Eining - 01.11.1949, Blaðsíða 5

«
EINING
5

>

*
*
Larsen-Ledel:
Mit Livs Karrusel
(Sjálfsævisaga).
Einingu hefur borizt frá Gyldendalsk
Boghandel í Kaupmannahöfn, 4. bind-
ið af sjálfsævisögu Larsen-Ledets. Það
er efnisrík og bráðskemmtileg bók. Lar-
sen-Ledet er snjallur rithöfundur, frá-
bær stílisti, mesti baráttumaður og
sannkölluð hetja í starfi og á ritvellin-
um. Þegar hann var ráðinn, 25 ára, til
bess að gerast einn aðalmaður við
jótska Morgunblaðið, sem þá fæddist í
Aarhus, með miklum harmkvælum,
samkvæmt frásögn hans sjálfs, þá vann,
hann um lengri tíma 15 klukkustundir
í sólarhring og afkastaði að nokkru leyti
þriggja manna starfi.
Það er enginn hægðarleikur að
kynna Larsen-Ledet í fáum orðum. Ut-
lit hans vekur athygli engu síður en rit-
háttur hans. Hann leynist ekki. Maður-
inn er sérkennilegur, sem væri þar
gengið þrekmenni út úr fornsögum okk-
ar. Hann er fremur dökkur yfirlits, held-
ur stórskorinn, ekki smáfríður, með
miklar og loðnar augnabrúnir, og ann-
að hefur honum sjálfsagt verið hug-
stæðara um dagana en að snyrta sig,
enda hendir hann stundum gaman
sjálfur að útliti sínu. Hann segir til
dæmis frá því, er hann kom fyrst til
Aarhus og bað eiganda hússins um lyk-
ilinn að skrifstofunni, sem átti að verða
vinnustaður hans, að þá hafi húseig-
andinn glápt mjög á sig, rannsakað sig
með augunum frá hvirfli til ilja, allt frá
ógreiddu og úfnu hári til skakkra skó-
hæla. Og ekki batnaði, er hann kom aft-
ur og bað húsráðanda, að láta leggja í
ofninn hjá sér, því að sá hafði engum á
að skipa nema dóttur sinni, og hana
hafi hann sjáanlega ekki þorað að
senda, en tók þann kostinn að lcoma
með stúlkunni og vera hjá henni, unz
hún hafði lokið verkinu. Oðru sinni
segir hann frá því, að frú nokkur hafi
sett yngstu dóttur sína til að líta eítir
sér á meðan hún fór sjálf að ná í manr,
sinn, sem Larsen-Ledet þurfti að finna.
Frúin hafi verið hrædd um, að hann
mundi stela einhverju frá henni.
Þannig gefur hann oft í skyn, að fólki
hafi ekki litizt sem bezt á sig.
Larsen-Ledet hefur farið um víða ver-
öld, verið settur í hásæti hjá blökku-
mönnum og talað fyrir fullu húsi til-
heyrenda í Reykjavík, verið hylltur í
misgáningi af forustuliði heillar borg-
ar. Hann hefur lifað viðburðaríka ævi,
kann frá mörgu að segja og segir sér-
lega skemmtilega frá, því hann er mesti
,,humoristi“ og þó alvörumaður. Ber-
orður er hann og kann víst ekki að fara
í kringum sannleikann. Kasti menn til
hans hnútu, grípur hann fimlega, kast-
ar knálega á móti og missir tæpast
marks. Hann hefur verið stórvirkur bar-
áttumaður og ein mesta hetja bindind-
ismálsins í Danmörku. Var um langt
skeið ritstjóri danska Afholds-dagblaðs-
ins. Ritari hástúkunnar er hann búinn
að vera um áratugi.
Ævisaga hans hefur fengið hrós í
dönskum blöðum. Politiken sagði, er1
fyrsta bindið kom út: ,,Hér er maður,
sem gengur að skrifborðinu eins og aðf
veizluborði“. Kristilegt Dagblað sagði
um 2. bindið: ,,Þar leynir sér ekki hin;
glæsilega frásagnarsnilld“. N. P. Jen-
sen skrifaði í Radikale Venstres Gerie-
ralkorr um 3. bindi: ,,Þar fer saman,
vit, kímnigáfa og látlaust harðfylgi, er
setur sinn svip á bókina. Hver einasta
blaðsíða er skemmtileg".
Larsen-Ledet i rœðustólnum.
Fyrstu kaflar 4. bindisins lýsa á
spaugilegan hátt byrjunarörðugleikum
jótska Morgunblaðsins. Þar eru eigin-
lega allir í vandræðum með Marinus L.
