Freyr - 01.11.1906, Blaðsíða 4

128
FREYR.
engin ástæða er til að ætla, að Yestlendingum
verði gjört lægra undir höíði.
IV. A að hafa eitt félag fyrir alt Vesturland,
eða er heppilegra að þau séu tvö?
Eg get ímyndað mér að skiftar skoðanir
kunni að verða um, hvort heppilegra sé að
hafa eitt eða tvö búnaðarsamhönd fyrir Vest-
urland, og af því þetta er í sjálfu sér mjög
þýðingarmikið atriði, álít ég rétt, að athaga
það sérstaklega.
Hver athugull lesari mun sjá, að félags-
skapur með liku fyrirkomulagi og hér er um
að ræða, má ekki ná yfir mjög stórt svæði,
til þess að koma að tilætluðum úotum, ekki
stærra en svo að fulltrúarnir allir geti, án veru-
legra útgjalda, sótt fundi íélagsins, og ráðu-
naut þess sé kleyft að leysa af hendi leið-
beininga- og eftirlitsstarf sitt, eins vel og þörf
krefnr.
A seinasta amtsráðsfundi Vesturamtsins
var rætt um, hvernig ráðstafa skyldi eignum
og skuldum amtsins, og kom fram tillaga um,
að búnaðarsjóður og búnaðarskólasjóður yrðu
látnir ganga óskiftir til búnaðarfélags, er vænt-
anlega kæmist á fót í Vesturamtinu, en sýslu-
sjóðir héldu áfram að greiða jafnaðarsjóðs-
gjaldið, þar til skuldir amtsins væru borgaðar.
Hlutaðeigandi sýslunefndum var skrifað um
málið, og efast ég ekki um, að þær verði með-
mæltar tillögunni, því gjaldendur munar sára
lítið um, þótt þeir haldi áfram að 'greiða jafn-
aðarsjóðsgjald eins og að undanförnu rúm 2
ár enn (skuldin nú 8,000 kr. jafnaðarsjóðsgjald
3600 kr.), en aftur er það mjög mikill styrkur
fyrir væntanleg búnaðarsambönd, að. fá ca.
20,000 kr. stofnsjóð, eða um 10,000 kr. hvort.
Um stofnun búnaðarfélags var að öðru leyd
ekki rætt, ög þótt sumir amtsráðsmenn muni
hafa ætlast til, að eitt búnaðarfélag yrði stofn-
að fyrir ált Vesturland, efast ég ekki um, að
þeir við nánari athugunjsjái það, að óheppi-
legt væri að binda sig við takmörk amtsins,
til þess er það alt of stórt og illa lagað til sam-
vinnu. Allir, sem til þekkja, sjá líka, að ekk-
ert vit væri i, að skilja Mýrasýslu frá Borgar-
fjarðarsýslu. J?ær sýslur liggja svo vel saman til
allrar samyinnu, sem yfir höfuð er hægt á
þessu landi, og hin eðlilegu takmörk Vestur-
lands og Suðurlands eru við Hvalfjörð en eigi
víð Hvítá.
Eg vona að öllum, sem hugsa þetta mál
með alvöru, komi saman um að landshættir,
samgöngur og atvinnuvegir eigi að ráða stærð
og skifting slikra félaga og hér er um að
ræða, en eigi úrelt fjórðungaskifting.
Eg fyrir mitt leyti er i engum vafa um,
að féiögin eigi að vera tvö, annað fyrir Vest-
firði að Gilsfirði og Bitru (Barðastrandar- og
Isafjarðarsýslur og 5 nyrztu hreppa Stranda-
sýslu), en hitt þaðan að Hvalfirði (2 syðstu
hreppa Strandasýslu, Dala- Snæfellsnes- og
Hnappadals- Mýra- og Borgarfjarðarsýslur).
Með þessari skiftingu verða féiögin hvort um
sig nokkurn vegin hæfilega stór, og hún kem-
ur mjög vel heim við landshætti, samgöngur
og atvinnuvegi. Á Vestfjörðum er landbúnað-
ur og fiskiveiðar stundað nokkurn veginn jöfn-
um höndum, ekkert bygðarlag sem lifir ein-
göngu á landbúnaði, en á syðra félagssvæð-
inu má heita, að landbúnaður sé eini atvinnu-
vegurinn.
Sumir kunna ef til vill að hafa það á móti
þessari tvískifting, að hvort félagið um sig
verði of kraftlítið. En þar til er að svara,. að
á Vestfjörðum eru um 12000 manns, og á
syðra félagssvæðinu ca. 11000 eða jafn margt
og í Austuramtinu öllu.
Mér er ljóst, að betra er að öðru jöfnu,
að slík félög og hér er um að ræða, séu sem
fjölmennust, en hér sem ætíð verða menn að
haga sér eftir kringumstæðunum, ef vel á að
fara. Og það, sem tekur skarið af í þessu efni
er að aliir Vestfirðingar, sem ég mintist á
málið við, voru undantekningarlaust með því,
að sérstakt félag yrði stofnað fyrir Vestfirði.
JÞeir vita vel, að samgöngurnar á Vestfjörðum
og milli Vestfjarða og annarra héraða á Vest-
urlandi eru svo erfiðar, að ef eitt félag væri
sett á stofn fyrir alt Vesturiand, yrðu þeir
olnbogabörnin.
Að sjálfsögðu væri æskilegt að bæðiþessi
félög; sem nefnd hafa verið, kæmust sem fyrst
á fót. En einkurn riður þó á að flýta sem
mest stofnun Vestfjarðafélagsins, meðal annars
venga þess að Landsbúnaðarfélagið getur eigi