Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.06.1950, Síða 4

26
TÍMARIT V.F. I. 195 0
Recent Development in the Design and
Manufacture of Electrical Plant.
Fyrirlestur fiuttur á fundi í RafmagnsverkfræðingaUeild V.F.I. 13. jan. 1950
af R. M. Grant, B.Sc., M.I.E.E.
This talk is concerned with a branch of electrical
engineering which does not exist in Iceland but which
is, nevertheiess, of importance to Icelandic engineers as
purchasers and users of electrical plant. The subjects
dealt with have been chosen at random, because it is
thought that they may be of particular interest, and
no attempt is made to give a comprehensive review of
recent developments nor to deal in more than a cursory
fashion with any of the developments mentioned.
FABRICATION
A fabricated structure is one formed by cutting rolled
steel plates and sections into appropriate shapes and
welding them together. This method of manufacture has
been used to an ever-increasing extent for more than
twenty-five years, and during that period it was notice-
able how in all engineering factories the work of the
foundry was steadily dwindling and that of the fabrica-
tion shop growing. Until comparatively recently, how-
ever, fabrication was not considered suitable for the
manufacture of small articles in large quantities nor for
the manufacture of structures having elaborately curved
surfaces and containing a considerable weight of metal,
but nowadays even these preserves of the foundryman
have been invaded.
Typical examples of the former class are illustrated
in Fig. 1. The yokes of these motor frames are flame-
cut from rolled steel plate, cold-bent on an hydraulic
press and the junction of the two ends of the plate
welded together. The feet and other small parts are
quickly produced on a pantograph machine by piling a
number of steel plates one on top of the other and flame-
cutting through all the plates simultaneously. By such
methods it is possible to manufacture the frames more
economically by fabrieation than by casting, despite the
fact that large quantities of identical frames are required;
and the fabricated steel frames are not only stronger
and lighter than the previous cast iron frames, but also
have better magnetic properties.
At the other end of the scale, Fig. 2 shows the use of
fabrication for the manufacture of steam turbine exhaust
casings. Even to-day large, complicated structures of this
type would be produced by casting in the majority of
factories, and fabrication can be applied only where
welding technique has been sufficiently developed and
where an annealing furnace of adequate size is available.
Apart from the usual gains in lightness and strength,

ríkisins, kirkjur, skólar, prestseturshús, sjúkrahús og
mörg fleiri, og margar þeirra munu standa um ókomna
tíð sem óbrotgjarn minnisvarði um þennan mikilvirka
og ágæta húsameistara okkar. En oft hafði hann orð á
því, að Þjóðleikhúsið hefði verið kærasta viðfangsefni
hans, og Háskólinn og á síðustu árum einnig hugmynd
hans að hinni stórfenglegu Hallgrímskirkju.
Ekki er óeðlilegt, að borið hafi á, að skiftar væru
skoðanir um hinar mörgu byggingar, er hann bar ábyrgð
á ásamt nokkrum ágætum samstarfsmönnum, enda er
það svo um byggingalist, að sitt sýnist hverjum, og getur
hver haft nokkuð til síns máls, sá er nokkuð skyn ber á
slík mál.
Guðjón var um margt brautryðjandi í húsagerð hér á
landi og fékk sem húsameistari ríkisins á löngum starfs-
ferli glæsilegri tækifæri en nokkur annar að leysa af
hendi vandasöm verkefni. Hann bar heitið húsameistari
með miklum sóma, enda var það venjulega svo, að hann
bar það heiti eingöngu, og komst það á frekar í virð-
ingarskyni en til styttingar, og vissu menn þá jafnan
við hvern var átt.
Fyrir allmörgum árum fór að bera á heilsuveilu hjá
Guðjóni, en hann hlífði sér hvergi. Hann lifði jafnan
fábrotnu, hófsömu og hollu lífi og barst lítið á, en starf-
ið var honum fyrir öllu. Hin síðustu ár ágei'ðist mjög
sjúkdómurinn, sem reyndist illkynjaður og ólæknandi,
en jafnvel síðustu vikurnar, er hann lifði, var hann sár-
þjáður með huga og hönd við verkefni þau, er hann um-
fram allt vildi leysa, meðan líf entist.
Hann var ekki vinmargur, en vinfastur og var gott
að eiga með honum áhyggjulausar ánægjustundir. Við
vinir hans söknum hans úr hópnum, en munum geyma
minninguna um góðan dreng og ágætan félaga.
Guðjón Samúelsson fæddist að Hunkurbökkum í Vest-
ur-Skaftafellssýslu 16. apríl 1887, sonur Samúels Jóns-
sonar, trésmíðameistara og konu hans Margrétar Jóns-
dóttur. Með foreldrunum fluttist hann á unga aldri til
Eyrarbakka og síðan til Reykjavíkur. Hann lauk trésmíða-
prófi 1908, en gagnfræðaprófi í Menntaskólanum í Reykja-
vík 1907. Fór hann síðan utan og lauk prófi í húsagerð-
arlist fyrstur íslendinga í Listaháskólanum í Kaup-
mannahöfn 1919. Sama ár tók hann við embætti húsa-
meistara ríkisins og gegndi því til dauðadags 25. apríl
s. 1. Hann kvæntist 1931 Euphemíu Ólafsdóttur gull-
smiðs í Reykjavík, en þau skildu eftir stutta sambúð.
Sæmdur var hann prófessorsnafnbót 1930, og Háskóli
Islands kjöri hann heiðursdoktor, Dr. phil. h. c., við opn-
un háskólans 17. júní 1940. Hann var og sæmdur heiðurs-
merki hinnar íslenzku Fálkaorðu með stjörnu.
G. Z.
J