Ingólfur - 17.06.1965, Blaðsíða 8

8
INGÓLFUR
17. júní 1965
Sigurður A. Magnússosi:
Hvers vegna er þremur stefnu-
loftnetum beint að Reykjavík?
Það hefur að vonum vakið bæði
eftirtekt góðra manna og ugg,
hvernig búið var um hnútana af
hálfu íslendinga, þegar leyfið til
stækkunar bandarísku sjónvarps-
stöðvarinnar á Keflavíkurflugvelli
var veitt árið 1961. Blekkingarnar
sem hafðar voru í frammi, hvort
heldur var gegn betri vitund eða
af hreinni fávizku, gefa tilefni til
alvarlcgra hugleiðinga um skyldur
íslenzkra ráðamanna við almenn-
ing og ekki síður um leiðir til að
hefta það í framtíðinni, að afdrifa-
rík mál verði afgreidd á Alþingi
út frá röngum forsendum eða vill-
andi upplýsingum. Er það raun-
verulega svo að Alþingi standi ber-
skjaldað gagnvart sérfræðingum
eða ráðherrum sem veita villandi
upplýsingar? Verður enginn dreg-
inn til ábyrgðar þegar þannig
stendur á?
Þessum spurningum lét mennta-
inálaráðhena ósvarað á fundi með
sextíumenningunum 17. maí sl.,
en kom aftur á móti fram með
staðhæfingar sem ekki fá staðizt
samkvæmt upplýsingum sem ég
fékk í sjálfri sjónvarpsstöð Banda-
ríkjamanna á Keflavíkurflugvelli,
þegar ég heimsótti hana viku síð-
ar ásamt hópi manua úr „Sam-
tökum um vestræna samvinnu“.
Ráðherra kvað cngin ákvæði
vera um sjónvarpsstengur í hinu
upphaflega leyfi til „tilraunasjón-
varps“ sem veitt var árið 1955.
Rétt er það, að ekki er beinlínis
minnzt á sjónvarpsstengur í leyf-
inu, en hins vegar er skýrt tekið
fram, að beina beri sjónvarps-
geislunum frá höfuðstaðnum og á
haf út. Svo skemmtilega vill til,
að þetta upphaflega leyfi hangir
enn éeða hékk a. m. k. fyrir þrem-
ur vikum )innrammað uppi á vegg
í sjónvarpsstöð vamarliðsins.
Það sem skiptir þó miklu meira
máli er sú staðreynd, að á hinni
nýju sjónvarpsstöng, sem reist var
"ftir að stöðin var stækkuð, eru
fimm loftnet, og valda þau mestu
um langdrægni stöðvarinnar. Þrjií
þcssara loftneta hanga hvert upp
af öðru á stönginni og hafa beina
stefnu á Reykjavík, en hinum
tveimur er beint sínu í hvora átt-
ina, til suðausturs og suðvest.urs.
Þegar ég spurði íslenzkan starfs-
mann við sjónvarpsstöðina, hvern-
ig á þessu stæði, svaraði hann því
til að netin þrjú hefðu verið sett
upp norðan á sjónvarpsstöngina
til að koma sjónvarpssendingum
til Iívalfjarðar, en svo hefði bara
ekki fengizt leyfi til að reisa end-
urvarpsstöð fyrir Hvalfjörð, og
hefðu netin þrjú þá verið látin
hanga þar sem þau voru komin.
„Það getur vel verið að þetta sé
ólöglegt," sagði hann, „en svona
cr það“. Sá grunur starfsmanns-
ins að þetta væri ólöglegt á vísast
rætur að rekja til þess, að hann
hefur verið búinn að lesa leyfið
frá 1955, sem hangið hefur á
veggnum í sjónvarpsstöðinni í ára-
tug.
Menntamálaráðherra gat þess
cinnig á fyrrnefndum fundi, að
skermurinn sem settur var upp
1955 hefði reynzt gagnslaus. Ég
spurði starfsmann sjónvarpsstöðv-
arinnar um þennan fræga skcrm.
