Eining - 01.02.1949, Page 6

6
E I N I N G
Ekki betra þd
í löngu og miklu erindi eftir séra
Friðrik J. Bergmann er sagt, meðal
annars, þetta:
„Lúter hélt fram, eins og kunnugt
er, og oft notað af unnendum áfengis-
ins, máli þeirra til stuðnings, frjáls-
ræði í þeim efnum (vínneyzlu). En þeir
gleyma því, að hann bætti við: Sá, sem
fyrst gaf sig við ölgerð, hefur verið
drepsótt Þýzkalands — ille fuit pestis
Germaniae“.
I þessu sama erindi, um áfengið, segir
séra Bergmann ennfremur:
„Einirberjabrennivínið, í lok 17. ald-
ar, virðist hafa komið drykkjuósóman-
um á hæsta stig. Drykkjukrárnar í
Lundúnaborg auglýstu þá með trölla-
letri, að þeir sem inn vildu koma, gætu
orðið drukknir fyrir einn skilding
(penny) og dauðadrukknir fyrir tvo. En
hálm fengu þeir fyrir ekkert, þar sem
þeir gætu sofið úr sér vímuna. í þing-
ræðum, sem fluttar voru í parliament-
inu um miðja 18. öld, eða litlu fyrr
(1743), er þessu lýst þann veg, að ekki
sé hægt að ganga svo um stræti borg-
arinnar, að ekki liggi þar á steinlögð^-
um akbrautunum hreyfingarlausir
menn, viti sínu fjær, og sé þá undir
mannúð þeirra komið, sem eftir stræt-
unum aki, hvort þeir einlægt að öðru
hverju séu að nema staðar, til þess að
velta þessum mannræflum undan hesta-
fótum eða koma í veg fyrir, að þeir
kafni í saurrennunum. Þess utan séu
strætin full af áflogum drukkinna
manna og kvenna. Áfengisnautnin fylli
strætin svöllurum, fangahúsin glæpa-
mönnum, sjúkrahúsin krypplingum.
Hún fái vald yfir konum ekki síður en
körlum, geri þær óhæfar til barnsburð-
ar, eða börnin óheil og aumingja frá
móðurlífi".
(Úr 25 ára minningarriti stúkunnar
Heklu í Winnipeg).
Þegar menn láta sér það um munn
fara, að bindindisstarfsemin í ýmsum
löndum hafi litlu komið til vegar, þá
er þar mjög hallað réttu máli. Sé slíkur
harmagrátur kveðinn af bindindismönn-
um sjálfum, þá ber hann vott um þreytu,
óþarfa bölsýni og skort á sögulegu yfir-
liti, en sé slík fullyrðing borin fram af
andstæðingum bindindismálsins, þá eru
sögð ósannindi, annað þvoi't af þekk-
ingarleysi eða illvilja; eða hvorttveggja.
Þetta verður rökstutt hér í blaðinu bet-
ur síðar.
Hverju tapaði
kirkjan þd ?
Samkvæmt enska kirkjublaðinu, The
Christian World, 2. sept. 1948, hefur
prófessor John Foster skrifað um út-
rétta hönd Kína á miðöldunum eftir
kristindóminum og minnt á, hversu
Markó Póló segir frá því, að árið 1269
hafi Kublai Kahan sent beiðni frá Pek-
ing og beðið um „hundrað spaka menn
kristinnar trúar. . . Mun ég þá láta
skírast, og láti ég skírast, munu allir
barónar mínir og valdamenn einnig láta
skírast, og þá munu þegnar þeirra láta
skírast. Verða þá fleiri kristnir menn
hér hjá okkur en í ykkar hluta heims-
ins“.
Prófessor Foster hyggur, að hefði
þessari beiðni verið sinnt, hefði þar
sennilega risið ein mesta trúarvakning
og fjöldahreyfing, sem sögur geta, en
páfinn, Gregorius X sendi aðeins tvo
Dominiakan munka, sem komust aldrei
lengra en til Armeníu og snéru þar
heimleiðis.
Svo fór um það tækifæri. Hverju tap-
aði kirkjan þá, og hverju hefur hún oft
tapað sökum aðgerðaleysis manna
sinna? Fleirum en Páli hafa staðið opn-
ar dyr til stórræða, en tækifærin verið
látin ónotuð. Og svo er enn.
