Eining - 01.01.1953, Blaðsíða 2

2
EINING
r
Takmarkið er:
algjört aðflutningsbann á áfengum drykkjum
Þegar blöðin sögðu frá verkfallinu
mikla, sem nú er nýafstaðið, kom frétt
inn á milli stórtíðindanna, sem sagði
okkur að dómsmálaráðherra hefði
„þurrkað“ Hótel Borg og afnumið vín-
veitingaleyfi fyrir önnur veitingahús.
Þetta eru stórtíðindi, og vil ég per-
sónulega tjá þeim ágæta ráðherra mitt
þakklæti fyrir þessar aðgerðir, enda þótt
ég sé ákveðinn stjórnarandstæðingur.
Þær eru honum til sóma.
En nú las ég í einhverju blaði, að í
Reykjavík væri vaknaður mikill áhugi
fyrir því, að koma á héraðsbanni í borg-
inni, m. ö. o., að þurrka Reykjavík. En
eins og menn muna af fréttum blaða
og útvarps, þá hefur dómsmálaráðherra
ákveðið að lög um héraðabönn skulu
koma til framkvæmda.
Nú um tíma hefur áfengisverzlunin
verið lokuð, og hugsið ykkur, lesendur
góðir, þann gífurlega mismun á ástand-
inu í Reykjavík, eða Reykjavík flóandi
í áfengi. Það væri vel gert, að lögreglu-
stjóri gæfi opinbera skýrslu um þann
mun. Eg hygg, að hann hafi verið mikill.
— Þeir, sem áður hafa verið í vafa um,
hvort rétt væri að fjarlægja áfengið frá
þjóðinni, ættu nú að geta látið sannfær-
ast. Og þar ættu Reykvíkingar að vera
dómbærastir sem vitni. Eg hef átt tal
við marga um ástandið í Reykjavík með
lokaða áfengisverzlun, og flestir hafa
þeir lokið upp einum munni um það,
að munurinn væri mikill. Engir slag-
andi menn í Hafnarstræti, ,,kjallarinn“
þunnsetinn, og yfirleitt hvergi sjáanleg-
ur fylliraftur. Hugsum okkur nú, að
fram væri látin fara atkvæðagreiðsla
í Reykjavík um það, hvort banna skyldi
daglega áfengissölu í bænum, og það
undursamlega skeði, að áfengið yrði
gert útlægt úr bænum. Það er víst að
fleiri bæir myndu á eftir fara og landið
þurrkað á skömmum tíma.
Eg veit, að stór hópur manna myndi
hrópa:
Ófrelsi, skerðing á persónufrelsi, lög-
brot, ný bruggöld, smygl og allt sem
því fylgir ,aukin löggæzla o. s. frv. En
þessum mönnum vil eg svara því, að
nú til dags kostar löggæzla vegna
áfengisnautnanna stórfé, og hve mikið
kosta bílslysin öll, vegna áfengisnautn-
ar, mannslífin, sem týnast í áfengishaf-
inu? Og aldrei verður það reiknað í
krónum, hve áfengið tærir og eyðir
siðferði, eyðileggur heilsu manna, legg-
ur heimilin í rúst og lamar smátt og
smátt siðferðisþrótt þjóðarinnar. Það
malar án afláts eins og kvörnin Grótta
forðum. Hugsið ykkur allar áhyggju-
stundir eiginkvenna, mæðra og feðra,
andvökunæturnar, þegar beðið er eftir
eiginmanninum, barninu, augasteinin-
um, sem foreldrarnir settu allt sitt traust
á, en svo — svo kom Bakkus konungur
og vann sigur. Eiginkonan beið og beið,
móðir og faðir felldu tár yfir ósigri sinna
nánustu í baráttunni við ofurvald Bakk-
usar konungs.
Og svo var það ríkið sjálft, sem bauð
fram eiturbikarinn og hervæddi Bakkus
til orustu, og lagði honum daglega til
ný herklæði og nóg vopn. Og svo þegar
sigur Bakkusar var fullkominn, þá komu
embættismenn þess sama ríkis og lögðu
hendur á hina sigruðu, sem þá í nafni
eiturlyfjasölu ríkisins voru búnir að
fremja ölæði, undir áhrifum eiturnautn-
arinnar.
Er nú nokkur heil brú í slíkum bú-
skap hjá ríkinu? En menn svara: Þannig
er það erlendis. Já, þannig er það er-
lendis, það er sagan nú til dags. Við
öpum eftir allt það, sem við sjáum og
heyrum utan úr veröldinni. Við síum
ekki það góða frá hinu illa og gleypum
allt athugasemdalaust. Okkur varðar
ekkert um, hvernig aðrar þjóðir hafa
sín áfengismál. Við eigum að ganga á
undan öðrum þjóðum. Við eigum að
þurrka landið og vera öðrum þjóðum
fyrirmynd. Það er hið rétta.
Við þá, sem ekki geta fundið yndi,
nema með hjálp áfengis, vil eg segja
þetta: Lesið þið góðar bækur, ferðist út
í náttúruna, upp til fjalla, inn í íslenzk