Hann kvað skerminn hafa fokið
árið 1959.
„Er ekki hægt að setja hann
upp aftur?‘ spurði ég.
„Jú,“ svaraði starfsmaðurinn,
„en þá mundu sjónvarpssending-
arnar bara ekki ná út fyrir flug-
völlinn.“
Ég sel þessar upplýsingar ekki
dýrara en ég keypti þær, en vissu-
lega eru þær verðugt umhugsun-
arefni, ekki sízt með tilliti til þess,
að hingað til hefur því mjög ver-
ið haldið á Joft, að ekki mætti
ætlast til að Bandaríkjastjórn
legði í þann mikla kostnað að
koma upp lokuðu sjónvarpskerfi
í herstöðinni. Raunar mátti það
vera hverjum sæmilega upplýstum
manni auðsætt, að tiltölulega ein-
falt tæknivandamál eins og það
að takmarka sjónvarpssendingar
við herstöðina mundi tæplega vefj-
ast fyrir Bandaríkjamönnum, og
hér liggja sem sagt fyrir upplýs-
ingar sérfróðs manns, sem vinnur
við sjónvarpsstöðina, um að fátt
muni auðveldara en lausn þessa
vandamáls, ef vilji íslenzkra
stjórnarvalda væri fyrir hendi.
I sambandi við allan mála-
tilbúnað íslenzkra ráðamanna
vegna bandaríska sjónvarpsins á
Keflavíkurflugvelli er ekki óeðli-
legt að íslendingum verði hugsað
til þeirra dönslcu stjórnmálamanna
sem leiddu handritamálið til lykta.
Það fer varla milli mála, að meg-
inorsökin fyrir aðgerðaleysi ís-
lenzkra stjórnarvalda í sambandi
við hina „andstyggilegu sjálf-
heldu“ (Alþýðublaðið) eða marg-
nefnt „slys“ (leiðarar Morgun-
blaðsins) á Keflavíkurflugvelli er
óttinn við að missa atkvæði þeirra
sem ánetjazt hafa dátasjónvarp-
inu. Menntamálaráðherra og fjöl-
mörgum öðrum íslenzkum leiðtog-
um er fullkomlega ljós sú óviðun-
andi vansæmd sem þjóðinni er
að hinu erlenda sjónvarpi í landi
hennar, en þeir hugsa líka tii
næstu kosninga og þá fær óttinn
við atkvæðamissi yfirhöndina.
Hitt virðast þessir framsýnu leið-
togar ekki hafa gert sér ljóst, að
andstæðingar hermannasjónvarps-
ins eru líka væntanlegir kjósend-
ur, og enn getur enginn sagt um
það með neinni vissu hve fjöl-
mennur sá hópur er, en segja
mætti mér að hann slagaði upp í
flokk sjónvarpsunnenda og senni-
lega gott betur.
Dönum var það hvorki þjóð-
ernisleg nauðsyn né lagaleg skylda
að afhenda Islendingum handrit-
in. Afhending þeirra var fyrst og
fremst fágætt drengskaparbragð
sem er dönskum leiðtogum til æ-
varandi sæmdar. Tlefðu þessir
sömu menn farið að velta fyrir
sér væntanlegum viðbrögðum
kjósenda, eftir allt áróðursmold-
viðrið sem þyrlað var upp í Dan-
mörku síðustu mánuðina, er ekki
að vita hvernig farið hefði. En
danslcir leiðtogar líta greinilega
öðrum augum á hlutverk sit.t en
íslenzkir stallbræður þeirra. Þeim
er ljóst, að þeir eru til þess kjörn-
ir að leiða þjóðina, veita hcnni
forstöðu í veigamiklum málum.
