Ingólfur - 07.08.1944, Side 6

6
INGÓLFUR
INDIGO
Og að því er snerti ummæli Calebs um að sjá fyrir
henni — gat hann í raun og veu ímyndað sér, að hún
myndi þiggja ölmusur af lionum? Það myndi kannske
falla lionum í geð að heyra fólk tala um, live góður hann
væri að forða henni ómaklegri frá hungursdauða, eins
og þeir, sem gortuðu af því, live góðir þeir væru við
gömlu negrana sína, sem ekki gátu unnið lengur. Heilaga
guðs móðir! Heldur vildi hún stela eða dveljast við skipa-
lægin en vera meira upp á það fólk komin!
Hún fann til eymsla í fótum og baki. Maður nokk-
ur reikaði fram hjá henni og ávarpaði hana um leið.
„Haltu kjafti!“ sagði Dolores þreytulega. Hún leit í kring
um sig í umferðinni og kallaði á negrastrák, sem sat leti-
lega uppi á tunnu. Á brjóstinu bar liann merki, sem
gaf til kynna, að húsbóndi hans hefði sent hann niður
að skipalægi til vinnu, þar eð liann sjálfur þyrfti lians
ekki með þann dag. Dolores sagði lionum að gæta tösku
sinnar, meðan hún færi að vita um skip. Vissi liann
kannske um nokkurt skip til New Orleans?
Drengurinn ranghvolfdi í sér augunum og sagð'i, að
það væri ekki auðvelt að komast til New Orleans vegna
ameríska stríðsins.
„Ó, guð minn góður“, sagði hún, „er stríðinu ekki
ennþá lokið?“
Nei, ekki var það, tjáði stráksi lienni. Og skipin voru
mest notuð til lierflutninga. En eitt skip, sem lá spöl-
korn neðar, Cienega að nafni, myndi fara til New Or-
leans á morgun.
Dolores fór þá að svipast um eftir Cienega. Hún var
lengi að komast þangað, sem skipið lá, því að alstaðar
var fullt af kössum, hermönnum, hafnarrónum og Indí-
ánum, sem seldu skinnavörur, svo að erfitt var að kom-
ast leiðar sinnar. Ekki var þar mikið um kvenfólk og
hún var ávörpuð á þrem tungumálum, sem hún skildi,
og einu sem hún ekki skildi. Stundum skeytti hún því
engu, annars sneri hún sér við og bölvaði á því málinu,
sem lienni datt fyrst í hug.
Loks fann hún Cienega, stærðar liúsbát, sem verið
var að ferma indigo, tóbaki og skinnum. Maður og kona
stóðu hjá skipstjóranum og báðu um far fyrir sig og
fjóra þræla. Dolores beið á meðan þau töluðu við skip-
stjórann og spurði hann síðan, hvort liann gæti líka látr
ið hana fá far. Hann svaraði stuttur í spuna, að hann
tæki ekki konur, sem ferðuðust einar síns liðs.
Ilún kvaðst geta borgað farið, en hann svaraði bara:
„Þér heyrðuð, hvað ég sagði. Ég flyt ekki þess háttar
farþega“.
„Fjandinn hirði þig“, sagði Dolores, en hann heyrði
það ekki, því að hann var farinn til að segja skipverj-
um fyrir verkum. Dolores sneri nú ráðþrota við og kom
þá auga á manninn og konuna, sem höfðu verið að panta
farið. Maðurinn var að hjálpa konunni upp í vagninn.
Dolores andvarpaði. Þetta var það, sem maður þurfti
að hafa, mann, sem veitti manni ásjá, eða þá að minnsta
kosti nokkra sæmilega þræla — liefði maður þetta ekki,
steðjuðu að manni örðugleikar hvaðanæva. Því meir
sem maður var ásjár þurfi, því meir var að manni kastað.
Hún sneri sér til annars formanns, en hans leið lá til
„Við Babýlons
fijóf
Frh. af 4. síðu.
nú liggur eins og mara á
menningunni. Hvaðan á slík
breyting að koma? ÞaS er
áSeins um eitt að rceSa: Frá
lifandi Gu8i. Hinar kristnu
þjóðir skulu um síðir snúa
sér frá sjálfum sér og þiggja
boð hans til hátíSar lífsins.
Með öðrum orðum: VerSa
kristnar í alvöru“.
En hvaða þjóð er tilbúin að
leggja inn á þessa braut? Eng-
in! —- Engin þjóð sér enn hvað
raunverulega er að í heimin-
um, og fyrr en menn kcjma auga
á or8Ökina, verður afleiðing-
unni ekki afstýrt. Og sannleik-
urinn er sá, að mannkynið þarf
á æðri hjálp að halda til þess
að sigrast á sjálfu sér. Verður
því veitt sú hjálp gegnum
þrengingar þær, sem það nú
gengur í gegnum? — Við skul-
um vona það.
