Eining - 01.04.1959, Síða 9

I
£1NING
9
HEILLAMAÐURINN BJARNI M. GÍSLASON
Á árinu sem leiS átti Bjarni M. Gíslason
fimmtugsafmæli. Þá birti Skinfaxi grein um
hann eftir ritstjórann, GuSmund Gíslason
Hagalín, og hét hún: Fimmtugur heillamaöur.
— Bjarni á vissulega skilið að hans sé sem
víðast getið í íslenzkum blöðum og ritum, og
hefur Bining því fengið leyfi til aö endurprenta
Skinfaxagreinina.
angmennafélag íslands hefur löng-
um látið sér annt um endurheimt
íslenzkra handrita úr söfnum í
Danmörku, og á síðasta sambandsþingi
var samþykkt tillaga, þar sem eindregið
"v var skorað á ríkisstjórnina um aðgerðir
í því máli — og þeim vottuð þökk, sem
túlkað hafa málstað Islands erlendis. En
sá maður, sem það hefur gert bezt og
ötullegast, er Bjarni M. Gíslason. Þykir
því hlýða, að minnzt sé fimmtugs-
afmælis hans í Skinfaxa.
Bjarni fæddist 4. dag aprílmánaðar
árið 1908 á Stekkjarbakka í Tálkna-
firði. Hann er af góðum og greindum
ættum vestfirzkra bænda. Hann missti
báða foreldra sína kornungur og ólst
upp hjá vandalausum á Hvallátrum við
Látrabjarg, unz hann fluttist ellefu ára
til skyldfólks síns í Reykjavík. Eftir ferm-
inguna dvaldi hann á ýmsum stöðum á
Suðurlandi, í sveit og við sjó, var sjó-
maður í Vestmannaeyjum og á síldveið-
um nyrðra. Þá fór hann í siglingar á
norsku skipi og flæktist víða um höfin,
en hvarf svo heim og var í mörg ár mat-
* sveinn á einum af togurum þeim, sem
gerðir voru út úr Reykjavík. Arið 1934
fór hann til Danmerkur, og síðan hefur
hann verið þar búsettur.
Bjami tók snemma að iðka vísnagerð,
og árið 1933 gaf hann út ljóðabókina £g
ýti úr vör. Hann hafði lítillar fræðslu not-
ið hér heima, og hugðist hann nú afla sér
menntunar í Danmörku. Hann vann við
ýmis störf á sumrin, en á vetrum var
v hann við nám. Síðan tók hann að stunda
ritstörf, ritaði bækur og blaðagreinar og
flutti fyirlesta. Hefur hann lengstum
búið í hinum fagra smábæ Ry á Jótlandi,
og nú á hann þar hús, sem hann hefur
mikið unnið að sjálfur. Hann nefnir það
Kildebakken. Árið 1951 kvæntist hann
danskri konu, Inger Rosager. Þau eiga
þrjú börn. Kona Bjarna er vel menntuð,
hefur tekið stúdents- og kennarapróf og
stundar ávallt kennsllu, eftir því sem
heimilisstörfin leyfa. Hún er mikill vin-
' uríslandsogíslenzkrarmenningar, og án
hennar hefði Bjarna ekki verið unnt að
helga sig svo mjög störfum í þágu hand-
ritamálsins, sem raun hefur á orðið.
Bjarni hefur flutt mörg hundruð erindi
í Danmörku, Noregi, Svíþjóð og Finn-
Iandi um íslenzk efni og norræn og skrif-
að mikla mergð blaðagreina. Hann hefur
ritað bækur um ísland, íslenzkar bók-
menntir ogsjálfstæðisbaráttu Islendinga.
Þá hefur hann gefið út tveggja binda
skáldsögu, sem þýdd hefur verið á ís-
lenzku og heitir GuIInar töflur, og tvær
Ijóðabækur. Skáldsaga Bjarna vakti
miklaathygli,en mestan orðstír gat hann
sér fyrir ljóðabókina Stene pá stranden
(Fjörusteinar), sem út kom árið 1951.
Hún var gefin út af bókarforlaginu Gyld-
endal. Eftir útkomu hennar virtist blasa
við Bjarna skáldfrægð, og vann hann af
kappi að nýrri ljóðabók og stórri skáld-
sögu. En þá var það, að rödd fslands í
hans eigin barmi kvaddi hann undir
vopn.
Bjarni M. Gíslason.
