Freyr - 01.11.1925, Blaðsíða 5

FREYR
W
91
naut Búnaðarfélagsins að leitast fyrir um
betri ljái en ljáblöðin, sem nú i mörg ár
hafa verið óhæf sakir bitleysis.
Ágúst Helgason.
Þessi ítarlega greinargerð Agústs er að
mínu áliti sanngjarn heildardómur um
ljáina. I sambandi við hin ummælin er
sérstaklega mest að athuga:
Hjá Agúst bita Ijáirnir vel, hann dregur
þá vandlega en brýnir sjaldan og væg-
lega (með fínu steinbrýni). Hjá þeim sem
draga og brýna, og brýna og draga í sí-
íellu, bíta Ijáirnir ekki nema fyrstu ljá-
förin. — Þeir brýna bitið úr þeim?.
Sumir finna ljáunum það til foráttu
að það þarf að »leggja þá á«. Þessir
menn gæta þess ei að krafan um harða
og bitgóða ljái er fallin um sjálfa, sig ef
Ijáirnir eiga endilega að klappast. Það
getur ekki orðið samfara góð hersla og
klöppun. — Svona einfalt atriði ættu allir
að skilja.
Sumir panta Ijáina, en gefa sér ekki
tima til að reyna þá, þegar þeir eru feng-
nir — vegna þess að þeim »lýst ekki á
þá«. Ef dæma á eftir þessum mönnum,
og undirtektum eða undirtektaleysi alls
þorra þeirra er keyptu Ijáina er krafan
um betri Ijái en þá sem nú tíðkast, vind'
bóla ein.
Þá skal gera grein fyrir því hvei’s vegna
ég hefi horfið að því ráði að fá reynda
hér einjárnunga — stálsoðna, fremur en
að fá smíðuð hörð ljábiöð.
Þegar dengsluljáirnir fornu lögðust niður
— fengum víð ljáblöðiu í staðinn. í öðr-
um löndum lögðust dengsluljáir einnig nið-
ur. í stað þess fóru menn að smíða stál-
soðna ljái úr svo góðu efni að þeir héldu
biti með því að leggja þá á, án þess að
vera smiðju-dengdir. — Er sennilegt að
við Islendingar séum þeir einu sem fund-
ið hafl rétta leið að endurbæta Ijáina? —
Undarlegt þykir mér það. Ljáasmíði er
í mörgum löndum orðin mikil iðnaðar-
grein og samkepnin afarmikil um að
framleiða sem besta Ijái. Ljáirnir eru
ýmist handsmíðaðir eða vélsmíðaðir. Hafa
handsmíðuðu Ijáirnir löngum þótt bera af
hinum, Hallingdals-ljáirnir sem hér hafa
verið reyndir eru handsmíðaðir Hinir
Ijáirnir sem Agúst nefnir í niðurlagi grein-
argerðar sinnar voru vélsmíðaðir. Hafa
ljáir frá þeirri verksmiðju verið reyndir
nokkuð í Austur-Húnavatnssýslu og hafa
einstöku bændur þar notað ein vörðungu slíka
ljái í nokkur ár. — Breytt þeim sjálfir
svo þeir gætu notað þá í islenzk orf. En
vélsmíðuðu Ijáunum sem eg sendi Ágúst
hafði verksmiðjan breytt eftir minni fyrir-
sögn.
Þess skal getið til fróðleiks þó ekki
varði það neinu fyrir okkur, að löng-
um hafa þær sveitir í Noregi haft for
ystu um Ijáasmíði, sem frægastar voru
fyrir vopnasmíði, fyr á öldum. Má til
þess nefna Þelina — stunda margir þeirra
ljáasmíði sem heimilisiðnað En svo fer
um þetta sem fleira, að erfitt veitir að
keppa við verksmiðjurnar sem vélsmíða
hlutina. Enda eru handsmíðaðir ljáir
miklum mun dýrari en hinir.
I Noregi má heita að hver sveit noti
fsína gerð af ljáum, er þvi urmull af gerð-
um og lagið mjög mismunandi. Smíðar
hver smiður ávalt Ijái af mörgum mis-
munandi gerðum. Svo mun og í öðrura
löudurn. Yfirleitt eru ljáirnir íbognari og
krappari en við eigum að venjast. Sláttu-
lag manna erlendis er og öðruvísi en hér.
Skárinn breiður, ljáförin mjó. En Ijánum
rent í grasið, en ekki þverskorið eins og
við gerum, verður því engin hnakkamön,
eða lítil.
Þrátt fyrir það þó útkoman sé miður
góð, af viðleitni minni, að útvega mönn-
um góða ljái, tel eg fullsannað að víða