Þessvegna létu þeir ekki óttann
við næstu kosningar aftra sér frá
að gera það sem þeir töldu rétt
og heillavænlegt í máli sem hlaut
að vera hafið yfir duttlunga dæg-
urbaráttunnar og meira eða minna
skammsýnna og áhrifagjarnra
kjósenda.
Þetta g.erir gæfumuninn á leið-
togum Dana og Islendinga.
Sjálfstæði og
stjórnarhættir
Það, sem einna gleggst sýnir, hvort
þjóð vill raunverulcga vera sjálfstæð og
fullvalda, eru stjórnarhættir hennar og
meðferð þjóðmála, einkum þeir hættir,
sem lúta að skiptum við aðrar þjóðir.
Þetta felur í sér þá áminningu til þeirra,
sem sjálfstæð þjóð hefur kjörið til for-
ystu, að treysta alla stjórnarhætti sem
bezt. Hvers konar mistök og víxlsoor
eru hættuleg, einkum ef í hlut eiga
fámennar þjóðir og vanmáttugar.
Þegar þetta cr haft í huga, er ekki
hægt að segja annað en saga sjónvarps-
málsins sé ótrúleg slysasaga, sem sýnir,
hvernig mál getur gersamlega snúizt í
höndum þjóðarlciðtoga, ef ekki er gætt
fyllstu árvekni. Merkilegast við þessa
síysasögu er ef til vill það, að hana er
raunverulega ekki hægt að segja til
neinnar hlítar.
Stefnan var sú, að dvöl varnarliðsins
á Keflavíkurflugvelli skyldi sem minnst
trufla íslenzkt þjóðfélag, og ýmsar að-
gerðir voru miðaðar við það, svo sem
að ferðalög hermanna voru takmörkuð,
að girðing var reist um völlinn o. fl.
þess háttar. Niðurstaðan hefur hins veg-
ar orðið sú, að áhrif varnarliðsins, og
þá um leið Bandaríkjanna, eru nú meiri
og háskalegri cn nokkru sinni fyrr hér
á landi.
Málsmcðferðin cr vafalítið einhvcr
alvarlegasti þáttur þess, sem gerzt hef-
ur. Annað hvort hefur stórfelldum
blekkingum vcrið beitt eða þeir, sem
gæta áttu hagsmuna íslendinga, brugð-
izt hrapallcga. Hins vegar er ógerning-
ur að fá fulla vitneskju um, hver hafi
blekkt hvern eða hver hafi ekki sýnt
þá árvekni sem honum bar skylda til,
— í stuttu máli, hverjir séu ábyrgir
fyrir þcssari slysalegu þróun.
Er helzt að sjá, að stjórnarhættir þjóð-
arinnar séu þannig, að hún standi uppi
algerlega varnarlaus gegn slíkum mis-
tökum, og þarf ekki að eyða mörgum
orðum að því, á hve traustum grund-
velli sjálfstæði slíkrar þjóðar hvílir.
S. L.
Áskorun fil alþingis 13. marz 1964
„Vér undirritaðir alþingiskjósendur teljum á ýmsan hátt var-
hugavert, auk þess sem það er vansæmandi fyrir íslendinga sem
sjálfstæða menningarþjóð, að heimila einni erlendri þjóð að reka
hér á landi sjónvarpsstöð, er nái til meirihluta landsmanna. Með stofn-
uln og rekstri íslenzks sjónvarps teljum vér, að ráðizt sé í svo fjár-
frekt og vandasamt fyrirtæki með örfámennri þjóð, að nauðsynlegt
fié, að það mál fái þróazt í samræmi við vilja og getu þjóðarinnar,
án þess að knúið sé fram með óeðlilegum hætti.
