Ingólfur - 23.04.1945, Side 2

2
INGÓLFUR
Hættan að
austan og vestan
INCÓLFUR
Útgef,: Nokkrif ÞjóSveldismenn
Ritatjóri:
HALLDÓR JÓNASSON
(«ím*r: 2802 og 3702)
Afgreiðsla í Ingólfshvoli
kl. 1—3 e. h.; sími 2923
INGÓLFUR kemur út fvrst um
sinn eftir fiví sem hentugleikar
um prentun blaðsins leyfa. —
Misserisverð kr. 12,00.
PreaUmiðja Jóna Helgasonar
Frh. af 1. síðn.
ast hjá öðru borgarasiríði.
Og árið 1909 komst cvo
Bandalag Suður-Afríku á“.
Hváö er frelsi án
öryggis?
Mr. Curtis segir ennfremur:
„í öllum þessum tilfellum
náðist það sem Abraham T in
coln kallaði „endurfæðingu
frelsisins“, og í öllum tiifell-
unum voru þær aðgerðir
sem nauðsynlegar voru til að
frelsa hinn nauðstaddalýðaf
flokkaleiðtogunum kallaðar
brölt og grillur úr óróaseggj-
um“. — Sömuleiðis bendir
liann á, að þegar parta^eið-
togarnir finni að almennings
álitið sé að taka ákveðna
stefnu gegn því sem þeir
hafa haldið fram, þá séu
þeir venjulega fljótir að snúa
við blaðinu. Dæmin «ýni
einnig að flokkasjónarmiðin
í vissum málum eigi ekki
dýpri ítök í almenningi en
svo, að ef upp rísi áhrifa-
menn utan flokka og segi
sannleikann, þá séu menn
fljótir til fylgis við þá —
og þá gerist oft ýmislegt. sem
flokkarnir áttu sízt von á.
Bendir hann á þetta til að
glæða vonir allra þjóða um
að hinum eiginlegu «tjóm-
málamönnum kunni r.ú að
takast að tryggja heimsfrið-
inn með stofnun á nýju og
sterkara Þjóðabandalagi í
trássi við partavöldin, sem
varðveita yfirráð sín með
því að viðhalda stöðugri ein-
angrun, klofningi og stríðs-
liættu.
EndurfϚing frelsisins.
Það er nú ljóst, að afstað-
an milli partasjónarmiða og
heildarsjónarmiða er ná-
kvæmlega sú sama innan
hverrar þjófiar eins og hún
er á vettvangi alþjó'Sa.
Ef partarnir eru alls ráð-
andi þá er ástandið ein sam-
felld keðja af stríðum og
svikasáttum — allt óútreikn
anlegt, eintómt öryggisleysi
og engu hægt að treysta. Þess
vegna er lausnin í báðum til-
fellum sú sama og Lincoln
Gylfi Þ. Gíslason dósent
flutti fyrir nokkru útvarpser-
indi, þar sem hann lýsti ýms-
um hættum sem oss gæti stafað
af erlendum áhrifum. Lagði
hann réttilega höfuðáherzlu á
hin þjóSlegu verðmæti, því að
efnahagsgæðin gætum vér senni
lega tryggt eins vel með því
að renna saman við einliverja
stórþjóð, eins og hinir vélrænu
efnishyggjar og einræðissinnar
stefna að ýmist vísvitandi eða
ósjálfrátt.
Enda þótt erindið væri að
mörgu leyti prýðilegt, þótti þó
á skorta að þeim hættum er að
oss steðja væru gerð full skil.
Það virtist svo sem fyrirles-
arinn sæi aðeins hættuna, sem
að oss sækir að vestan, en að
austan enga, er vert væri á að
minnast.
Hann lagði aðaláherzluna á
það, að vér yrðum sem fyrst
að losa oss við vora vestrænu
vemdara vegna þeirrar hættu,
sem oss stafaði af þeim.
