Vera - 01.02.2005, Blaðsíða 25

að klæðast, hvernig að búa o.s.frv. Já, í
auglýsingum er tónninn gefmn og eins í
glanstímaritum sem jafnan bregða upp
myndum af flottheitum hinna efnameiri.
Spenna milli heimila og
vinnustaða
Til að mæta óskum og væntingum sem
verða til við þessar aðstæður þarf ungt
fólk iðulega að vinna langan vinnudag en
vinnusemi er reyndar höfuðdyggð í hug-
um okkar Islendinga. Hver kannast ekki
við samtöl eins og þetta:
„Jæja, er ekki nóg að gera?”
Og viðmælandinn svarar:
„Jú, alveg brjálað, sem betur fer.”
Þá vil ég fjalla hér aðeins um það sem
ég vil kalla spennu milli heimila og
vinnustaða. Það er staðreynd að bæði
hjónin vinna oftast úti eða eru í námi og
vandi unga fólksins felst ekki aðeins í því
að láta enda ná saman fjárhagslega, held-
ur að sinna börnum og heimilinu með
sómasamlegum hætti. Þetta reynist
mörgum um megn. Að sækja börnin í
leikskóla eða skóla veldur iðulega mikilli
spennu milli hjóna. Þrátt fyrir þá stað-
reynd sem blasir við öllum, að í nútíma-
samfélagi vinni bæði hjón utan heimilis,
virðist enginn sveigjanleiki vera í gangi á
vinnustöðum þegar börnin eru annars
vegar. Þau eru vandræðafyrirbæri að
þessu leyti. Þau passa ekki inn í þessa
mynd. Hér þarf að sjálfsögðu að finna
einhverja lausn en því miður virðist eng-
in umræða vera í gangi. Þvert á móti
virðist á mörgum vinnustöðum vera ríkj -
andi mikill ótti við það að styggja vinnu-
veitanda sinn. Menn vinna lengur en um-
saminn vinnutíma til þess að ná meiri ár-
angri og ganga þannig í augun á yfir-
mönnum. Þessu fylgir streita og síðan
ágreiningur við makann.
Karlmenn taki meiri þátt
Af framangreindum ástæðum er ekki að
undra hve margir ungir foreldrar eru
þreyttir og illa fyrirkallaðir þegar heim er
komið og komið að þeim tíma að sinna
börnum. Annar vandi sem mörg hjón
glíma við í dag er svo baráttan um tíma til
tómstunda. Ungir menn sem eru búnir
að stofna heimili t.elja sér trú unr að þeir
geti haldið áfram að gefa sér sama tíma
og áður til að stunda golf eða önnur á-
hugamál og telja sjálfsagt að stór hluti af
sameiginlegu sumarleyfi fjölskyldunnar
fari í veiðiferðir.
Við þurfum að hvetja til opnari um-
ræðu um fjölskyldumálin og þá sérstak-
Ungt fólk á að mennta sig og helst að
na. Þá þarf að
sjálfsögðu að kaupa íbúð og bíl og þar eru
kröfurnar ekki smáar. Sjónvarpsþættir eins
og Innlit \ Otlit hafa gríðarleg áhrif
lega að hvetja karlmenn til að taka meiri
þátt í umræðunni. I hugum margra karl-
manna virðast uppeldis- og fjölskyldu-
mál vera kvennamál. Við finnurn það
hins vegar vel hve feðraorlofið hefur haft
góð áhrif á feður og fjölskyldur. Hjón fá
góðan tíma til að vera saman á þessum
mikilvæga tíma sem fyrstu vikurnar eftir
fæðinguna eru. En því rniður, eins og
fjallað var um í fjölmiðlum fyrir
skömmu, virðast mörg dæmi um að þetta
orlofskerfi sé misnotað og pabbarnir noti
tímann til þess að vinna á svörtu.
Það þarf að skapa umræðu um heimili
og vinnustaði með sama hætti og um-
ræðuna um heimili og skóla á sínum
tíma. Fjölskylduvænn vinnustaður á að
vera gæðastimpill í samfélagi okkar og
slík fyrirtæki á að verðlauna í hvatningar-
skyni. Það gleymist að vellíðan á vinnu-
stað hefur áhrif á starfsgetu og sköpunar-
gleði einstaklingsins.
Eg vil í þessu sambandi geta þess að á
mörgum vinnustöðum eru stjórnendur
orðnir meðvitaðir um áfallahjálp þegar
starfsmaður verður fyrir sorg og það er
reynt að taka faglega á málum. Sama þarf
að eiga sér stað hvað fjölskyldumálin
varðar. Það þarf að taka þar á málum og
finna lausnir svo foreldrum líði betur. Þá
þarf að sjálfsögðu að ræða opinskátt um
uppeldismál almennt.
Hvaða aðstæður viljurn við skapa
börnunum okkar og hvað kemur þeim
best í lífinu? Hvað þroskar þau og gerir
að góðum einstaklingum? Hvað um sjón-
varpsgláp og tölvunotkun? Hvert stefnir í
þeim efnum? Af hverju eru börn ekki úti
að leika sér? Af hverju er svona mikið af
börnum sem eiga við sálræna erfiðleika
að etja? Er skýringa að leita í þeim að-
stæðum sem hér hefur verið lýst?
Þá þarf einnig að ræða opinskátt um
afleiðingar hjónaskilnaða. Hvernig tilver-
an breytist og ræða um áhrifm á börnin
og hvernig haga þarf framtíðarsamskipt-
um. Það þarf að breyta skilnaðarferlinu.
Setja þarf reglur um fjölskylduráðgjöf
þegar kemur til hjónaskilnaða og börn
hjóna eru undir 18 ára aldri. Það er ekki
nóg að við prestar brýnum þetta fyrir
fólki. Lærður fjölskylduráðgjafi, helst
barnasálfræðingur, þarf að fara vandlega
yfir málin með þeim sem hlut eiga að
máli. Sjálfur hef ég iðulega bent foreldr-
um á að ræða við barnasálfræðing þegar
til skilnaðar kemur. Það er vandasamt
hlutverk að vera lítið barn og eiga allt í
einu fjóra foreldra og jafnvel fleirri. Það
skapast samanburður á milli heimila.
Hvar er skemmtilegra að vera? Gilda
sömu reglur á báðum heimilum?
Að lokum vil ég segja þetta: Það þarf
að breyta ríkjandi gildismati í samfélag-
inu þar sem efnaleg verðmæti eru sett
fremst í forgangsröðina. Við þurfum að
slá af þeim rniklu kröfum sem við gerum
um hús, bíla og ferðalög og fara að hugsa
um börnin okkar og framtíð þeirra.
vera / 1. tbl. / 2005 / 25