Akranes - 01.06.1947, Blaðsíða 12

Á leiS til sýningarskálans.
Líklegt er að búskapur hafi hér í forn-
öld, fljótlega verið sambærilegur við það
sem gerðist í Noregi a. m. k. Mætti draga
þessa ályktun af eftirfarandi: Að margir
landnámsmennirnir voru gildir bændur,
sem tóku sig upp frá góðum búum. Má
því ætla að búskapur þeirra hér, hafi mót-
ast af því, sem þeir hurfu frá, og tiðkaðist
í þeirra föðurlandi. Undir þetta renna og
þær stoðir. Að landið var þá allt viði vax-
ið, landgæði meiri, en síður varð, og veðr-
áttan því betri.
Hér á landi stóð allt með miklum blóma
fram eftir allri 13. öld, eða nánar tiltekið,
meðan frelsið var ekki látið af hendi. tJr
því sígur meir og meir á ógæfuhliðina.
Eymd, örbyrgð og kúgun tengir öld við
öld. Allt fram á 19. öld er eins og allt
leggist á eitt um að ógna þessari litlu þjóð.
Hafís, eldur og erlend kúgun. Og var hið
síðast talda verst.
Sá stofn sem þessar ógnir þoldi hefur
verið sterkur, því innan frá brezta böndin
þegar fylling tímans var komin, þó að
utanaðkomandi öfl og atvik hjálpi líka til.
Fram á ig. öld lifði þjóðin á búskap að
lang mestu leyti, því þá var sjávarútveg-
urinn enn ekki orðinn aðal atvinnuvegur.
Ég fyrir mitt leyti held, að búskapnum
hafi hnignað verulega frá því sem hann
var á fyrstu öldum. Þegar siglingar og ut-
anferðir ungra manna lögðust næstum að
segja niður, og erlend áþján eykst, bitn-
aði einangrunin skiljanlega mest á at-
BlómaskrúS á sýningunni.
LANDBUNAÐ
\
var stórfallcg, stórme
endtim tíl hít
vinnuvegunum. Var þvi eðlilegt að þeir
slitnuðu meira úr tengslum við umhehn-
inn, en þjóðin gerði nokkru sinni mennt-
unarlega.
Næstum á hverri öld eru þó uppi mikil-
menni, sem sjá hversu komið er. Sem telja
kjark í þjóðina og benda henni á mátt
hennar og möguleika. En hér var ekki við
lamb að leika sér. Og ekkert gat gerzt í
skyndi, svo langt sem allt var komið niður
á við. Versti þröskuldur allra framfara,
bæði andlegra og verklegra, var þá verzl-
unaránauðin. Um enga framför gat því
verið að ræða fyrr en henni yrði aflétt.
Það sýndi sig lika fljótt hvílikur bölvald-
ur einokunarfjöturinn var, því strax er
honum er aflétt, hafði þetta sömu verk-
anir á framfarir og menningu á öllum
sviðum, eins og sól og regn á hálfgræna
jörð undan fannkingi vetrar. Ur því helst
allt í hendur í áttina til þess sem orðið er,
og þessi mikla sýning bendir áþreifanlega
til, að því er landbúnaðinn snertir.
Langt fram á 19. öld mátti segja að
híbýli fyrir menn og skepnur, væri jörðin
sjálf. Þai sem „holunum“ var haldið uppi
og opnum með spækum úr skógum þeim,
sem enn ekki var búið að brenna, eða er-
lendum sprekum sem flutu hingað fyrir
kóngs eða kaupmanns náð. Sama mátti
segja um það, sem kallað var verkfæri á
þeim timum, og lagt var sér til munns af
erlendum varningi. Allt fyrir kóngs og
kaupmanns náð, en gat oft verið svikið í
ofanálag.
Þrátt fyrir þessa eymd og aðbúnað öld-
um saman hefur þjóðin hjarað við mjólk
og mysu, kjöt og fisk og lýsiskolu. 1 kot-
unum voru oft unnin kynleg afrek, sem
ekki einasta liafa lýst og lyft okkar eigin
þjóð, heldur og norrænum frændum og
vinum.
Eftir þennan formála, skal nú nokkuð
vikið að þessari merkilegu sýningu. —
Hvernig hún kom mér fyrir sjónir. Hvaða
boðskap hún hafði að flytja og hvað af
henni megi læra. Til sýningarinnar virð-
ist hafa verið mjög vandað og nálgast það
að vera tæmandi um þetta efni, og er þá
mikið sagt. Ýmsar töflur og línurit segja
hér langa sögu í stórum dráttum. Verður
nú vikið að ýmsum þeim upplýsingum,
sem þær fela i sér.
72
AKRANES