Neisti - 15.11.1979, Blaðsíða 3

N E I S T I
3
Viðtal
við
Jón
Karlsson
Við tókum tali annan mann á
lista Alþýðuflokksins við kosn-
ingarnar í desember, en það er
Jón Karlsson á Sauðárkróki
Hvað segir þú um að ganga til
kosninga svo skömmu eftir að
síðast var kosið?
Ég tel að svo örar kosningar
séu talandi tákn um það þjóðfé-
lagsástand sem við búum við og
um það rótleysi og upplausn
sem einkennir þetta fyrirbæri
sem við köllum íslenskt þjóðfé-
lag. Þetta ástand einkennist af
hinni hrikalegu verðbólgu og
afleiðingar hennar sjást m.a. í
svimandi tölum um skulda-
söfnun við útlönd og skuld rik-
issjóðs við Seðlabankann. Það
hafi hver ríkisstjómin á fætur
annarri verið sett á laggirnar
með það að meginmarkmiði —
í orði kveðnu — að ná tökum á
verðbólguþróuninni, og færa
hana niður, en yfirleitt hefur
þeim mistekist. Á það sem
kunnugt er við um síðustu rík-
isstjóm, ekki síður en aðrar.
Hinsvegar er nú búið að segja
svo margt um glímu hennar við
þennan draug og mikið er um
gagnkvæmar ásakanir að ég sé
ekki ástæðu til að blanda mér í
það.
En hvað segir þú þá um störf
fráfarandi ríkisstjómar að öðru
leiti?
Um þau get ég ýmislegt gott
sagt. Þó að stjómin félli í glím-
unni við dýrtíðina, hélt hún
velli varðandi ýmis mál önnur.
Má þar t.a.m. nefna að gott at-
vinnuástand hélst hennar
starfstíma og var þó sannarlega
ekki bjart yfir þeim málum við
endaðan feril ríkisstjómar
Geirs Hallgímssonar. Mér er
einnig ofarlega í huga réttinda-
mál ýmis, sem snerta verkafólk
og ýmsa minnihlutahópa þjóð-
félagsins sem staðið hafa höll-
um fæti. Má þar nefna t.d. hinn
margumtalaða félagsmála-
pakka frá í fyrravetur. Ymis af
þeim málum sem þar hlutu
framgang voru búin að vera
baráttumál verkalýðshreyfing-
arinnár árum og jafnvel ára-
tugum saman. Kröfur þau
varðandi hafa verið gerðar í
hverjum samningunum eftir
aðra en venjulega náðst lítill
sem enginn árangur. Því tel ég
að það hafi verið mikið gæfu-
spor sem stigið var þegar fram-
gangur þessara mála var
tryggður á Alþingi, jafnvel þó
að það kostaði að hverfa varð
frá nokkurri hækkun kaups.
Þessi réttindamál koma fyrst og
fremst þeim til góða sem minnst
réttindi höfðu fyrir; láglauna-
fólki aðallega, en það virðist
nokkuð gegnum gangandi að
þeir sem vinna fyrir lægstu
kaupinu hafa minnst réttindi
varðandi ýmis kjaraatriði önn-
ur. Þrátt fyrir þetta hefir maður
furðuoft séð talað um félags-
málapakkann með lítilsvirð-
ingu og hroka, t.d. í Morgun-
blaðinu og hafa þau skrif öll
lýst kannske fyrsti og fremst
innræti þeirra sem um hafa
fjallað eða þá fádæma van-
þekkingu.
Nú er mikið talað um minnkun
kaupmáttar s.l. ár eða svo?
Það mun rétt vera, að kaup-
máttur tímakaups hefir lækkað,
illu heilli, en það sannar
kannske það, fyrst og fremst, að
illmögulegt er að halda uppi
kaupmætti við þessar verð-
bólguaðstæður. Því tel ég, að
það væri amk. ef til lengri tíma
er litið vænlegasta kaupmáttar-
tryggingin að brjótast útúr
vítahring dýrtiðarinnar. Annars
eru viðhafðar vissar blekkingar
um þessi mál, þar sem ekki er
tekið tillit til vissra aðgerða sem
höfðu í för með sér kjarabætur
sem ekki verða teknar aftur,
sem ég hefi nefnt hér að fram-
an, svo og skattalækkanir o.fl.
Og varla ferst Morgunblaðinu
og sjáfstæðismönnum um að
tala því að væntanlega er
mörgum í fersku minni aðgerð-
ir Geirsstjómarinnar með
febrúar- og maílögunum 1978
og ekki væri nú kaupmátturinn
beysinn ef þau hefði gilt áfram.
Telur þú að launamisrétti fari
vaxandi?
Já, á því er enginn vafi. En ég
hallast að því að þar sé fremur
um að ræða afleiðingu heldur
en orsök — afleiðingu hins
tryllta verðbólgudans. Að vísu
munu liggja fyrir tölur um að
launabil hafi fremur minnkað
milli hópa innan ASÍ, en því má
ekki gleyma að stórir hópar
launþega em þar fyrir utan og
hafa ýmsir þar tekið ótæpilega
til sín. Að nokkm á þetta ráitur
að rekja til aðgerða borgar-
stjómar Reykjavíkur á sumrinu
1978, en að öðru leyti kallar
ástandið á þetta og þegar það er
svo ónormalt sem nú, þá virðist
svo sem þeim sem mikið hafa
fyrir, gangi betur að stækka enn
sinn hlut, á kostnað þeirra sem
hafa minna.
