Freyr - 01.08.1941, Blaðsíða 15

FREYR
125
A tli u ga se 111 di r
um aflífun sauðfjnr
(Grein þessi átti að birtast í Dýravernd-
aranum, en varð of síðbúin til þess að birt-
ast þar fyrir haustið.)
í septemberblaði Dýraverndarans (5. tbl. 1940),
birtist bréf frá ónafngreindum manni til ritstjórans,
um aflifun sauðfjár, er hefst með þessum orðum:
„Ég las einhvers staðar fyrir nokkru grein um það,
að Sláturfélag Suðurlands hefði nú tekið upp þá
aðferð, að nota helgrímu við aflífun sauðkinda."
Svo heldur hann áfram og segir: „Greinarhöf-
undur var þeirrar skoðunar, að réttara væri að
skjóta kindurnar."
Af því að fáir menn skrifa um þessi mál, þykist
ég vita, að bréfritarinn hafi lesið grein eftir mig í
Vísi í fyrra, með fyrirsögninni: „Aukin dýravernd-
unarstarfsemi og eftirlit er nauðsynlegt.“ Ég gat
þar um tvær ágætar greinar: verðlaunaritgerð Guð-
mundar skálds á Sandi, og grein Njáls Priðbjörns-
sonar um aflífun og meðferð loðdýra. Vill Njáll
láta skjóta loðdýrin og hefir reynslu fyrir því, að
skinnið þurfi ekki að skemmast, ef hafður sé
þykkur leppur á höfði dýrsins, þar sem skotið er.
Þegar feldurinn er þurr orðinn, sést ekkert fyrir
gatinu eftir kúluna, nema aðeins örlítið holdrosu-
megin.
Nú set ég hér nokkur orð úr Vísisgrein minni:
„Með skoti, en ekki helgrímu, ætti að aflífa allar
skepnur. Það er ótrúlegt, að kjötið af kindinni sé
svo miklu betra, ef hún er aflífuð með helgrímu, að
bætt geti markaðinn. En ráðamenn halda þessu
fram, og þá verður velferð dýranna að víkja.
Ég leyfi mér að halda eindregið fram þeirri af-
lífunaraðferð, að skjóta allar skepnur, í stað þess að
rota þær með helgrímu. En það ætti að fyrirbyggja,
að skothvellirnir í aflífunarklefanum heyrist inn
til kindanna, sem bíða dauðans í réttinni, enda hafa
þær vafalaust orðið margsinnis hræddar, áður en
síðasta kindin er leidd á blóðvöllinn. Fátt er undar-
legra en það, að þetta skuli ekki vera athugað,
var sætsúrara hafði ágæta lykt og kýrnar
átu það prýðilega vel. Það má segja að
það bæti heldur að láta mysu í vothey, en
þurfi að kaupa hana dýru verði, eða borga
mikinn flutningskostnað á henni, er ekki
það mikið gagn í mysunni að það borgi sig
að nota hana. Pétur Gunnarsson.
þegar byggð eru sláturhús. Það mundi þó vera
auðvelt að einangra hljóð frá klefanum, ef gjört
væri um leið og húsið er byggt.“
Bréfritarinn í Dýraverndaranum, sem minnzt var
á í upphafi þessa máls, skrifar neðan undir bréf
sitt „Dýravinur". Segist hann vera hræddur um,
að enn sé í einstaka stað sauðfé aflífað með háls-
skurði. Talar hann um, að raunar sé ekki auðvelt
að vita um þetta fyrir víst, en leggur til að stjórn
Dýraverndunarfélags íslands hafi tvo trúnaðarmenn
í hverri sýslu, til þess að komast eftir þessu og ýmsu
fleiru um meðferð dýra, sem ekki má líðast. Mér
finnst þessi uppástunga góð, enda hefi ég sjálf
dálitla reynslu í þessu efni, því að ég hefi haft
eftirlitsmann í einni sýslu og reynzt vel. En þeir,
sem taka að sér slíkt eftirlit, þurfa að vera svo
djarfir og ósmeykir, að þeir þori að tala og segja
frá þessum óhæfuverkum, því að ekki er annað
hægt að kalla það en óhæfuverk, að ráðast þannig
á málleysingjana. Hálsskurðurinn ætti nú að vera
úr sögunni, úr því að hann er fyrir löngu aftekinn
með lögum.
Það er dýrmætt, ef einhver maður vill veita at-
hygli, hvernig farið er með dýrin, og stuðla að bættri
meðferð þeirra. Góð meðferð er sjálfsögð á öllum
dýrum, og á ekki að þegja um það. Þá þarf nú ekki
síður að segja frá slæmri eða vítaverðri meðferð
á skepnum, enda finnst mér það hafa verið gjört.
Þó fórust Jón Pálssyni, fyrrverandi ríkisféhirði, sem
þá sá um útgáfu Dýraverndarans (sjá 4. tbl. 1937)
orð á þessa leið: „Hefir fjöldi frásagna verið árlega
birtur í málgagni þessu um góða meðferð dýranna,
en minna hirt um hitt, hversu tJfinningasljóir og
jafnvel harðúðugir menn eru enn þann dag í dag
með miskunnarlausri og illri meðferð sinni á þeim.“
En hér er ekki rétt með farið, því að víða er sagt
frá verri meðferðinni. T. d. má í 4. tbl. Dýravernd-
arans 1933 lesa greinaflokk með fyrirsögninni „Van-
fóðrun sauðfjár". Og mörg fleiri dæmi mætti nefna
um frásögn á illri meðferð dýra, er birtist í Dýra-
verndaranum á þeim árum.
Það hefir því ekki verið hlífzt við að segja frá því
verra, þ. e. illri meðferð dýra, enda væri það synd,
því að þá mundi verða lítið úr umbótum, en með
góðu eftirliti er stundum hægt að koma í veg fyrir,
að lögin séu brotin, bæði hvað snertir aflífun dýra,
geldingu, vanfóðrun og yfirleitt hraksmánarlega
meðferð á skepnunum.
Eiga þeir allir, sem að því stuðla, skilið heiður og
þökk fyrir. Það er mér sönn ánægja að geta vitnað,
að þeir forráðamenn Dýraverndunarfélags íslands,
sem ég hefi haft saman við að sælda, hafa brugðizt
fljótt og vel við, er kærur hafa borizt til þeirra.