Danskir háskólakennarar í málvísind-
um og bókmenntum hófu sókn mikla í
handritamálinu og hugðust ganga af
málstað Islendinga dauðum. Beittu þeir
óspart ósannindum og blekkingum. Þá
ritaði Bjarni bókina De islandske haand-
skrifter stadig aktuelle, en sú bók hefur
getið sér mikinn hróður og aflað málstað
íslenzku þjóðarinnar margra vina og
fylgismanna, enda hefur hún komið út í
tveimur útgáfum. En starf Bjarna er ekki
fullmetið, þó að hennar sé getið að góðu.
Með Jörgen Bukdal sér að bakhjarli
hefur Bjarni staðið í fylkingarbrjósti
danskra íslandsvina og háð marga orr-
ustu um handritamálið, Hann hefur flutt
um það erindi, háð kappræður við orð-
háka danskrar sérhyggju á fundum og
mannamótum, skrifað fjölda vamar- og
ádeilugreinaogekki aðeins unnið málinu
fylgi í Danmörku, heldur og fengið
norska, sænska og finnska áhrifamenn til
aðleggja því lið. Jafnvel hefur verið send
háskólum og stórblöðum víðs vegar um
lönd greinargerð á frönsku um handritin
íslenzku, og hana hefur Bjarni samið.
Um hríð reyndu andstæðingar Islend-
inga í Danmörku að hundsa Bjarna, en
sú aðferð kom ekki að tilætluðum notum,
og upp á síðkastið hefur orrahríðin verið
hvað hörðust. En vinsældir Bjama og
fylgið við handritamálið hefur farið sí-
vaxandi, eins og sást glögglega við skoð-
anakönnun þá, sem fram fór í Dan-
mörku. Og þá er Bjarni var fimmtugur,
vottuðu honum virðingu sína fjölmargir
áhrifamenn Dana, þar á meðal hinn
merki rithöfundur og menningarfrömuð-
ur, Julius Bomholt ráðherra.
Bjarni Gíslason er maður vart meðal-
hár,enhanner mjög þrekinn og sterkleg-
ur. Hann er afrenndur að afli og svo
frækinn sundmaður, að hann hefur unn-
ið mikil björgunarafrek — eins og þá
er hann kafaði út í gegnum brimgarð-
inn á baðstað á Vestur-Jótlandi og bjarg-
aði manni, sem björgunarsveit staðarins
treysti sér ekki til að sinna. Hann er og
hið innra mikill þrekmaður, fastur fyrir,
skapstilltur, en skapmikll, öruggur til
mémnrauna, seiglan ekki síðri en þrekið.
Hann er vinfastur með afbrígðum, hæg-
Iátur í fasi og orðræðum hversdagslega
og þó gleðimaður mikill og gamansamur
í góðra vina hópi.
Það er óbifanleg sannfæring Bjarna
Gíslasonar, að sigur muni vinnast í hand-
ritamálinu, og að sá sigur muni fyrst og
fremst verða unninn með því að afla hin-
um íslenzka málstað svo eindregins fylg-
is meðal dönsku þjóðarinnar, að danskir
ráðamenn sjái þann kost vænztan að
unna íslendingum réttar síns.
Ungmennafélög Islands þakka Bjarna
M. Gíslasyni og hylla hann fimmtugan.
--------ooOoo--------
Áfengisskatturinn hœkkar
um helming í Frakklandi
Skatturinn, sem áður hefur verið lí,90 frankar
á vínflösku, er nú eftir síðustu áramót 25,50,
og á sumum tegundum er hann rúmir 60 frankar.
Á brennivíni hækkar skatturinn um 50—60 af
hundraði.
Sú staðreynd, að áfengisneyzlan hefur grandað
fjölmörgum mikilhæfum mönnum, stórskáldum,
og snillingum, sannar hve háskalegt það er að
leggja út á braut hennar, og hin meinlausasta
byrjun er þó alltaf fyrstu sporin út á ógæfu-
brautina.
Auðvelt reynist það flestum að ráða yfir
fyrstu litlu áfengisskömmtunum, en þeir stækka
fljótt í höndum þeirra, er leika sér að þeim,
verða yfirstekari og gera mannin að vesölum
þræli sínum.
Mestu spekingar mannkynsins hafa varað
menn við áfengisneyzlu, en aldrei ráðlagt hana.
Öll helztu trúarbrögð heimsins eru andstæð
áfengisneyzlu, og svo er um allt annað, sem bezt
er í mannheimi.