Eining - 01.11.1949, Síða 6

6
EINING
nætti kemur verkstjóri prentsmiðjunnar
og er nú áhyggjufullur á svip. Larsen-
Ledet spyr, hvort próförk sé komin'
strax. Ónei, það var nú annað verra.
Enginn setjaranna var kominn, þeir*
voru ekki heima hjá sér og enginn;
þeirra finnanlegur, þótt leitað væri
hvarvetna. Nú var það svart. Larsen-
Ledet spratt á fætur. Atti nú blaðið ekki
að koma út daginn eftir stofnun flokks-
ins? Hvílíkt áfall. Jú, blaðið skal koma
út, hvað sem það kostar. Larsen-Ledet
segir verkstjóranum að byrja að setja
blaðið, allt sem hann orki, en sjálfur
muni hann reyna að ná í setjara. Og
nú gengur síminn. En þegar Larsen-
Ledet er að fala setjara hjá annari
prentsmiðju, vill miðstöð fá að slíta
sambandinu. Lögreglustjórinn biður um
Larsen-Ledet og spyr, hvort hann vanti
ekki 10 setjara. Nú hýrnaði yfir Larsen-
Ledet og eftir fimm mínútur var hann
kominn á Iögreglustöðina. Hann fékk
að vita, að hér var hvorki um ofbeldis-
verk né morð að ræða, en allir setjar-
Þeir höfðu þá fundið upp á því um
kvöldið, sennilega haft eitthvað í koll-
inum, að stilla sér upp í veg fyrir stræt-
isvagna og stöðva alla umferðina með
því að standa allir reiðubúnir með frá-
hnepptar buxnaklaufir sínar og senda
volga strauma framan í vagnstjórana,
er þeir nálguðust. Sagan er ekki senni-
leg, en þó vafalaust sönn. Þeir gátu all-
ir fengið að fara af stöðinni með því
að lofa að koma aftur. Níu fóru með
Larsen-Ledet, en sá tíundi ekki. Hann
hafði ætlað að gifta sig daginn eftir.
En nú tóku strákar til starfa við setjara-
verkið af óvenjulegu kappi og blaðið
fór með járnbrautarlestunum klukkan 4
árdegis.
Yfirleitt er bókin hinn bezti skemmti-
lestur, en líka gagnleg og fræðandi.
Höfundurinn segir eftirminnilega frá
bann- og bindindisbaráttu Dana á árum
fyrri heimsstyrjaldarinnar, og þá er ekki
síður Iæsilegur kaflinn um skilnað Norð-
manna og Svía. Vonandi getur Einging
birt eitthvað af þessum köflum síðar.
Ungir menn gætu lært töluvert af Lar-
sen-Ledet. — Þar á skapgerðarmaður
merkilega sögu um fjölþætt og mikið
ævistarf. P. S.
Framhald af bls. 4
skeið einn af forustumönnum hennar.
Sömu götu hafa og sonarbörn hans
gengið í þessum efnum. Séra Magnús
hefur því gefið Góðtemplarareglunni
mikið, bæði beinlínis og óbeinlínis.
Því skulu honum nú að leiðarlokum
færðar þakkir fyrir órofatryggð hans við
hið mikla mannúðar- og menningarmál
og fyrir það fagra fordæmi, er hann gaf
samferðamönnunum sem sannur templ-
ar. —
Kristinn Stefánsson.
Þegar konungar, makftarntenn og alþýða
manna lifði í ofáfti og ofdrykkju.
Þegar klausturjómfrúr þurftu að hafa
4 potta næturöl hver.
Þótt presturinn, Anders Sörensen
Vedel, segði það gætilega, vék hann
samt að því í líkræðunni, að dansk-
norski konungurinn, Friðrik II, hefði
drukkið sig í hel. En svo fór áreiðan-
lelga mörgum á þeim árum. Sonurinn,
Kristján IV, kunni einnig að lyfta glasi,
en ekki var þó sagt, að hann dræpi sig
á því. Það var hin mesta furða, hvílík
ósköp menn gátu þambað af öli, áfengi
og ýmsum víntegundum, án þess að
drepa sig.
Troels Lund getur þess, að dag-
skammtur manna hafi yfirleitt verið
5—10 pottar af öli. Fimm gestir, er
dvöldu í ,,Malmöhus“, létu sér nægja.
8 potta hver, daglega. Þeir gátu látið
sér ,,nægja“ þetta, því að hver þeirra
drakk auk þess daglega 4 potta af víni.
Hinar óhlýðnu jómfrúr í Maribo
klaustri, sem bæði rifust og slógust,
drukku unz þær láu á gólfinu. Auk
þess, er þær drukku á daginn, höfðu
þær hver fyrir sig 4 potta af öli til að
slökkva þorstann á nóttunni, áður en
þær hófu dagdrykkjuna á ný.
