Freyr - 01.05.1905, Blaðsíða 12

44
FR.EYR.
á, að eðli og tilfiuuÍDgar dýranua séu á svo
lágu stigi í saruanburði við menn, að þeim sé
nær alt bjóðandi, jafnvel hinar verztu pynding-
ar, án þess að þau finni neitt sérlega til þess.
Auðvitað mun af öllum skepnum maðurinD hafa
næmasta sársaukakend, en hún er einnig á háu
stigi hjá flestum alidýrunum og mun hærra en
margur virðist haida, eftir framkomu þeirra að
dæma, því að eflaust mundi meðferð manna á
dýrum yfírleitt miklu betri, et þeir skoðuðu
þau ekki skynlausar eða skynlitlar skepnur,
bæði að þvi er tilfinning og aðrar skynjanir
snertir. Dýrin eru manninum líkari en marg-
ur hyggur, og því ætti meðferð á þeim að vera
því líkust, sem hver telur góða meðferð á sjálf-
um sér.
Margur mundi nú ætla að þau naut, sem
lengst eru að komin, séu yfirleitt verst leikin,
en svo er ekki. Flest af þeirn nautum, sem
mest hefir sést á, eru úr nærsveitunum þaðan,
'sem vegalengdin nemur stífri dagleið, enda
mun , oft farið með þau naut hingað svo að
segja í einuiu áfanga.
Hvað kemur nú til þess að skepnurnar
verða svona? — I?að er ofur augljóst. Allir
þekkja harðsperrur af eigin reynd og þessi
hlóðuga bólga í vöðvum, sinum og liðum naut-
anna er ekki annað en harðsperrur á afar háu
stigi, svo háu, að menn munu sjaldan eða aldrei
fá jafnmiklar, því að. þeir geta oftast skamtað
sér af, ef ekki viljandi þá af því að þeir ör-
magnast fyr en svo langt er komið. Allir
kunna líka að verjast harðsperrum; það gjöra
menn með því að fara sér hægt, meðan vöðv-
arnir eru óæfðir, venja þá við vinnuna. Yanur
göngumaður fær ekki harðsperrur, þótt hann
leggi talsvert að sér, en sá sem er óvanur
göngu eða vinnu yfir höfuð, dettur fljótt úr
sögunni, fari hann ekki hægt af stað — Bás-
stirður boli, sem staðið hefir hreyfingarlaus
vetrarlangt, er álíka hæfur til gangs og mað-
ur, sem legið hefir jafn langan tíma í rúminu.
Engin furða þótt illa fari, þegar svo langvinnu
óg algjörðu hreyfingarleysi fylgir löng og erfið
ganga.
Það er ofur auðvelt að koma í veg fyrir
það, að sláturnautin fái harðsperrur svo nokkru
verulegu nemi, þegar vif og vilja vantar ekki.
Og þegar einu sinni er búið að benda bændÁ
um á þessa blóðugu meðferð á nautunum, ef-
ast ég ekki um að þá vanti ekki vilja til þess
að bæta úr skák, því að ekki trúi ég neinir
vilji kvelja gripi sína að þarflausu og það því
síður sem þeir geta gjört sjálfum sér með því
talsverðan fjárhagslegan skaða. Sum nautin;
sem komið hafa hingað til slátrunar i apríl-
mánuði, hafa verið svo illa til reika af harð-
sperrum, að kjötið af þeim hefir verið mjög
óútgengileg verzlunarvara og stundum jafnvel
lítt boðleg, þegar mjög mikið hefir kveðið áð
harðsperrunum. Það kjöt getur ekki fengið
fyrsta flokks merki og selst því ekki eins vel.
Það ætti því að vera ófrávikjanleg regla
allra þeirra, sem senda hingað að vetrinum eða
vorinu naut til slátrunar, að gefa þeim tæki-
færi til þess að hreyfa sig úti stund úr hverj-
um degi síðustu vikuna áður en lagt er af
stað með þau og fara síðan hægt með þau,
einkum fýrst í stað. Það borgar sig að vetr-
inum að vera deginum lengur á leiðinni. A
surnrin, þegar naut ganga úti öllum dögumr
þola þau ferðina betur, og má þá fara nokkru
hraðar með þau,' enda mun það tiltölulega
sjaldgæft að þá kveði til muna að harðsperr-
um í sláturnautum. — Það er bæði boð sam-
vizkunnar og laganna að fara ekki ílla með
skepnurnar, en þeir sem það gjöra, múnu ávalt
sjálfa sig fyrir hitta.
Magnús Einarsson.
Búnaðarsamband Austurlands,
Búnaðarsambandið hefir nú sent Lands-
búnaðarfélaginu yfirlit yfir framkvæmdir þær til
eflingar búnaði í Austuramtinu, er það ætlar
að beita sér fyrir á næsta ári. Þær eru:
1. Undirbúningur 3. 4. búpeningssýninga sum-
arið 1906, einni í hverri sýslu amtsins; enn
eru þó ekki fast ákveðnar nema 3, í Austur-
Skaftafellssýslu, Suður-Múlasýslu (Breiðdal)
og í Vopnafirði.