til að flytja
til Íslands. Actavis er fyrst og fremst
þekkingar- og framleiðslufyrirtæki.
Á Íslandi starfa rúmlega sjö
hundruð manns (61%
konur 39% karlar) og
hefur starfsmönnum
fjölgað umtalsvert á
undanförnum miss-
erum. Veldur þar
mestu að verksmiðja
fyrirtækisins var
stækkuð í fyrra og tek-
in í notkun í byrjun árs.
Af starfsmönnum á Ís-
landi er helmingur með
háskólamenntun og
eitt hundrað iðn-
menntun. Af háskóla-
menntuðum starfsmönnum eru yfir
hundrað lyfjafræðingar.
Actavis á Íslandi sérhæfir sig í að
framleiða ný samheitalyf til mark-
aðssetningar (e. launch site). Þar eru
ný lyf þróuð og framleidd fyrsta
kastið, en framleiðsla á þeim síðan
færð til annarra verksmiðja innan
samstæðunnar. Helsta ástæðan fyrir
þessu fyrirkomulagi er mjög öflugt
rannsóknar- og þróunarstarf á Ís-
landi undir handleiðslu færustu sér-
fræðinga. Actavis er stórt alþjóðlegt
fyrirtæki, fjórða stærsta sinnar teg-
undar í heiminum. Velta þess nam
tæpum þrjú hundruð milljörðum ís-
lenskra króna í fyrra. Veltan á ís-
lenska markaðnum er innan við 1%
af heildinni. Ástæðan er smæð mark-
aðarins. Markaðshlutdeild Actavis á
Íslandi, mæld í magni, er 35%. Ef
miðað er við verðmæti nemur hlut-
deildin tæpum 15%.
Útflutningsverðmæti lyfja frá
verksmiðjunni í Hafnarfirði nam um
12 milljörðum króna í fyrra, en um
97% af framleiðslunni eru flutt út.
Útflutningur mun væntanlega
aukast á komandi árum þar sem
framleiðslugeta verksmiðjunnar hef-
ur verið aukin um 50%. Heildar-
launakostnaður Actavis á Íslandi
nam um 4,5 milljörðum króna í fyrra.
Á undanförnum árum hefur reglu-
lega verið tekist á um það, hvaða at-
vinnustarfsemi henti á Íslandi. Auð-
vitað er best að hún sé sem fjöl-
breyttust, en bent skal á að mikil
tækifæri felast í þekkingar- og há-
tækniiðnaði, eins og lyfjaiðnaði.
Lyfjaiðnaðurinn hér á landi krefst
sáralítillar orku, mengun er nánast
engin, en starfsmenn margir á mjög
samkeppnishæfum launum. Tæki-
færin felast ekki síst í vöruþróun.
Þar standa íslenskir vísindamenn í
fremstu röð. Gott væri ef íslensk
stjórnvöld myndu móta stefnu fyrir
starfsemi af þessum toga. Þannig má
auðvelda fjárfestum og forsvars-
mönnum fyrirtækja að fóta sig og
byggja upp til framtíðar.
Fyrir hartnær fjörutíu árum var
frétt um lyfjaframleiðslu á forsíðu
Tímans (16. september 1973). Þar er
vitnað til Reynis Eyjólfssonar lyfja-
fræðings. Þar segir hann það litlu
skipta hvar í veröldinni lyfjaverk-
smiðjur eru staðsettar. Og með lyfja-
verksmiðju og útflutningi væri hægt
að renna enn einni stoð undir efna-
hag landsins. Reynir hafði nokkrum
mánuðum áður viðrað þessa skoðun
sína í aðsendri grein í Alþýðublaðinu.
Og athyglisverð eru lokaorð Reynis í
Alþýðublaðsgreininni, því þar segir
hann um mögulega lyfjaframleiðslu á
Íslandi: Allt þetta kunna að sýnast
draumórar, en verði málið afgreitt
sem slíkt verður heldur ekkert fram-
kvæmt. Hann var á þessum tíma yf-
irmaður rannsóknardeildar Pharma-
co, forvera Actavis, og átti síðar
mikinn þátt í að koma af stað þróun
samheitalyfja á Íslandi. Reynir lét af
störfum hjá Actavis í haust, kominn á
áttræðisaldur. Allt sem hann lét á
blað fyrir hartnær fjörutíu árum á
við enn í dag, þótt vissulega séum við
komin nokkuð áleiðis. Þetta má einn-
ig heimfæra upp á aðrar greinar,
sem í dag virðast nýstárlegri en
lyfjaframleiðsla, svo sem líftækni,
erfðatækni og margar fleiri, sem
krefjast þekkingar, áræðis og þors.