Og hvaða ráð eru þá til úrbóta á
þessu ástandi öllu?
Ekki treysti ég mér til þess
hér að setja fram sundurliðaðar
tillögur til lausnar alls vanda,
en það er mín trú að lykillinn að
lausninni liggi í nánu, einlægu
og heiðarlegu’samstarfi stjóm-
valda og verkalýðshreyfingar.
Án þess held ég að sé borin von
að lausn á hinum hrikalegu
vindamálum finnist. í tegslum
við áð er líka hægt að ná fram
ýmiskonar réttindamálum sem
nauðsynlegt er að festa í lögum
eða samningum fyrir launþega
þessa lands. Þá er orðið mjög
tímabært að verkalýðshreyf-
ingin hyggi að sínum innri
málum, t.d. tel ég brýna nauð-
syn bera til að gera algjöra
uppstokkun á öllu taxtafargan-
inu, sem kunnugir segja að sé
eitthvað um 900 talsins meðal
félaga á samningssviði ASÍ.
Þá er orðið tímabært að huga
að skipulagsmálum hreyfingar-
innar og e.t.v. mætti dusta rykið
af skipulagstillögunum sem í
gangi voru fyrir 1960 og vita
hvort ekki væri þar eitthvað
nýtilegt að finna. Ýmislegt af
þessu tagi mundi létta róðurinn
til að komast útúr ástandinu, þó
að það væri ekki beint tilheyr-
andi þeim pólitísku aðgerðum
sem nauðsynlegar eru.
Hvað um kosningahorfurnar?
Á því er tæpst vafi, að hin
mikla fylgisaukning Alþýðu-
flokksins í síðustu kosningum
kom frá verkafólki og öðrum
)eim sem við lægri laun búa. Á
>að reynir nú hvort þetta fólk
>er enn sama traust til flokksins
og það gerði þá. Flokkurinn er
reiðubúinn til þess að leggja sig
fram um að gæta hagsmuna
þessa fólks í hvívetna og hlut-
verk hans er það, öðru fremur,
að standa vörð á hinum póli-
tíska vettvangi fyrir þetta fólk
og mun gera það hér eftír sem
hingað til þó að það þurfi að
vera að einhverju leiti á kostnað
einhverra hálaunaðra forrétt-
indahópa eða braskara. Flokk-
urinn hefir viðurkennt hrein-
skilningslega að ríkisstjóm
þeirri sem hann aðild að, mis-
tókst að ráða við verðbólguna,
en það er líka alkunna að þau
mistök voru örðum meira að
enna en Alþýðufl.
Það ætti að vera öllum ljóst, að
Sjálfstæðisflokkurinn á ekki
minnstan þátt í því ástandi sem
nú ríkir enda beina talsmenn
hans ekki Geiri sínum að öðru
en því sem gerst hefir í tíð
hinnar skammlífu vinstri
stjómar en forðast að minnast á
ástandið sem ríkti þegar hún
tók við eða feril hægri stjómar-
innar, enda tæpast við því að
búast að þeir vilji rifja mikið
upp af því. En ég hef trú á því að
fólkið átti sig á staðreyndum í
íslenskri pólitík um þessar
mundir, og skilningur vakni á
því að ekkert tryggir hag
launafólks betur en að það
skapi sér traustan og öruggan
bakhjarl á stjómmálasviðinu og
til þess er Alþýðuflokkurinn
best fallinn íslenskra stjóm-
málaflokka. Þessvegna horfi ég
bjartsýnn til komandi kosninga.
Jón Sæmundur Sigurjónsson:
Að loknu prófkjöri
Jón Sæmundtir Sigurjónsson
Alþýðuflokkurinn hefur nú
birt alla framboðslista sína. I
öllum kjördæmum nema á
Austurlandi hafa farið fram
prófkjör og efstu menn lista
valdir samkvæmt vilja fólksins í
hverju kjördæmi, nema þar sem
menn urðu sjálfkjömir sakir
skorts á mótframbjóðendum.
Hið sérstaka ástand, .sem
skapast af hinum nauma tíma,
sem til stefnu var, hefur orðið til
þess, að færri hafa gefið kost á
sér, en ella hefði væntanlega
orðið. Hinn naumi tími afsakar
þó ekki atferli hinna flokkanna,
sem ekki fóru í prófkjör og má
gjörla sjá ömurleika íhaldsins í
þeim efnum á Norðurlandi
eystra og á Suðurlandi.