Við hirð Kristjáns IV, þá hann enn
var of ungur til þess að geta sjálfur
tekið þátt í leiknum, var drukkið dag-
lega 240 pottar af Rínarvíni. Hve mik-
ið var drukkið auk þess af öli, miði og
öðrum víntegundum, er ekki sagt, en
ekkert smáræði hefur það verið. Troels
Lund telur það nokkra afsökun, að þá
hafi menn ekki haft kaffi, te, súkkulaði
eða tóbak, og þótti því tilheyrilegt að;
njóta áfengisins óspart. Rithöfundur
nokkur þess tíma kallar þann mann
,,aula og heimskingja, og letingja, er
skorti sómatilfinningu, kunni hann ekki
að meta sopann“.
Það sést glöggt á bréfi, sem ríkis-
stjórnin neyddist til að senda út árið
1593, að drykkjuskapurinn var algeng-
ur meðal allra stétta. í bréfinu er þess
krafizt, að Landsþingið skuli taka til,
starfa klukkan 7 árdegis á sumrum, en
kl. 8 á vetrum. Orsök þessarar ráðstöf-
unar var sú, að ,,vér höfum fengið vitn-
eskju um“, segir í bréfinu, ,,að Lands-
þingið hefst ekki fyrr en komið er langt
fram á dag og menn orðnir ölvaðir,
jafnt aðalsmenn sem bændur og borg-
arar, er sitja þingið, og verður þar þá
uppnám, óhljóð, köll, rifrildi og læti“.
Við eigum það að þakka bók Eske
Broks, valdsmannsins í Dronningborg,
sem átti einnig mörg höfðingjasetur, að:
við getum gert okkur Ijósa hugmynd
um, hvað það var eiginlega, að fá sér
slurk. Eske Brok skrifaði dagbók og
það er hún, sem sýnir, hver þáttur
drykkjuskapurinn var í samkvæmislíf-
inu. Kvöld eitt fékk hann gesti. Þá
drukku þeir það, sem hann kallar „eitt
rús“. Við orðið ,,ruus“ setur hann
kross og merkir með þverstrikum, hve
drykkjuskapurinn hafi verið mikill. Má
því sjá á þessu, er keyrt hefur úr hófi
fram. Eitt X þýðir sjálfsagt, að drykkju-
skapurinn var ekki verri en svo, að,
hann gat staðizt hann. Nokkrum dög-
um síðar heimsækir hann staupaþingið
í Viborg. Þá merkir hann XX. Er hann
kemur heim aftur, hefur hann stöðugt
gesti. 3. janúar er X, 6. janúar X, og
8. janúar X. Þetta þýðir, að Eske hef-
ur verið drukkinn fjóra daga í röð. En
verra verður þetta, þegar hann, sumar-
ið 1604, er sem ríkisráð með Kristjáni
konungi IV og öðrum ríkisráðsmönnum
í höfðingjaveizlum í Bergen. 16. júlí
eru þeir hjá Sten Bille XXX. 18. júli
hjá konunginum XXX. Eftir þetta hafa
þeir þarfnast ofurlítillar hvíldar, en svo
hefst sukkið aftur með fullum krafti
þann 20. Byrjunin er hófleg, veizla í
ráðhúsinu X. Sama kvöld voru þeir hjá
Jörgen Friis og Mogens Glöes XXXX,
libra nos domine (Vaarherre bevares).
Vissulega hefur mælirinn verið að þessu
sinni fullur. Ofurlítið hlé hefur verið
nauðsynlegt, en svo aftur 22. stendur
konungurinn fyrir veizlu XX. Eske Brok
drakk ekki, er hann var heima hjá sér
og gætti embættisins. Hann hefur senni-
lega orðið feginn, er hann sigldi frá
Bergen þann 25. Þótt hann tapaði á
heimleiðinni 400 dölum í spili við kon-
unginn, sakaði hann ekki stórt, því að
hann var þess tíma auðugsti maður.
Þessi óhemju öl- og áfengisdrykkja
var í samræmi við ofát manna á þeirri
öld. Historicus skrifar í Berlingske Aft-
enavis: „Þeir mötuðust ekki á 16. öld.
Þeir átu“. Herulf Trolle og þrír aðrií
aðalsmenn voru á eins dags ferð um
Norður-Sjáland, og þeim til aðstoðar
13 ,,öldungar“. Á þessum eina degi átu
þessir 17 menn: Uxasteik, er kostaði
5 mörk, fjögur föt af „saltmat“, fjóra
lambsskrokka, fjórar gæsir og sex
hænsni. Hve myndarleg uxasteikin hef-
ur verið, verður ráðið af því, að hún
kostaði 5 mörk, en lambskrokkarnir
fjórir saman kostuðu aðeins 3 mörk.
f hverju fati af ,,saltmat“ var: þriðji-
hlutinn af svínssíðu, sextándi hlutinn af
uxaskrokk, fjórði hlutinn af lambs-
skrokk, hálf gæs, uxatunga og kjöt-
bjúga. Þessu skoluðu hetjurnar niður
með 15 pottum af víni og fjórum öl-
tunnum. Þessir heiðursmenn hafa ekki
verið svangir, er þeir stóðu upp frá
borðum, hafi þeir þá getað staðið upp.
(Þýtt úr Folket)
*
4
I