Þó mætti víst flestum vera
það ljóst, að jafnskjótt sem oss
hefði tekist að reka þessa hættu
út um vesturdymar og setja
8lagbrand fyrir, þá mundi önn-
ur hætta og ekki minni knýja
á hinar eystri. Og mundi þá
sízt skortur þjónustusamra
anda að opna þeim megin allar
gáttir innan frá.
Nú má segja að vér munum
litlu um það rá.ða, á hvaða yf-
irráðasvæði land vort lendi áð-
ur en lýkur — austrænu eða
vestrænu.
En mundi sjálfræði þjóðar-
innar og menningu jafnhætt
eða óhætt í báðum tilfellum?
Yrði nú austrænt stórveldi
hlutskarpara um landréttindi
hér, sýnist satt að segja óhjá-
kvæmilegt að þjóðin verði ein-
göngu að snúa sér í þá átt. Hið
austræna skipulag er þannig
uppbyggt, að það þolir illa ann
að en algera einstefnu á öllum
sviðum og harðlokaðar dyr í
aðrar áttir. Ef vér lendum inn
fyrir þá múra, fáum vér þó
kannske að lifa vom eigin lífi
innan vissra takmarka, fyrst í
stað. En öll „andleg“ fæða yrði
oss eflaust tilreidd eftir ákveð-
inni kokkabók. Og er sú mat-
benli á og kallaði „rebirtb of
liberty“: — að skilja hund-
ana — frelsa þá hvern frá
öðrum — frelsa flokkana
frá stríðshættunni og övvgg-
isleysinu með því að stofna
sterkt heildarvald, sem held-
ur á friði — ekki sjálftekið
vald og einræðilegt ljeldur
heildkjörið og umboðslegt,
eða með öðrum orðum demó
kratískt.
En þetta er ekki hægt! —
segja þeir sem sefjaðir eru af
flokkshyggjunni.
En sem betur ber er það
hægt. —
Það sanna áður tilfærðar
staðreyndir.
reiðsla nú þegar hafin, eins og
allir vifa.
Reyndar byrjar hin austræna
landvinningastefna jafnan á því
að sýna áhuga fyrir máli og
menningu þeirrar þjóðar sem
vinna skal — það segir sig
sjálft og ætti engan að blekkja.
En jafnhagsýnar ástæður slíks
skipulags krefja algerlega sam-
þýdda krafta og samræmt eðli
er til lengdra lætur.
Einstaklingshyggjan, sem hér
á landi er sterkari en víðast ann
ars staðar, mundi lenda í óþægi
legum árekstri við hina aust-
rænu lijarðhyggju, sem fyrirlít-
ur alla aðra einstaklinga en þá
sem stjórna eða skera sig úr.
Smáþjóðir em að vísu viður-
kenndar að nafni til, en eiga þó
raunvemlega engan tilverarétt
gagnvart fjöldanum. -—- I vit-
und Rússa er ísland t. d. mik-
ilvæg herstöð, en um hina fáu
íhúa vita þeir og hirða senni-
lega álíka mikið og t. d. um
íbúana á Kýpras eða Kúrileyj-
um.
Eðli vestrænna stórvelda er
gerólíkt þessu og hefur það þó
ýmsar hættur í för með sér fyr-
ir allar smærri þjóðir en þó því
minni því sjálfstæðari sem þær
era.
Vestrænu stórveldin era yfir-
leitt mjög frjálslynd stjómfars-
lega séð og leggja ekki neina
aðalstund á stjómleg yfirráð.
Þar sem yfirráðastefna aust-
ræna einræðisins verkar fyrst
og fremst á stjórnlega sviðinu
og nær svo þannig tökum á
liinu hagsmunalega, leggja vest-
rænu stórveldin fyrst og fremst
áherzluna á hagrœn yfirráð og
teygja svo áhrif sín þaðan yf-
ir á stjórnlega sviðið, ef þörf
gerist að verja hagsmuni sína.
