Freyr - 01.04.1938, Page 6

52
F R E Y R
að fé er rekið nokkuð sitt á hvað, þá hefi
ég sumstaðar orðið að taka stór svæði og
marga sláturstaði saman, til þess að ná
yfir mörkin, svo að saman færi framtal að
vori og staðir þar sem öllu fé af því svæði
hefði verið slátrað á að haustinu.
Á skýrslu þeirri, er hér fylgir, er sýnt
hve mörg prósent vanti, til þess að fram
komi — slátrað í kaupstað og sett á —
lamb undan hverri framantalinni á.
Það sést á henni, að slátursvæði Króks-
fjarðarness, sem nær yfir Geiradal og
Reykhólasveit alla og 4 bæi í Gufudals-
sveit, sker sig úr, því að þar er lagt inn
9,9 % fleira af lömbum en fram er talið
af ám. Þó er þarna ekki mjög margt af
tvílembingum. En meðferð fjárins er góð
og hirðing í bezta lagi. Og bændur í þess-
um sveitum eru með þeim bezt og jafnast
stæðu fjárhagslega á öllu landinu, þó að
sumir telji að þar ættu engir að búa. í
Bíldudals slátursvæði mun vera slátrað
einhverju úr Auðkúluslátursvæði, og því
býst ég við því, að tölurnar sýni ekki rétta
útkomu milli þessara hreppa. Víðar getur
það verið, enda er hér um fyrstu tilraun
að ræða til að sýna vanhöldin á hinum
ýmsu slátursvæðum, og mun þurfa að laga
það síðar, þegar betri upplýsingar liggja
fyrir, en ég nú hefi við að styðjast.
Þegar menn athuga þessa skýrslu, mega
menn ekki gleyma því, að hér er hvorki
tekið tillit til tvílembinga né lamba undan
ám, sem gleymzt hefir að telja fram.
Aftasti dálkurinn sýnir hve margt
hverfur af fullorðna fénu milli framtal-
anna 1935 og 1936, fram yfir það, sem
slátrað er í kaupstað. Er það víða ekki
meira en vænta mátti að slátrað væri
heima, en sumstaðar líka mikið fleira. Ef
reikna mætti með því að ærnar yrðu ea.
8 vetra, þá ætti að vera slátrað af þeim á
hverju hausti um 12 %, og haustið 1935
var um Vs hluta af þeirri tölu slátrað 1
kaupstað. Um 10 % hefði því heimaslátr-
un ánna átt að vera, og það er hún víða,
eins og skýrslan sýnir. Vanhöldin eru því
tiltölulega ininni á fullorðna fénu en lömb-
unum. Koma þar til greina geldu ærnar,
ærnar, sem láta lömbunum, og lömbin, sem
drepast nýborin.
Ég mun síðar reyna að benda á orsakir
vanhaldanna, og á hvern veg þarf að hefj-
ast handa til að létta af bændum þeim
skatti, sem þeim nú er færður, en með
þessari grein vildi ég sýna að vanhöldin eru
mjög mikil, og meiri en fjöldinn gerir sér
grein fyrir, en ég vona, að þegar mönnum
verður ljóst hve mikil þau eru, þá vaxi
líka í brjóstum manna ákveðinn, einbeitt-
ur vilji til a,ð minnka þau, og helzt að láta
þau alveg hverfa.
Páll Zóphóníasson.
Út af vanhaldaskýrslunni í greininni hér á und-
an, leyfi ég mér að taka þetta fram til athug-
unar:
1. Vanhöld á lömbum.
Vorið 1935 eru framtaldar ær ca . . 525500
I vanhaldaskýrslu sinni telur höf. van-
höld lambanna, að meðtöldum heimasláti'-
uðum lömbum, og miðað við lamb, undan
hverri framtalinni á — (einnig þeim,
sem hafðar eru geldar með vilja), —
14,5% eða tæplega .................. 76200
og kemur það vel heim við töluna 76005
í greininni.
Höf. telur að fjáreigendur í kaupstöð-
um eigi um 20000 ær og slátri öllum
lömbunum heima. Þareð tvílembingar
koma ekki til greina við útreikninga þá,
er taflan sýnir, má telja líklegt að þessir
menn setji á til viðhalds stofninum 10%
af lömbunum og verður þá tala slátur-
lamba hjá þeim 18000. Sé svo áætlað að í
sveitum sé slátrað 8200 lömbum heima,
þá verður öll heimaslátrun .......... 26200
Raunverulega vantar þá .............. 50000
lömb til þess að standast á við framtald-
ar ær, eða ca. 9,5 %.