Dugleg stúka
Stúkan Daníelsher í Hafnarfirði, sem
nýlega átti 60 ára afmæli, hefur tekið
inn 60—70 nýja félaga siðan í haust.
Ljótu blettirnir
Því fallegra sem eitthvað er, þeim
mun andstyggilegri verða á því ljótu
blettirnir.
Sjálfsagt er meiri hluti íslenzku
þjóðarinnar ágætis fólk, og vafalaust
er mestur hluti ísl. æskulýðs góðir og
dugandi unglingar. En hryggilegt er
það samt, hve ómenningarblettirnir eru
margir og ljótir í þjóðfélaginu. Og
hvernig má slíkt vera, þrátt fyrir alla
fræðslu, allar bókmenntir, skólamennt-
un, útvarpsstarfsemi o. fl.
Mikið er búið að segja og skrifa um
skemmdarverkin og skrílsháttinn um
hver áramót, þegar efnt er jafnvel til
manndrápa, þótt því verði oftast af-
stýrt. Þegar verið var að reisa hið
myndarlega gagnfræðaskólahús á
Skólavörðuholtinu í Reykjavík, taldi ég
eitt sinn á annað hundrað brotnar rúð-
ur i því. Einnig slíkt er margsögð saga.
Þessi ljóta skemmdarfíkn hefur marg-
sinnis ráðist á helgustu staði þjóðar-
innar, á sæluhús, farartæki, mannvirki
af ýmissi gerð, bústaði manna, sumar-
bústaði, hús í smíðum, auð hús, opin-
bera staði, símstöðvar, pósthús og m. m.
Til þæginda fyrir fólkið, sem þarf ^
að bíða við vegamót í Fossvoginum, var
sett upp biðskýli. Umgengnin þar ber
einungis vott um villimennsku. Glugg-
inn er brotinn, bekkir sömuleiðis, vegg-
ir krotaðir og ekki lógastór snepill eftir
af plötunum, sem negldar voru neðan
á loftbitana. Naglahausarnir standa
allir niður úr bitunum og bera þess
vitni, að eitt sinn var þiljað neðan á
þá. I Kópavoginum settu menn einnig
upp slíkt skýli, en þeir urðu að rífa
það aftur. Það var svo atað saur og ^
óþverra, að fólk vildi heldur standa úti *
en inni.
Er líklegt, að fullorðið og aldrað fólk
hafi notað þetta skýli sem kamar, eða
gerðu það ungir menn? Voru það skóla-
börn eða unglingar? Eða hvers konar
lýður var það? Allir ganga nú í skóla
og allir fá einhverja fræðslu, en er
engin leið til að uppræta slíka ómenn-
ingu, sem lýsir sér í svo mörgu.
Undantekning er það, ef sendill ber
að dyrum, en veður ekki aðeins inn, og *
undantekning er það, ef hann heilsar,
svo ekki sé minnst á það, að sá lýður,
sem menn kjósa oft sízt, þúar alla. Því
ekki að leggja þéringar algerlega nið-
ui'? Það er betra og hreinlegra. Ekki
sé ég eftir þeim, en meðan þær eru við-
urkenndur þjóðarsiður, ættu unglingar
og uppvaxandi menn að kunna að nota
þær við ókunna menn, unz kunnings-
skapur semur öðruvísi um. ^
En margt slíkt og svo allt hugsun-
arleysið gagnvart náunganum, ber vott
um andlega órækt í þjóðfélaginu. Þegar
menn hætta að næra sálir sínar á ein-
hverju, sem ræktar með þeim fegurð-
arkennd, lotningu og nærgætni, þá
verða þeir andlegir „horgemlingar“,
sem með hegðun sinni óprýða tilveruna.
Hér þyrfti vissulega að koma til eitt
\ T
voldugt fegrunarfélag í þjóðfélaginu,
og það þyrfti að sá miklu góðu víðs-
vegar, við uppeldisstarf á heimilunum,
í skólunum og alls konar félagsskap og
við vinnu og algeng störf manna. Sóða-
skapurinn er viðbjóðslegt og skaðlegt
illgresi, sem þarf að uppræta með rót-
Karlsefni, einn af
nýju togurunum,
sem eiga að verða
þjóðinni eitt bezta
bjargráð, efnalega,
á komandi árum.