Að öðru leyti hirða þau ekki
um að blanda sér í innri
mál annarra þjóða.
En eigi að síður hefur það
nú farið svo, að Vesturveldin
hafa lagt undir sig fjölda þjóða
og gert sér skattskyldar á þann
hátt að ná tökum á fjármálum
þeirra og auðlindum. Og auð-
vitað verða svo þessi skattlönd
að þola einræði, sem þó er ann-
ars eðlis en það austræna. —
Þetta vestræna einræði kallar
sig lýðræði og hefur bæði
þing og kosningar til mála-
mynda. Þetta einræði getur og
að sumu leyti verið allfrjáls-
legt þegar ekki em óeirðir, því
að það er eingöngu miðað við
það að ávaxta hið erlenda auð-
valdsfjármagn og að geta staðið
í skilum með ríkislánin.
Undir þetta einræði eru nú
nær allar vestrænar lýð-
ræðisþjóðir komnar, af þeirri
einföldu ástæðu að flokka-
stjómimar höfðu rænt fjár-
hag þeirra ýmist á víxl eða í
sameiningu og sett allt á höf-
uðið.
Þótt viðurkennt sé, að yfir-
ráðastefna vestræna auðvalds-
ins sé skæð, og alls ekki fyrir
ráðlaus lýðríki að komast í kast
við, þá mega Vesturveldin eiga
það, að,þau viðurkenna þjóðir
sem þær telja sér jafnbomar
að menningu og ráðdeild, þótt
smáar 6éu. Um liemaðarlega
mikilvæg lönd, sem önnur stór-
veldi gætu fest klær í, er auð-
vitað öðru máli að gegna. Því
að um hlutlaus eða friðlielg
lönd er nú hvergi lengur að
ræða.
Eitt hezta dæmið um afstöð-
una til austurs og vesturs eru
Finnar. — Eins og allir vita
liafa þeir stöðugt legið undir
kúgun og ágangi að austan.
Þess vegna m. a. hafa þeir
beint fjárhags- og verzlunar-
viðskiptum sínum vestur á við.
— En vegna ráðdeildar sinnar
og skilvísi unnu þeir sér svo
mikla virðingu og viðurkenn-
ingu hins vestræna auðvalds, að
blöð jjess linntu ekki á lofi um
þessa fámennu og fátæku þjóð,
sem auðsjáanlega væri jafn
harðsnúin í stríðinu fyrir af-
komu sinni og áliti eins og hún
hefði verið í baráttunni við
kúgunarvöld sín fyr og síðar.
Ef vér Islendingar lendum
á hinu vestræna yfirráðasvæði,
Vegið er enníhinn
sama knérunn.
Enda þótt Ingólfur blatidi
sér ekki í venjuleg flokks-
mál, vill hann Ijá eftirfar-
andi grein rúm.
Ekki mun neitt, um langa
tíð, hafa sært einlæga Fram-
sóknarmenn eins djúpt og á-
greiningur sá, sem kominn er
upp milli forastumanna Fram-
sóknarflokksins. Þeir hafa lit-
ið á hann sem hörmulegt heim-
ilisböl, böl, sem þeir raunar
ekkert fengju við ráðið, en sem
þeim bæri þó að reyna að
mýkja og milda eftir föngum,
böl, sem væri alltof viðkvæmt
um að ræða opinberlega og sem
þeir trúðu og vonuðu að jafn-
ast mundi er fram liðu tímar.
Þessir sömu Framsóknar-
menn liafa livorki viljað né get-
að tekið veralega afstöðu til
ágreiningsins og litið á að hlut-
verk flokksmannanna væri það,
að gerast friðflytjendur ey ekki
að vopnast með herskáum
huga.
Kjörorð j)eirra er }>ví mjög
á þessa leið: Látum foringjana
deila, en reynum sjálfir að
forða flokknum frá skaða.