Hér í kjördæminu fór lýð-
ræðið heldur ekki fagnandi hjá
Kröfluflokkunum. Framsókn-
armenn bræddu sinn lista með
sér í þröngum hópi samkvæmt
biðraðareglunni. Þar hjöktu
allir í samvinnuhreyfingu fram
um eitt sæti. í Alþýðubanda-
laginu hafði bandalag örfárra
ráðstjómenda vit fyrir alþýð-
unni eins og endranær og komst
nú eins og undanfarin 20 ár að
sömu niðurstöðu um skipan
Ustans. Lýðræðið í þeim flokki
nær einfaldlega ekki lengra. 1
Sjálfstæðisflokknum náð andi
frjálshyggjunnar aðeins áð
svífa yfir örfáum er framboðs-
listinn var ákveðinn. Hér var
því heldur ekki um verulega
frjálst framtak að ræða.
Frumkvœði og
framtak
Alþýðuflokkurinn einn hafði
frumkvæði og framtak um að
gefa fólki kóst á lýðræðislegri
skipan mála. Flokksmenn og
óflokksbundnir borgarar hotuöu
þetta tækifæri og staðfestu Finn
Torfa Stefánsson, fyrrverandi
alþingismann, með yfirgnæf-
andi meirihluta í fyrsta sæti
listans. Enginn frambjóðandi í
þessu kjördæmi gengur til
kosninga með jafn almennri
traustyfirlýsingu umbjóðenda
sinna og Finnur Torfi í þetta
sinn.
Fyrir mitt leyti vil ég þakka
góðan stuðning þéirra, sem sáu
ástæðu til að styðja mig í próf-
kjörinu. Það sjónarmið réði úr-
slitum í þessari kosningu, að
þingmaðurinn hafi einfaldlega
setið of skamman tima og sé
efnilegur í alla staði og því ekki
ástæða að sjá af góðum liðs-
manni með því að velja annan
kost, sem að auki var stórum
hluta fylgisins ekki nógu kunn-
ur.
Það er því alls ekki kosið
gegn því sjónarmiði, sem ég
setti fram fyrir þetta prófkjör,
að Alþýðuflokkurinn skyldi
stefna aftur að myndun nýrrar
vinstri stjómar að loknum al-
þingiskosningum. Það sjónar-
mið virtist einmitt fá mjög góð-
ar undirtektir.
Hið sama gildir um það
sjónarmið, að fá Siglfirðing í
fremstu röð. 40% þeirra, sem
kusu á Siglufirði, aðhylltust það
sjónarmið, en hjá meirihlut-
anum var annað metið hærra.
Yfirleitt ríða Siglfirðingar höltu
hrossi til þessara þingkosninga,
hvar á lista sem er litið. Má
segja, að það sé ekki öðru vísi
en áður var.
Einhugur og
samstaða
Alþýðuflokksmenn ganga nú
einhuga og baráttuglaðir til
kosninga. Við vildum þessar
kosningar af því að ágreining-
urinn innan ríkisstjómarinnar
var orðinn óþolandi og vinstri
mönnum til vanvirðu. Málin
snúast því ekki um það í dag,
hvort Alþýðuflokkurinn ætli í
stjóm með hinum eða þessum
eftir kosningar. Við viljum
vinstri stjórn sem rís undir
nafni. Málin snúast því ein-
faldlega um það, hvort lands-
menn vilja í raun og veru
skipta um efnahagsstefnu og
velja þann kost, sem dugar til
að kveða niður verðbólguna í
þessu landi.
Óðaverðbólgan hófst árið
1971 eftir að Olafur Jóhannes-
son myndaði sína vinstri stjóm.
Hægri stjóm Geirs Hallgríms-
sonar sem tók við 1974 magnaði
verðbólguna frekar en hitt.
Báðum þessum ríkisstjómum
var sameiginlegt, að Álþýðu-
flokkurinn tók ekki þátt í þeim.
Þegar vinstri stjórnin sáluga
sýndi þess öll merki að fara ætti
í sama gamla farveginn og slá
slöku við gagnvart verðbólg-
unni, þá sagði Alþýðuflokkur-
inn nei takk. Alþýðuflokkurinn
fékk ekki hið mikla kjörfylgi
sitt, til að taka þátt í slóðaskap
verðbólguflokkanna. Þjóðinni
er því boðið upp á að styrkja
hina einörðu baráttu Alþýðu-
flokksins gegn verðbólgu og
hafna slóðaskap þeirra, sem
vilja láta reka á reiðanum. Það
er kosið milli gömlu verð-
bólgusmiðanna og A lþýðu-
flokksins, sem ekki þolir að
vikið sé af veginum í baráttunni
gegn verðbólgunni, þessa ógn-
valds heiðarlegra viðskipta-
hátta og eðlilegs mannlífs.
Samrœmd
stefnuskrá
Alþýðuflokkurinn er eini
flokkurinn, sem býður upp á
samræmda stefnuskrá, þar sem
allir þættir stefnunnar eru
skoðaðir með hið efsta mark-
mið í huga. Þar rekast land-
búnaðarmál ekki á kjaramál,
þar rekast fjárfestingamál ekki
á orkumál, þar ber allt að sama
brunni: hjöðnun verðbólgunn-
ar. Þversagnir og rökleysur í
stefnum verðbólguflokkanna
gera það að verkum, að þeir eru
yfirmáta erfiðir í sambúð.
framh. a 'síðu 5