Yde, sem Larsen-Ledet kallar stundum
hálfan þriðja ritstjórann. Hann er í
raun og veru góð sál, berst mikið á, er;
með mikinn hatt og stórt skegg, veit
allt og getur allt, að sjálfs sín áliti, en,
Larsen-Ledet lét lesa upp bréf frá sér á
fyrsta stjórnarfundi blaðsins, þar sem
hann kallar Yde ,,idiot“ og óhæfan til
ritstjórnar, og Yde verður að hlusta á
lesturinn, því að Larsen-Ledet segist
ekki leggja það í vana sinn að tala illa,
um menn á bak þeirra. Yde reynir að
vera elskulegur við Larsen-Ledet, en
vill koma honum frá starfinu, vísar
honum á dyr margsinnis, en Larsen-
Ledet er ekki laus fyrir í sessinum. Yde
vill vera fyrsti maður, aðalritstjórinn,
þótt hinir séu honum miklu færari. —
Baslið endar að nokkru leyti með því,
að Larsen-Ledet verður að skipta við
mjög snjallan ritstjóra, taka að sér
hans blað í 10 daga og vera ritstjóri
þess á meðan Aubeck, svo hét ritstjór-
inn, er að bjarga Morgunblaðinu í fæð-
ingunni og losa það með lægni við
Martinus L. Yde, sem endaði sitt
stormasama ævistarf sem sendiráð Dana
í Hamborg á stríðsárunum, en mátti þó
kjósa, hefði hann viljað, að fara tilí
Reykjavíkur. En við fengum ekki þaðí
glæsimenni. Hann kaus Hamborg og dó
laust eftir styrjaldarlokin.
Á meðan Larsen-Ledet var ritstjóri í
Hobro við blað Aubecks, kom skáldið
Hermann Bang þangað. Larsen-Ledet
gekk á fund hans og segir skemmtilega
frá framkomu þessa sérkennilega:
skálds. Yfirréttarmálafærslumaður Can-
tor sagði Larsen-Ledet frá heimsókn
hjá Herman Bang. Það Ienti þá í orða-
sennu við borðið milli skáldsins og ráðs-
konu hans. Það leið yfir hana og hún,
valt undir borðið. Herman Bang fórn-
aði upp höndunum, féll einnig í yfirb'ð
á gólfið hjá ráðskonu sinni. Málafærslu-
maðurinn vissi ekki, hvað til bragðs
skyldi taka, sími var þar ekki, svo að
hann leitaði út á götuna eftir aðstoð.
Náði í Peter nokkurn Nansen, sem gekk
inn í húsið, horfði rólegur á hjúin í yf-
irliði og sagði svo hægt og rólega:
„Hvoru- af-þessum- tveimur-svínum-eig-
um-við-að-bjarga-fyrst?“ Þetta stóðst
Bang ekki í yfirliðinu, en rauk á fætur’
öskuvondur, og þá reis daman upp
frá dauðum um leið.
En út yfir allt tók spaugið, er menn
jótska Morgunblaðsins voru að stofna
nýjan flokk og voru samankomnir í
Odense 21. maí 1905. Larsen-Ledet
sat óþreyjufullur á skrifstofu blaðsins og)
beið eftir frásögn af fundinum og stefnu-
skrá hins nýja flokks. Allmikil ólga var,
í málunum og flokksmenn höfðu hóp-
azt til Larsen-Ledets til þess að fá frétt-
ir, en þær komu ekki. Seinast tók hann,
að síma, náði ekki til ritstjóranna, þótt
þeir væru þar „hálfur þriðji“, varð
seinast að snúa sér til Politiken, tjá
blaðinu vandann og biðja um aðstoð.
Ritstjórnin var týnd, engar fregnir
komnar af stofnfundi flokksins og ekki
stefnuskrá hans, en Morgunblaðið átti
að vera ferðafært klukkan 4 árdegis.
Politiken lét Larsen-Ledet fá fjóra dálka,
frásögn af fundinum. Laust fyrir mið-
nætti fær hann verkstjóranum á prent-
smiðjunni handritið, lofar sinn sæla að
hafa getað bjargað blaðinu og séð um
að það kæmist út í tæka tíð, kveikir
sér í stórum vindli og nýtur hvíldar-
stundar. Um miðnætti áttu 10 setjarar
að hefja setjaraverkið. En þetta var
sunnudagskvöld, og máttu þeir ekki,
samkvæmt helgidagalögum landsins,
ganga til vinnunnar fyrr en á miðnætti.
Larsen-Ledet naut ekki lengi sælu-
stundarinnar, því að laust eftir mið-