VII.
Þá skai iokið þessum hugleiö-
ingum um liinar merkílegu ræð
ur ICaj Munks, ræðurnar, sem
liann lét lífið fyrir að flytja í
litlu kirkjunni sinni á Jótlandi
þegar siðmenning efnishyggj-
unnar stóð á hátindi sínum.
Hvers vegna þagði liann ekki?
Hvers vegna var hann, valda-
laus maður og umkomulítili
sveitaprestur, að lialda þessar
ræður? Gat liann vænzt þess
að þjóð hans færi nokkurn hlut
eftir kenningum hans? Varla.
Sá hann það virkilega ekki, að
þessi ræðuhöld gerðu ekki ann-
að en espa Nazistana, sem öllu
réðu, upp á móti lionum og af
þeim mátti alls ills vænta? Sá
hann ekki, liversu það var lík-
legra til „ávinnings“ fyrir sjálf-
an liann, heimili hans og jafn-
vel sveit lians og land, annað
hvort að þegja alveg, eða þá
að tala eins og bezt átti við í
það og það skiptið? Hafa það
t. d. eins og eitt aðalblaðið hef-
ur haft það héma á íslandi, að
skríða fyrir Þjóðverjum, með-
an þeir óðu yfir og áður en
Bretum tókst að stöðva þá,
skríða svo fyrir Bretum, þang-
að til Bandaríkjamenn komu
og búa sig nú undir það af
kappi að geta skriðið nóg fyr-
ir Rússum, þegar þeir koma
liingað — eftir pöntun mjög
bráðlega. Það em nú menn,
sem „kunna lagið á tilverunni“,
og vita, hvað við á.
En Kaj Munk var ekki af
því sauðahúsi. Hann sá vel hætt
una, sem fylgdi bersögli hans
og háttemi. En hann vildi ekki
lifa lífi lygarans og aumingj-
ans, sem skríður fyrir þeim
sterka, er óréttinn fremur.
Hann vildi heldur deyja en lifa
slíku lífi, sem er þó hlutskipti
flestra. Hann segir í einni ræðu
sinni:
„Og þér, landar mínir,
sem varpað liefur verið í
fangelsi ríkisvaldsins vegna
þess, að þér funduð, að á yð-
ur kallaði með raustu sann-
leikans“--------„Þér skul-
uð vita, að Hann mun dæma
yður eftir því, að þér vor-
uð málsvarar sannleikans
með fullum drengskap, með-
an aðrir lugu og aðrir þögðu,
og þér liafið tekið þátt í því
að drýgja þá dáð, sem ein
getur alið af sér lieilbrigða
framtíð“.
★
Hinn ágæti búningur sem
séra Sigurbjöm Einarsson lief-
ur gefið ræðurn Munks á ís-
lenzkunni, gerir þær aðlaðandi
og líklega enn „sterkari“ en
þær hafa verið á dönsku. Hann
á þökk og lieiður fyrir að hafa
gefið íslenzku þjóðinni þessa
ógleymanlegu dýrgripi. Hann
hefur sýnilega lagt alla sál sína
í þýðinguna og því njóta ræð-
urnar sín svo vel á okkar fagra
móðurmáli.
-----o----
En sem sagt — á okkar „sið-
menntuðu“ öld má ekki halda
svona ræður — það er dauða-
sök. Sá, sem það gerir, verð-
ur leiddur út og myrtur. Kaj
Munk elskaði sannleikann
meira en allt annað, meira en
sjálfan sig, meira en konu og
böm, meira en Danmörku, sem
liann elskaði þó takmarkalaust.
Gegnum liina skíru sál lian3
skein sól sannleikans of skært
til þess, að það yrði þolað —
þess vegna dó Kaj Munk — og
það varð dauSi lians, sem
kannkse fyrst og fremst vakti
þjóð I íans á ný til dáða. Þá
fyrst, þegar liann var dáinn,
lieyrði hún hið háa liróp sann-
leikans frá litlu kirkjunni í
Vedersö á Jótlandi.
Baton Rouge, þar sem enskt setulið haíðist við. Næstu
bátar, sem á vegi hennar urðu, voru óþrifalegir og við-
bjóðslegir og lagði frá þeim daunillan þef af skinnum
og bjarnaspiki. Þá rakst hún á skip með fallbyssur og
hermenn. Þeir höfðu nóg að gera við liernaðinn og vildu
ekki konur meðferðis. Þá sá hún tvö herskip samsíða
og mann koma í land frá öðru þeirra. Hún vék sér að
honum.
