Freyr - 01.01.1915, Page 15

FREYK.
9
er varhugavert að byggja mikið á slíkum ein-
staklingum til undaneldis, ef ættartalan sýnir
að ættin er slæm.
Undantekning frá þessari reglu er stökk-
breyting, en það er svo sjaldgæft að hún eigi
sér stað.
Kynbótagripirnir verða að vera fullþroska
áður en farið er að nota þá, því ef þeir eru
notaðir of ungir til undaneldis, hefir það skað-
Jeg áhrif á gripina sjálfa og afkvæmið. Or-
sökin til þess er sú, að nokkuð af næringu
þeirri, sem átti að ganga til vaxtar hinnar ungu
kvígu, gengur til fóstursins, og hið sama verð-
ur eftir burðinn, að mikið af þeirri næringu,
sem átti að ganga til vaxtar líkamans gengur
til að mynda mjóik. Fóstrið verður lítið og
veiklulegt, því kvígan hefir dregið af næringu
til þess líka.
Nokkuð má bæta úr því, með því að gefa
kvígunni betra fóður, en ekki mikið meira að
vöxtum til, því það getur hún ekki melt. Það
þykir hæfilegt að bráðþroska kvígur beri 2
ára en ekki fyr en 21/2 til 3 ára, ef þær eru
seipþroska.
Astæðurnar fyrir því, að ekki má nota
mjög unga bola, eru hér um bil þær sömu.
Það kippir úr vexti þeirra, og gerir þá ending-
arverri, og afkvæmið — enda þótt það sé með
fullþroska kúm, — óhraust og lítið.
Það er líka margreynt, að óþroskaðir for-
eldrar gefa mikið síður en fuliþroskaðir for-
eldrar í arf þá eiginleika, sem þeir hafa að
erfðum frá foreldrum sínum.
Að öðru jöfnu er bezt, að kynbótanautin
séu snemmalin, og má þá nota þau á öðrum
vetri til svo sem 8—10 kúa, svo lítil notkun
þarf ekki að skaða þau, séu þau vel upp alin
og bráðþroska.
Kynbótabola af góðum ættum ætti að nota
svo lengi, sem þeir gefa af sér gott afkvæmi.
Við megum ekki ímynda okkur, að kúakynið
batni af sjálfu sér. Fyrirkomulagið á naut-
griparæktinni, sem nú er, að kálfarnir fái með
kálfum, að allir nautgripir séu hafðir jafnt til
undaneldis, eða að þeir kálfar séu settir á og
hafðir til undaneldis, sem krökkum dettur í hug
að biðja lífs, verður að breytast. Við getum
ekki borið því við, að við þekkjum ekki ráð
til að bæta kúakynið. Þau hafa aðrir fundið
og reynt með góðum árangri. Árið 1890 var
meðalnyt á 16 stórum kúabúum 2480 pt. En
árið 1904 var meðalnyt í 84 nautgriparæktar-
félögum á Fjóni, sem höfðu samtals 30680 kýr
3325 pottar af mjólk. Meðalnytin hefir því
hækkað á þessum 14 árum um 845 potta. Auk
þess hafa kýrnar mjólkað meiri og feitari mjólk
af tiltölulega minna fóðri, og álíka framförum
hafa kýrnar þar tekið að endingu og útliti.
Förum því að dæmi annara þjöða og styðj-
um að nautgripafélagsskapnum.
Við þeJrkjum víst allir þá örðugleika og
mótspyrnu, sem allar nýjar umbætur eiga við
að stríða í byrjun. Þorri manna er á móti
þeim, eða í það minsta vilja ekkert á sig Jeggja
til þess að greiða götu þeirra, jafnvel ekki þótt
sjáist, að tilgangurinn sé góður, og þótt það kosti
þá sára lítið. 011 fyrirhöfn, hversu litil sem
hún er, er þyrnir í margra augum, og þeir snúa
bakinu við allri nýrri umbótaviðleitni.
Nokkrir eru þeir — og það helzt til marg-
ir — sem hugsa og tala sem svo: Það gerir
ekkert til þó eg sé ekki með, það munar ekk-
ert um mig.
Þetta er lúalegur hugsunarháttur, og ban-
vænn hverri framfaraviðleitni. Það eru smá-
sálirnar, sem vilja ota öðrum á torfærurnar,
sem þeir gjarnan vilja komast yfir sjálfir.
En hugsunarhátturinn þessi er alt of al-
gengur hjá okkur Islendingum.
Eg efast ekki um, að þið sjáið allir, hve
afarmikla þýðingu það hefir að bæta kúakynið.
En eina leiðin, sem þekt er til þess, eru