Freyr - 01.11.1925, Blaðsíða 8

§4
FRÍ2ÝR
fóru í atórhópum til Ameríku og enn fleiri
fluttust að sjónum. Hann var órændur.
Fiskur i fjöiðum, hvalir í flóum, selir í
fjörugrjóú og fugl á fitjura. — Mönnum
svall móður.------Þar mátti lifa af veið-
um og ránst. ap um stund. E ída hefir
það óspnrt verið gert. En sleppum því.
Nú siija íslendingar við þai n eldinn
sem best bre nur — þorskveiðarnar. —
En hver veit, hvenær auðæfi hafúns verða
uppetin, svo menn verði neyddir til að
breyta tm. Þ\í verður ekki liitast við
að svara, hér. En ekki er ólíklegt að
þorskur geti þroiið sem aðrir góOir hlutir,
sje ekki gætt hófs og skynsemi við dráp
hans, Og bendi má á það, að þjóðin gat
lifað af landmu, með því að stinda nær
þvi eingongu lánbúskap, í 1000 ár, en
ekki er liðin nemi stuttur tími síóan farið
var að st inda sjáf irútveg — ræna hafið —
að nokkram mun, en flóar og innfirðir
eru orðnir nær því »þurrir« af fiski.
Væri ó'iugsantíi að saga sjáfarútvegs-
ins gæti orðið lik si'gu landbúnaðarins, því
ennþá eru ísiendingar víkingar miklir.
IV.
Eins og rauður þráður, skín það gegn
um alln söguna, að feður vorir hafa frek-
ar flestu öðru veiið jarðránsmenn. — En
nú dugar ekki lengur að feta í fótspor
þeirra í þeim efnum, ef alt á ekki að
lenda í höimungum mnan skamms
Að meiri hluti þjóðarinnar lifi af veiði-
skap og kaupmensku, en hinn hlutinn að
mestu leyti af ránbúikap, getur ekki geng-
ið til lengd; r, ef alt á að fara vel.
Ræktun þarf að hefjant. Ræktun á landi
og þjóð, langtum meiri en hingað tii hef-
ir átt sjer slað. Við þurfum að verða að
jarðrœktarmónnum í stað þess að bafa ver-
ið jarðránsn.enu. Þjóðin að öfulli og
starfsamri jarðrœktaiþjóð. Það er mikil
breyting frá því sem ni'i er. En ég hefi
góða von um að svo verði. Og vegna
hvers? Vegna þess, að þegar jeg lít yfir
það sem búið er að gera að jarðabótum
í s. 1. 20—30 ár, þá rekur mig í roga
sfans. Mjer þykir það svo mikið, eins
og alt var í pottinn búið.
Gætið að! Þegar menn höfðu lifað sem
jarðr insmenn, hver fram af öðrum í marg-
ar aldir. Var þá hægt að búast við svo
snöggum umskiftum, að þeir á svipstundu,
yrðu ölulir jarðræktarmenn? Tæplega.
Kyrstaða hlaut að koma, en hún hefir
orðið furðu stutt. Menn hafa vonum frem-
ur verið iljótir að átta sig og skiija þýð-
ingu jarðraiktarinnar; þó enn vanti mik-
ið á að vel sé, og mikið vanti á að þjóð-
in geti talist jarðræktarþjóð, — en það er
takmarkið sem að þarf að keppa.
Að sjálfsögöu þarf mörg skilyrði sem nú
eru ekki fyrir hendi, til þess, að því tak-
marki verði náð á skömmum tíma, og það
er margt sem tefur fyrir; og skal ég minn-
ast á fátt eitt.
I fyrsta lagi það, að þjóðin er ekki al-
in upp við jarðrækt og kann því lítið sem
ekkert til þeirra verka. Bændurnir sem
i öðrum raenningarlöndum eru brautryðj-
endur á pví sviði, þeir hafa hér til skams
tíma ekkeit kunnað til jarðræktar og svo
er enn um allan fjöldann. Þegar svo er
ura bændurna — hinn laufgaða meið —
hvað mun þá um hið visnaða tré. En
það er ekki nema mjög eðlilegt að svo
sé. Hvar hafa þeir átt að læi'a jarðrækt.
Hjá feðrum sínum eða húsbændum hufa
þeir ekki getað lært hana. Opinber kensia
í þeim fræðum hefir ávalt verið mjög tak-
mörkuð og af skornum skamti samanbor-
ið við þörfina. Og eins og kenslan er
nú við bændaskólana er hún mjög lítil-
fjörleg, eða svo var í minni tið á Hvann-
eyri.
í öðru lagi er það fjárskorturinn. Hann
setur nú mark sitt á alt sem gert er hér