Húsfreyjan - 01.03.1956, Blaðsíða 16

Að jafnaði er áætlað, að karlmaður,
sem vegur 70 kg. og vinnur létta skrif-
stofuvinnu, þurfi um 2500 HE á sólar-
hring. Samsvarandi þörf konu yrði um
2100 HE. Við aukið erfiði eykst orkuþörf-
in og getur komizt allt upp í 5000 HE á
sólarhring við erfiðustu störf.
Börn þurfa tiltölulega meira orkumagn
en fullorðnir.
7 ára böm þurfa um 1800 HE á sólar-
hring, en ætla má 14 ára unglingum og
eldri það sama og fullorðnum.
Af því, sem sagt hefur verið um orku-
þörfina, sést, að þegar húsmóðirin áætlar
fæðumagnið, sem hún ætlar að skammta
á heimilinu, þarf hún að taka tillit til
þess, hvort þeir, sem matarins neyta, eru
karlmenn, konur eða börn, og hvernig sú
vinna er, sem hlutaðeigendur leysa af
hendi.
Fitan er, eins og áður var getið, mesti
orkugjafinn af næringarefnunum þremur,
og er því fiturík fæða heppileg þeim, sem
stunda erfiðisvinnu. Líkaminn notar fit-
una einvörðungu sem eldsneyti, og sé of
mikils neytt af henni, hleðst hún upp í
líkamanum.
Ekki er fita talin lífsnauðsynleg í fæð-
unni, þar sem líkaminn getur unnið fitu
bæði úr kolvetnum og eggjahvítuefnum,
en fitunni fylgja ýmis aukaefni, t. d. fitu-
uppleysanlegu fjörefnin, sem ekki má án
vera og hætta er á að skorti, ef fæðan
er of fiturýr.
Fita fæst bæði úr jurta- og dýraríkinu,
en fita mjólkurinnar og lýsisfitan eru holl-
ustu fitutegundirnar.
Kolvetni, sem öðru nafni er oft nefnt
sterkja, er einnig nær eingöngu orkugef-
andi. Ef kolvetnismagn fæðunnar verður
of mikið, breytir líkaminn afganginum í
fitu, sem hleðst upp i líkamanum. Á því
offita oft ekki síður rætur að rekja til of
mikillar kolvetnisneyzlu (sykurs, brauðs,
sælgætis) en til óhóflegrar fituneyzlu.
Kolvetnarík fæða er auðmeltasta fæðan
og oft jafnframt sú ódýrasta. Má ætla, að
um 400 gr. af kolvetnum séu í daglegri
fæðu manns, en þessi 400 gr. gefa 1200
HE eða allt að helmingi dagsþarfar. Kol-
vetni fást nær einvörðungu úr jurtaríkinu,
t. d. í sykri, sírópi, hunangi, kartöflum,
grjónum og mjöli. Einnig fást þau lítillega
í mjólk (mjólkursykurinn) og í lifur.
Hægt er að komast af að mestu leyti
án kolvetnis, þar sem líkaminn getur feng-
ið nægilegt sykurmagn úr eggjahvituefn-
um til að halda sykurmagni blóðs og valja
eðlilegu.
Þriðja og síðasta næringarefnið, eggja-
hvítuefnið, hefur þá sérstöðu, að án þes*
getur líkaminn ekki verið, og verður því
að fá það beint úr fæðunni, þar sem hann
notar það til vaxtar og viðhalds, en getur
hvorki breytt fitu né kolvetnum í eggja-
hvítuefni.
Eggjahvítuefni er eiginlega hópur efna,
sem sett eru saman úr mismunandi aminó-
sýrum, og hver fæðutegund, sem hefur að
geyma eggjahvítuefni, hefur sín sérein-
kenni.
Eggjahvíturíkar fæðutegundir fást helzt
úr dýraríkinu, svo sem kjöt, fiskur, egg,
mjólk og hrogn. Allar þessar fæðutegund-
ir innihalda fullkomna eggjahvítu, þ.e.a.s.
innihalda allar þær amínósýrur, sem lík-
ami okkar þarf á að halda. Úr jurtaríkinu
fást einnig eggjahvituefni, einkum í baun-
um, en ófullkomin, og svo í kími kornsins.
Framh, á bls. 21.
16 HÚSFRKYJAN