Það kom j)ví nokkuð óvænt
og all-illa við marga Fram-
sóknarmenn, þegar Tímimi
birti 22. desember s. 1., á
ábyrgð Framsóknarflokksins,
harða ádeilu á Jónas Jónsson
Menn spurðu sjálfa sig og þeir
spurðu hverjir aðra: Höfum
við einhvemtíma gefið blaðinu
umboð til þess að ráðast á okk-
ar eigin trúnaðarmenn og starfs
menn I okkar nafni? Og svar-
ið var stutt og ljóst: Nei.
Hér komu j)ví fram starfs-
hættir hjá blaðinu sem flokks-
mönnum þóttu ekki viðunandi.
Svo líður rúmur mánuður,
eða fram til 26. janúar, þá veg-
ur Tíminn á ný í hinn sama
knérann og birtir með sama
hætti aðra ádeilu á Jónas Jóns-
son sínu harðari þeirri fyrri og
nú blandaða hótunum og lofar
til viðbótar áframhaldi í fram-
tíðinni.
Það er nú þegar meira en nóg
komið og mun það liafa alvar-
legar afleiðingar fyrir blaðið
og flokkinn, ef loforðið verður
efnt.
þá eram vér að vísu í stórhættu
undir núverandi stjórnháttum.
Þá bíður vor ekkert annað en
liið smánarlegasta auðvaldsein-
ræði. — En ef vér tökum upp
ábyrgt heilj)jóðlegt stjómskipu-
lag, með samsvarandi þingi og
stjóm, þá — en ekki fyr — fá-
um vér skilyrði til að njóta
krafta vorra, sýna hvað vér
megnum og vinna oss samskon-
ar álit og norrænar þjóðir hafa
unnið sér bæði vestan hafs og
víðar.
Reynslan af hinum nánu
kynnum voram af Bretum og
Vestmönnum hin síðustu ár
liafa líka sannfært alla óblind-
aða menn um, að vér, ásamt
hinum norrænu frændum vor-
um, eigum ekki eins víst ör-
yggi í sambandi við neinar aðr-
ar J)jóðir og hvergi von á fult
komnara skilningi og trausti, ef
vér annars hirðum um að
virkja manndóm vom með rétt-
um háttum starfs og stjórnar.
——o---------------
Sig. Þórðarson
tónskáM
Siguröur Þórðarson tónskáld
varð fimmtugur 8. þ. m. ■—
Var þess minnst í blöðum og
Utvarpi og með minningarsant-
söngvum Karlakórs Reykjavík-
ur, sem Sigurður hefur haft
8Öngstjórn í síðan kórinn var
stofnaður árið 1926. Enda bótt
Sigurður liafi orðið að iðka
list sína í hjáverkum eins Og
fleiri, hefur hann orðið eilt
vort mikilvirkasta f tónskáld.
Stærstu tónverk lians eru Ái-
þingishátíðarkantatan frá 1930,
söngleikurinn „1 álögum“, er
sýndur var í fyrra og ný tón-
messa, sem sungnir hafa verið
kaflar lir nú á afmælistónleik-
um hans. Vakti hún að verðleik
um mikla athygli. — Auk þessa
hefur Sigurður samið fjölda
smærri verka og laga, sem mörg
eru löngu kunn orðin.
Almenningur í Framsóknar-
flokknum hefur naumast nema
eina leið að fara til þess að tjá
Tímanum mótmæli sín og
sýna þessum starfsháttum lians
fyllstu fyrirlitningu og liún er
sú að hætta að kaupa liann,
enda stendur nú ekkert nær
þorra kaupenda í heilum sveit-
um, þótt þeir skirrist- við j)að
í lengstu lög vegna gamalla
tryggða við blaðið.
Jónas Jónsson liefur ætíð birt
ádeilurnar á stefnur og starfs-
aðferðir flokksbræðra sinna
undir fullu nafni og jafnan í
sérstökum ritlingum. Þegar
Frh. á 6. síðu.