Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.05.1921, Qupperneq 4

14
T í M A R I T V. F. í. 1 9 2 1.
lavere Omdrej ningstal; nu spændes Pakdaasen om
Naalen pludselig tæt, og det forudsættes, at Naalen
ikke hænger, da vil intet andet indtræffe, end at Mo-
toren giver et Par Pust Rög fra sig igennem Ud-
blæsningsröret, og Motoren arbejder sig op paa sit
normale Omdrejningstal, da Oliekvantumet, som jo
i Spændingsöjeblikket er det normale plus Spildet,
gaar ned i Cylindren paa sin rette Tid og der ikke
er mere Luft tilstede end normalt, og der er af den
Grund ikke tilstrækkelig Luft til at forbrænde al
Olien, og ingen nævneværdig stön’e Eksplosion har
indtruffet. Men nu tager vi det Tilfælde, at Pak-
daasen lækker, som omtalt; der spændes og Naalen
hænger; den comprimerede Luft fra Luftflaskeme
vil da stadig strömme ind i Cylindren og foröge
Trykket betydeligt, og her vil den store Brændstof-
ventil især göre Virkning, saa der nu skabes en Mu-
lighed for at forbrænde al den tilförte Olie, nemlig
det normale plus Spildet, samtidig med at der vil ind-
træffe en Förtænding paa Grund af, at Olien spröj-
tes for tidlig ind i Cylindren, og disse forskellige Mo-
menter vil foraarsage en voldsom Eksplosion, der
ikke lader sig beregne, og dette skadelige Tryk kunde
i omtalte Motor ikke aflastes, da der ikke fandtes
nogen Sikkerhedsventil paa Cylindren, og jeg mener
derfor, at dette har været Aarsagen til at Motoren
sprang i begge Tilíælde.
Disse voldsomme Eksplosioner mener jeg vil kunne
forebygges ved:
1. At forhindre Naalen i at hænge, ved at anvende
stærke Fjedre paa Naalen og anvende et andet
Pakningsmateriale for Brændstofventilen end
Hvidtmetalspaaner, f. Eks. Lædermanchetter.
2. Ved at anbringe Sikkerhedsventil paa Cylindrene
og holde den i Orden.
Um tímarúmMinko wskis í sambandi við afstæðiskenninguna þrengri1)
(Að míklu leytí eftir fyrirlestri Mínkowskis: »Raum und Zeit«).
Erindi flutt á fundi Verkfræðingafjelags íslands 9. febrúar 1921, af dr. phil. Ólafi Dan Daníelssyni.
Michelsons tilraun. Jeg ætla að byrja á
því að lýsa stuttlega Michelsons tilraun, því að hún
hefir frekar en nokkuð annað gefíð þessari einkenni-
l
s.
legu kenningu vind í seglin. Frá L kemur ljós (1.
mynd), G er glerplata, Si og S2 eru speglar, jafnlangt
') „Relativitet“ hefir verið kallað „afstæði" á islensku.
Jeg- verð annars að biðja afsökunar á rnálinu á þessari grein.
Það eru ekki tiltök að mynda i snatri orð yfir öll þau fræði-
nöfn, sem í henni koma fyrir. Greinin mundi verða enn þyngri
aflestrar, enda festast slik nýyrði ekki í málinu, fyr en þau
koina i islenskuin kenslubókum.
frá G. Ljósgeisli frá L lendir á G, kastast þaðan að
nokkuru leyti til Sj, en að nokkuru leyti fer hann
gegnum G til S2. Nú kastast geislinn, sem fór til Si
aftur og fer að nokkuru leyti gegnum G, inn í kik-
irinn K, Geislinn sem kom á S2 kastast aftur, lendir
á G og kastast þaðan að nokkuru leyti aftur inn í
kíkirinn. Þessir geislar víxlast (interferera) nú, og á
sjónarsviðinu í kíkinum sjást víxlrákir. Nú eru öll
áhöldin föst á borði, sem snúa má á ýmsa vegu, en
engin breyting verður á víxlrákunum,
hvernig sem borðinu er snúið.
Þessi niðurstaða er sannarlega mjög undarleg.
Segjum að á því augnabliki sem tilraunin er gerð,
sje jörðin að hreyfast í áttina frá G til S,. Köllum
vegalengdina milli G og Si /, hraða jarðarinnar í ljós-
vakanum v og hraða ljósins c. Tíminn sem geisl-
inn er á leiðinni milli G og Si fram og aftur er þá
A , l 2 c Á
= —----Oðru mali er að gegna um
C-f-V C----V C2----V2 0 0
geislann sem fer frá G til S2. Jörðin fer frá A til B
(2. mynd) meðan ljósgeislinn er að fara milii G og
S2 fram og aftur. Þá er GB:BSe=v: c, en þar af
A * -
leiðir að BS2 = AS2 = . , =, svo að sa
2 2 c V1 - v2/cs
tími, sem ljósið þarf til þess að fara leiðina AS2B er
2 X 2 1 . , .
—. . = , . . Liósgeislarmr eru því ekki
c V 1 - vs/cs Vc’-v’