Af framangreindum ástæðum viljum vér hér með skora á hátt-
virt alþingi að hlutast til um, að heimild til rekstrar erlendrar sjón-
varpsstöðvar á Keflavíkurflugvelli sé nú þegar bundin því skilyrði,
að sjónvarp þaðan verði takmarkað við herstöðina eina.“
Alexander Jóhannesson,
fyrruerandi háskólarektor
Auðólfur Gunnarsson,
form. Stúdentaráðs
Benedikt Tómasson skólayfirlœknir
Séra Bjarni Jónsson, vígslubiskuf
Broddi Jóhannesson,
skólastjóri Kennaraskóla íslands
Brynjólfur Jóhannesson, leikari
Einar Ól. Sveinsson, prófessor,
forstöðum. Handritastofnunar Isl.
Séra Eirtkur J. Eiriksson,
þjóðgarðsvörður, sam bandsstjóri
UMF'l
Finnur S'gmundsson,
lanasbókavörður
Guðlaugur Rósinkranz,
þjóðleikh ússtjóri
Guðm. Daníelsson, rithöfundur
Guðm. G. Hagalin, rithófundur
Guðrún P. Helgadóttir,
skólastjóri Kvennaskólans i Rvík
Gunnar Einarsson,
form. Bóksalafél. íslands
Gunnar Guðbjartsson,
bóndi á Hjarðarfelli, form. Stéttar-
sambands bænda
Gunnar Gunnarsson, rithöfundur
Hákon Guðmundsson,
hœstaréttarritari
Halldór Laxness, rithöfundur
Hannes Pétursson, skáld
Haraldur Björnsson, leikari
Helqa Magnúsdóttir, húsfreyja á
Blikastöðum, form. Kvenfélaga-
sambands íslands
Helgi Elíasson. fræðslumálastjóri
Hreinn Benediktsson, prófessor
Indriði G. Þorsteinsson, rithöfundur
Jóhann Hannesson, prófessor
Jón Gislason,
skólastjóri Verzlunarskóla tslands
Jón Sigurðsson, framkvæmdastjóri,
form. Sjómannasambands tslands
Jón Þórarinsson, tónskáld,
form. Bandalags tsl. listamanna
Klemens Tryggvason, hagstofustjóri
Kristinn Armannsson,
rektor Menntaskólans í Reykjavík
Kristján Eldjárn, þjóðminjavörður
Kristján Karlsson, rithöfundur
Lára Sigurbjörnsdóttir,
form. Kvenréttindafélags íslands
Leifur Asgeirsson, prófessor
Magnús Astmarsson,
forstjóri Rikisprentsm. Gutenberg
Magnús Magnússon, prófessor
Ólafur Þ. Kristjánsson, skólastjóri,
stórtemplar
Óskar Þórðarson, yfirlœknir,
form. Lœknafélags íslands
Páll Ísólfsson, tónskáld
Páll V. G. Kolka, læknir
Ragnar Jónsson, forstjóri
Herra Sigurbjörn Einarsson, biskup
Sigurður Guðmundsson,
framkvæmdastjóri, form. F.U.J.
Sigurður Líndal, dómarafulltrúi
Sig. A. Magnússon, rithöfundur
Sigurður Nordal, prófessor
Sigurjón Björnsson, sálfræðingur
Simon Jóh. Agústsson, prófessor
Stefán Júliusson, rithöfundur,
forstm. Fræðslumyndasafns rikisins
Stefán Pétursson, þjóðskjalavörður
Steingrímur Hermannsson,
framkvstj. Rannsóknarráðs ríkisins,
form. S.U.F.
Steingrimur J. Þorsteinsson, prófessor
Styrmir Gunnarsson, stud. jur.,
form. Heimdallar, Félags ungra
sjálfstæðismanna
Sveinn Einarsson, leikhússtjóri
Sverrir Hermannsson, viðskiptafr.,
form. Landssamb. isl. verzlunarm.
Tómas Guðmundsson, skáld
Trausti Einarsson, prófessor
Vipdís Jónsdóttir,
skólastj. Húsmæðrakennarask. tsl.
Þórhallur Vilmundarson, prófessor
Þorsteinn SiQurðsson,
form. Búnaðarfélags tslands