Róm var ekki byggð á einum degi –
það tekur langan tíma að byggja nýja
starfsemi upp frá grunni, en ef við
missum ekki móðinn mun árang-
urinn ekki láta á sér standa. Við
verðum að skapa góðan jarðveg fyrir
slíkan iðnað – þar þurfa atvinnulífið
og stjórnvöld að taka höndum sam-
an.
Actavis Group er
íslenskt fyrirtæki
Eftir Guðbjörgu
Eddu Eggertsdóttur
» Sá misskilningur er
uppi að Actavis
Group sé á leið til Sviss,
eins og framkvæmda-
stjórn fyrirtækisins.
Svo er ekki.
Guðbjörg Edda
Eggertsdóttir
Höfundur er forstjóri Actavis á Íslandi.
Útflutningur sauð-
fjárafurða jókst veru-
lega á milli áranna
2009 og 2010 og má
segja að 2010 hafi
verið algert metár í
því efni. Flutt voru út
um 6900 tonn af af-
urðum alls að verð-
mæti 2,9 milljarðar
króna sem er hækkun
um einn milljarð frá
fyrra ári. Þá er miðað við FOB-
verð skv. gögnum Hagstofu Ís-
lands.
Mesta verðmætið liggur í kjöti.
Það var rúmur helmingur útflutn-
ingsins að magni til en tæp 75%
verðmætanna. Gærur voru tæp
30% af magninu, en 11% af verð-
mætinu. Þar á eftir kom ull, en hún
er rúm 9% af magninu og 10% af
verðmætinu. Átt er þá bæði við
unna og óunna ull. Afgangurinn er
síðan innmatur og svið sem eru
11% að magni til en 4% af verð-
mætinu.
Útflutningur sjaldan
mikilvægari
Alls var flutt út til 33 landa í
fimm heimsálfum. Þar af eru 24 í
Evrópu (7 þeirra utan ESB). Fimm
lönd eru í Asíu, tvö í Norður-
Ameríku, eitt í Suður-Ameríku og
eitt í Eyjaálfu. Í skífuritunum sem
fylgja greininni er gerð nánari
grein fyrir því hvernig útflutningur
á kjöti, innmat og sviðum skiptist
milli landa, bæði eftir magni og
verðmæti. Gærurnar og ullin eru
ekki með í þeim yfirlitum.
Meðal FOB-verð fyrir kjöt hækk-
aði um rúm 10% milli ára en það er
þó erfitt að bera það saman þar
sem ekki er endilega verið að flytja
út sömu vörurnar bæði árin. FOB-
verð fyrir innmat og svið var
óbreytt en gæruverð hækkaði um
rúm 90% og ullarverð um tæp 18%.
Það má því segja að útflutning-
urinn hafi sjaldan verið sauð-
fjárbændum mikilvægari, en hann á
sér langa sögu, svo óvarlegt er að
fullyrða um það. Til eru skjalfestar
heimildir um útflutning á söltuðu
sauðakjöti frá síðari hluta 17. aldar.
Til eru síðan heimildir um útflutn-
ing á prjónlesi frá 1624 en útflutn-
ingur á vaðmáli á sér enn lengri
sögu, a.m.k. aftur til 11. aldar skv.
rituðum heimildum. Það hefur því
lengi tíðkast að flytja út sauðfjár-
afurðir frá Íslandi – raunar eru
bráðum liðin þúsund ár frá því að
það hófst.
Fækkun í Ástralíu og
á Nýja-Sjálandi
Uppgangur í útflutningi núna er
fyrst og fremst af tveimur ástæð-
um. Í fyrsta lagi er gengi íslensku
krónunnar með þeim hætti að hag-
stætt er að flytja út vörur og þjón-
ustu héðan. Við fáum fleiri krónur
en áður fyrir okkar framleiðslu.
Gengið er auðvitað sveiflukennt en
fáir hafa trú á því að það styrkist
verulega á næstu misserum. Í öðru
lagi hefur dregið úr framleiðslu hjá
stóru þjóðunum tveim-
ur sem hafa verið ráð-
andi í heimsviðskiptum
með lambakjöt, þ.e.
Nýja-Sjálandi og Ástr-
alíu, en þaðan hafa
komið um 70% þess
kindakjöts sem selt er
á heimsmarkaði.
Ástæður þess eru fyrst
og fremst breyttar
áherslur í landbúnaði
(margir hafa skipt yfir
í mjólkurframleiðslu úr
sauðfjárrækt) og óhag-
stætt veðurfar. Þetta hefur þýtt
aukna eftirspurn og hækkandi verð.