öræfi, þar finnið þið það yndi, sem
gefur ykkur sanna gleði, góðar endur-
minningar, sem endast svo lengi sem
lifir. Lærið að skoða dýrð náttúrunnar
við eigin bæjardyr. Samfélag við nátt-
úruna gefur manninum það, sem hon-
um má verða til góðs, veganesti til
endalokanna, og það ekki greitt með
neinum blóðpeningum. Það gefur lífinu
hið sanna gildi. Þvert á móti er gleði
vínsins fölsk, sem hefur venjulega ill
eftirköst, mismunandi, stundum sorg-
leg, því miður.
Hvers vegna eigum við Islendingar
þá ekki að taka nú af skarið og þurrka
landið? Við eigum að gera það.
Smávegis ágallar, sem fylgja slíku
fyrirkomulagi, eru hverfandi á móti því
óútreiknanlega tjóni, sern óheft áfengis-
neyzla veldur. Þar er svo stórt bil á
milli, að orð fá ekki lýst.
Það er aðeins eitt, sem ekki má
gleymast, að bannið þarf að verða al-
gert, ekkert læknabrennivín eða neinar
undanþágur, sem gera bannið kraft-
laust.
Þeir, sem þessi orð mín lesa, geta þá
sannfærst um að eg er ákveðinn bann-
maður, og hvers vegna er eg það?
Fjörutíu ára reynsla mín hefur sann-
fært mig um að svona skuli það vera:
algert vínbann á íslandi. — Eg þekkti
ástand bannáranna. Eg var á móti Spán-
arvíninu fræga, eg var á móti frekari
rýmkun síðar. Og vöxtur áfengisneyzl-
unnar ár frá ári (þó mismunur sé á milli
ára) hefur ennþá styrkt mig í þeirri trú,
að áfengi beri að gera útlægt úr land-
inu. —
Afengisneyzla í hófi er tiltölulega
meinlaus í bili, en hófsemd getur leitt
til óhófs, og einnig hitt að hófleg áfeng-
isnotkun lamar viðnámsþróttinn á löng-
um tíma. Og þótt þjóðin öll temdi sér
hóflega meðferð áfengis, þá er með
hana eins og einstaklinginn, að á fáum
eða mörgum mannsöldrum, úrkynjast
þjóðin og verður veikari fyrir að standa
af sér sjúkdóma, harðæri og annað
fleira, sem hún alltaf getur átt yfir höfði
sér að mæta.
Til eru menn, sem segja, að ríkis-
sjóður sé ekki aflögufær að gefa eftir
þær miklu tekjur, sem áfengið veitir
honum, en við þá menn vil eg segja:
Ef þjóðin hefur ráð á að borga tugi
milljóna fyrir áfengi, og þar með styrkja
ríkissjóðinn um 50—60 millj. króna ár-
lega, þá hefur hún líka miklu betur ráð
á að greiða hærri upphæð í ríkissjóð á
annan veg, ef Island verður þurrt land.
Þá myndi þjóðin aflögufærari til
ýmsra góðra framkvæmda, þá myndu
áfengissjúklingum hraðfækka, geðveik-
issjúklingum fækka og öðrum sjúk-
dómum verða erfiðara að grafa um sig
með þjóðinni. Þá myndu árásir á menn
sjálfsagt verða sjaldgæfara fyrirbæri,
þá myndu þjófnaðir, innbrot og grip-
deildir hverfa að mestu, og fangelsin
minna setin en nú er. Þá myndi verða
sjaldgæf sjón að sjá skemmtisamkomur
leysast upp í ölæði af völdum fjölda
ungmenna, sem slást upp á líf og dauða,
viti sínu fjær. Þá myndi afþvegin sú
smán, sem viss tímamót setja á skemmt-
analíf fólksins í landinu, t. d. á gamlárs-
kvöld í Reykjavík og á frídegi verzlun-
armanna, samanber Hreðavatnshneyksl-
ið síðastl. sumar.
Þannig mætti lengi telja.
En því þá ekki að ganga til verks og
þurrka landið? Starf góðtemplara er
mikið og gott, en um ófyrirsjáanlegan
tíma mun það starf aldrei ná því marki,
að bægja áfenginu frá hvers einasta
manns dyrum, og um leið skapa þann
hugsunarhátt hjá þjóðinni, að hún fyrir-
líti áfengið.
Bannið myndi bægja áfenginu, með
litlum undantekningum, frá dyrum
allra landsmanna, en myndi ekki fyrst
f
f
r

*

í stað slökkva áfengisþorstann. En með
hverjum áratug, sem liði og Island væri
algert bannland, yrðu þeir færri og
færri, sem hefði nokkra ílöngun í
áfengi.
Þá fyrst gætum við stært okkur af
að hafa stigið eitthvert það stærsta spor
til heilbrigði og menningar, sem nokkur
þjóð hefur ennþá gert.
Þá mun verða fegurra mannlíf á Is- 4 f~
landi en það er í dag.
Hafnarfirði, 21. 12. 1928.
Óskar Jónsson.