„Getið þér tekið mig með til New Orleans?“ spurði
Dolores.
Hann virti hana fyrir sér frá hvirfli til ilja og glotti.
„Já, ég vildi óska, að ég mætti segja já við því, en það
er ekki leyft.
„Ég skal ekki vera á nokkurn hátt fyrir neinstaðar“,
ítrekaði liún. Hún var svo þreytt, að hún hefði tekið
næstuin livaða bát sem var og gengið að livaða skilmála
sem var, ef hún bara fengi að liggja útaf og hvíla sig.
Hún hafði ekki sofið nema tvær klukkustundir um nótt-
ina og myndi ekkert liafa sofið, hefði hún ekki drukk-
ið áfengi, og nú var liún búin að ganga hér um og kvabba
um far, unz hún gat varla staðið. Það var sólskin og
liún kvaldist af höfuðverk. „Ó, takið mig með til New
Orleans“, sárbað hún.
Hann hló og tók í handlegg liennar. „Enginn livít kona
má stíga fæti á þennan landgang, en eigum við ekki
bæði að fara hérna inn í Konungskrá og fá okkur vökv-
un?“
Hún vatt sér frá lionum. „Æ, sleppið þér mér, lieyrið
þér það!“
„Jæja“, sagði hann, „livort okkar byrjaði samtalið,
þér eða ég?“
„Farið til h.......“, sagði Dolores. Hún sneri brott,
tók á rás, steig í pilsfaldinn og datt. Nokkrir negrar hlóu,
þegar hún stóð á fætur. Sólarljósið var of skært og háls
hennar var eins og skrælnaður af öllu áfenginu, sem
hún hafði drukkið daginn áður. Ilún óttaðist, að ef hún
gæti ekki hvílzt bráðlega, myndi líða yfir liana, og guð
mátti vita, hvað þá yrði um hana. Eitthvert herbergi í
hvaða veitingahúsi sem væri, ef liún bara gæti fundið
negrastrákinn, sem átti að gæta töskunnar- hennar, og
hann væri ekki allur á bak og burt með hana. Það leið
nokkur tími, þar til liún komst aftur þangað, sem hún
liafði skilið við liann. Þar sat hann ennþá og renndi
hýru auga til negrastúlku, sem, ásamt nokkrum öðrum,
beið eftir að verða flutt á þrælamarkaðinn.
„Komdu með mér“, sagði Dolores.
Drengsi stóð letilega á fætur. „Viljið þér fá töskuna?“
„Nei, þú skalt bera liana“, sagði Dolores. Hún átti
fullt í fangi með sjálfa sig vegna höfuðverkjar.
„Nú og livert eigurn við að fara?“
„Ég verð að fá mér herbergi“, tauaði hún. „Til Kon-
ungskráar“.
Það var eini staðurinn, sem hún mundi nafnið á, og
hún liafði enga liugmynd um, livar hann var, en öðru
máli var að gegna með strák. Hann lagði af stað með
töskuna, og liún elti liann með heita bæn á vörum um
styrk til að komast þangað.
Aldrei myndi það hafa hvarflað að Caleb að láta
hana fara á þessar slóðir við skipalægin, en Dolores
hafði reynsluna frá New Orleans að baki og vissi, hvers
myndi að vænta í Konungskránni. Henni lá við hlátri
— vanstilltum sigurhlátri, þegar henni varð liugsað til
þess, live ráðþrota þær Juditli og Gervaise myndu vera
á slíkum stað og live nákvæmlega hún vissi, hvað gera
skyldi. Veitingastofan var víð milli veggja en lág til lofts.
Fjöldamargar öltunnur lágu meðfram veggjunum, en fyr-
ir framan þær voru langborð og bekkir. Bólugrafinn
maður og feit og sóðaleg kona stóðu fyrir innan af-
greiðsluborðið, og fyrir aftan þau gat að líta liillur með
flöskum og diskum með brauði, osti og kjöti. Flugurn-
ar suðuðu yfir matnum og borðið var óhreint og blett-
ótt. Karlmenn sátu í hópum að drykkju og nokkrir höfðu
með sér ungar stúlkur. Fólk var þar fátt í bili, en klukk-
an var heldur ekki orðin tólf. Á kvöldin var sjálfsagt
fullt af fólki þarna.
Dolores gekk að afgreiðsluborðinu og lagðist fram á
olnbogana við það.
„Eg ætla að fá herbergi“, sagði hún. „í kvöld. En ég
vil flytja strax í það“.
„Jæja?“ sagði feita konan.