Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.10.1950, Page 13

TlMARIT V.F.I. 1950
59
Foruden ved hjælp af det tilströmmende vand kan
jorddamp endvidere under gunstige forhold udvindes ved
hjselp af stationært varmt vand i pöröse jordlag. Har
man en porös horisont som er fyldt med vand hvis
temperatur er i nærheden af kogetemperaturen pá hori-
sontens dybde, kan man ved hjælp af borehuller bringe
dette vand til at koge. Er horisonten f. eks. pá 400 met-
ers dybde og temperaturen i nærheden af 250° C, er van-
dets damptryk omtrent lig med det statiske tryk i et
borehul som skærer horisonten. Pumpes en lille mængde
vand fra borehullet vil vandet i jordlagets porer i nær-
heden af hullet bringes til at koge.
Da vandet fordamper i porerne vil jordlagets varme-
indhold fremskynde fordampningen. Er begyndelsestem-
peraturen 250° C og porösiteten 10% kan man let regne
ud at en temperatursænkning til knap 210° C vil med-
före en fuldstændig fordampning af vandet. Under disse
forhold kan hver kubikmeter af det poröse jordlag give
17 kg damp ved 19 ata tryk.
Man ser heraf af jordlagenes varmeindhold under gun-
stige forhold i höj grad kan bidrage til udvindings-
mulighederne.
Endvidere er det ikke udelukket at jorddamp kan
samles i poröse antikliner pá samme máde som jord-
gas, men denne mulighed synes dog ikke at være til
stede i Island.
Til slut skal det bemærkes at man nu i Island har
et antal damphuller hvis samlede dampmængde er ca.
70 tons per time. Det störste findes i Krýsuvik-omrádet
og giver ca. 30 tons damp i timen fra en dybde af 230
meter. Dets diameter er 200 mm.
LITTERATUR.
Islandg Geologi.
T. THORODDSEN: Island. Grundriss der Geographie und Geo-
logie. Erganzungshefte No. 152 und 153 zu Petermanns Mit-
teilungen. 1905—1906.
H. PJETURSS: Handbuch der Regionalen Geologie. Heft 2.
Island 1910.
T. EINARSSON: Origin of the Basic Tuffs in Iceland. Ácta
Naturalia Islandica. Vol. 1, No. 1, Reykjavík 1942.
Varme kilder.
T. THORODDSEN: Die Geschichte der islándischen Vulkane
D. Kgl. danske Vidensk. Selsk. Skrifter. Naturvidensk. og
Matem. Afd. 8. Række, IX Kbhvn. 1925.
T. THORKELSSON: The Hot Springs of Iceland. D. Kgl.
Danske Vidensk. Selsk. Skrifter, 7. Række Naturvidensk. og
Matem. Afd. VIII. 4, Kbhvn. 1910.
T. THORKELSSON: On Thermal Activity in Iceland. Reykja-
vík 1940.
T. EINARSSON: Ueber das Wesen der heissen Quellen Islands.
Societas Scientiarum Islandica. Reykjavik 1942.
T. EINARSSON: Ueber eine Beziehung zwischen heissen Quellen
und Gttngen der Islandichen Basaltformation. Societas Scienti-
arum Islandica. Reykjavik 1937.
T. EINARSSON: The Flowing Lava. No. IV, 3 af skriftet: The
Eruption of Hekla 1947—1948. Societas Scientiarum Islandica.
Reykjavik 1949.
R. SONDER: Studien Uber heisse Quellen und Tektonik.in
Island. ZUrich 1941.
T. F. W. BARTH: Varme kilder og vulkanisme pfi. Island.
Naturen 63 No. 1, 1939.
Praktisk Geofysik.
C. A. HEILAND: Geophysical Exploration. Prentice-Hall Inc.,
New York 1946.
J. J. JAKOSKY: Exploration Geophysics. Trija Publishing Co.,
Los Angeles 1950.
E. SUNDE: Earth Conduction Effects in Transmission Systems.
D. van Nostrand Co., New York 1949.
R. LANGER: On Determination of Earth Conductivity from
Observed Surface Potentials. BUU. Am. Math. Soc. 42, 1936.
Reykjavik Varmeanlæg.
H. SIGURDSSON: Fjarruppvarmning av Reykjavik frfin varma
kfillor. Teknisk Tidskrift. No. 42, 1946.
Jarðgöng á
Súðavíkurvegi.
Haustið 1948 voru sprengd fyrstu jarðgöngin hér á
landi, og liggja þau í gegnum Arnardalshamar á vegin-
um milli Isafjarðar og 'Súðavíkur.
Haustið 1945 var vegurinn frá Isafirði kominn að
Arnardal, og liggur hann allur meðfram sjó. Þegar þar
var komið, var um tvqsr leiðir að velja um áframhald
vegarins, önnur að leggja veginn yfir Arnardalsháls,
sem er rösklega 100 m hár, en hin að fara út fyrir
Arnarnes og leggja veginn með sjó fram til Súðavíkur.
En á þessari leið þurfti að leggja veginn í gegnum
Arnardalshamar, sem er um 25 m þykkur blágrýtis-
gangur, er gengur í sjó fram um 2 km fyrir innan
Arnardal.
Síðari leiðin var valin vegna þess, að hún er mun
snjóléttari, og með því var einnig hægt að komast hjá
löngum og bröttum brekkum yfir Arnardalshálsinn.
Haustið 1946 var lokið við veginn inn að Arnar-
dalshamri, og sumarið eftir var byrjað að bora fyrir
göngum í gegnum hamarinn. Kom brátt í ljós, að
bergis, sem er smástuðlað, fínkornótt blágrýti, var svo
hart, að venjulegar borstjörnur hnoðuðust svo fljótt,
að borunin gekk nær ekkert. Var þvi verkinu hætt,
þar sem sýnilegt var, að fá yrði harðari bora.
Við rannsókn Atvinnudeildar Háskólans á blágrýti
þessu kom í ljós, að það er óvenjulega fínkornótt og
hart. Hörkutalan reyndist vera 250—300 Brinell, en til
samanburðar má geta þess, að flestar sænskar granít-
tegundir hafa hörkuna 135 Brinell og ljóst granít frá
Borgundarhólmi, sem prófað var samtímis, reyndist hafa
hörkuna 147 Brinell. Þótt hörkutalan sé ekki einhlítur
mælikvarði á það, hve grjót er auðborað, sýna þessar
niðurstöður þó, að hér var um óvenjulega hart blágrýti
að ræða. Rúmþyngdin reyndist vera 3,0 og eðlisþyngd-
in 3,2.
I samráði við H. Bronder verkfræðing, sem vann við
tilraunasprengingar á jarðgöngum fyrir virkjun Sogs-
ins, keypti vegagerðin harðmálmsbora og borvélar frá
Holman Bros., Ltd., í Englandi.
Borstjörnur þessar voru með krossegg (Holbits-cross-
type Grade D), cg voru stjörnurnar smíðaðar á keilu-