Bandaríkjamarkaður hefur lengst
af verið eini markaðurinn sem skil-
aði hærra verði en hérlendis en nú
hafa fleiri lönd bæst í þann hóp.
Kindakjötsframleiðslan hérlendis
er lítil í alþjóðlegu samhengi en
9.000 tonna ársframleiðslan hér er
langt innan við 10% af framleiðslu-
samdrættinum á Nýja-Sjálandi og í
Ástralíu, bara á síðustu árum.
Fækkun sauðfjár í þessum tveimur
löndum er vel yfir 100 milljónir fjár
á síðustu 20 árum, en hér er fjöld-
inn um 460 þúsund í heild. Sú tala
hefur lítið breyst undanfarinn ára-
tug á Íslandi. Fjárfjöldi hérlendis
fór hæst í um 900 þúsund fyrir
rúmum 30 árum. Afurðir eftir
hverja kind nú eru þó talsvert
meiri en þá vegna aukins rækt-
unarstarfs. Gæðin eru jafnframt
meiri, en margfalt meira af kjöti fer
nú í bestu kjötmatsflokkana en fyr-
ir áratug. Lögð hefur verið áhersla
á að rækta gripi með minni fitu og
meira kjöt og það hefur skilað
verulegum árangri.
Hagstætt að
auka framleiðslu
Undanfarin ár hefur innlendur
kjötmarkaður í heild dregist saman,
þ.m.t. kindakjötssala. Lands-
mönnum hefur fækkað og þeir hafa
dregið úr kjötneyslu. Hvað varðar
kindakjöt þá bætir útflutningurinn
það upp og gott betur. Ekki er þó
ástæða til að óttast kjötskort enda
telja sauðfjárbændur það sína
fyrstu skyldu að fullnægja eft-
irspurn innanlands, í ljósi þess
stuðnings sem greinin nýtur. Nú
geta því verið hagstæðir tímar til
að auka framleiðslu a.m.k. ef það er
hægt án verulegra fjárfestinga, s.s.
með því að nýta betur það sem þeg-
ar er fyrir hendi. Sú aukning verð-
ur þó að eiga sér stað innan ramma
gæðastýrðrar framleiðslu þar sem
gætt er að því að land sé ekki of-
nýtt og að aðbúnaður gripanna sé
góður. Markaðurinn er fyrir hendi
og þjóðinni veitir ekki af gjaldeyr-
istekjunum
Sauðfjárafurðir
eftirsóttar erlendis
Eftir Sindra
Sigurgeirsson
Sindri Sigurgeirsson
» Flutt út til 33 landa í
fimm heimsálfum og
verðmæti útflutnings
jókst um milljarð milli
ára
Höfundur er formaður Lands-
samtaka sauðfjárbænda.
Verðmæti kindakjötsútflutnings
árið 2010
Magns kindakjötsútflutnings
árið 2010
Alls 2.263m.kr. Meðalverð538kr/kg - FOB
(616kr/kg (kjöt) / 173kr/kg (innmatur og svið))
Alls 4.204 tonn (allar afurðir) þar af 736 t
innmatur og svið
15 önnur lönd3,2%
Danmörk 1,0%
Japan 1,3%
Svíþjóð2,9%
Rússland4,2%
Bandaríkin5,9%
Holland8,0%
Færeyjar 10,0%
Spánn 16,1%Noregur22,7%
Bretland24,6%
Víetnam 1,5%
15 önnur lönd4,1% Danmörk2,6%
Svíþjóð2,7%
Bandaríkin3,1%
Rússland5,1%
Færeyjar9,7%
Holland 13,5%
Spánn 13,6%Noregur 14,3%
Bretland29,8%
LÍFEYRISSJÓÐUR
STARFSMANNA SVEITARFÉLAGA
ÁRSFUNDUR 2011
Ársfundur Lífeyrissjóðs starfsmanna sveitarfélaga verður haldinn
fimmtudaginn 26. maí kl. 16.00, í sal BHM að Borgartúni 6,
Reykjavík.
Dagskrá:
• Venjuleg ársfundarstörf samkvæmt samþykktum sjóðsins
• Breyting á samþykktum
• Önnur mál löglega upp borin
Allir sjóðfélagar sem og launagreiðendur og viðkomandi stéttar-
félög eiga rétt til fundarsetu með málfrelsi og tillögurétti og eru
þeir hvattir til að mæta.
Fundargögn verða afhent á fundarstað fyrir setningu fundarins.
Reykjavík, 5. maí 2011
Stjórn Lífeyrissjóðs stafsmanna sveitarfélaga