Akranes - 01.11.1949, Blaðsíða 14

fram að ríkið þurfi að fá tekjur sínar af
áfengissölunni, til þess að ná greiðslu-
hallalausum fjárlögum, og geta haldið á-
fram nauðsynlegum „verklegum" fram-
kvæmdum, eins og það er orðað. Ef hvort
tveggja væri svo samtengt sem áf er látið,
mundi ég ekki hika við að kjósa niður-
fellingu á hvoru tveggju um stundarsakir.
Sjá hvað sæti, og leita annarra úrræða.
Því jafnvel verklegar framkvæmdir, sem
á svo veikum stoðum eru reistar, geta
ekki orðið til langframa „grunnur undir
framtíðar heill.“
Blekkingarnar eru hættulegar.
Við erum í ótal mörgu, og ótrúlegustu
tilfellum að blekkja sjálfa okkur. Það er
t. d. ekkert nema blekking, sem getur leitt
til ófarnaðar:
1. Að við þurfum undir öllum kringum-
stæðum — í bili, — að auka enn og óaf-
látanlega við ímyndaðar þarfir okkar. —
Hækka enn metið í óþarfanum á öllum
sviðum.
2. Að við þurfum endilega á þessu ári,
eða hinu næsta, að gera ýmsar þær fram-
kvæmdir á ríkis- eða bæjarkostnað, sem
auðsætt er að geti auðveldlega biðið.
3. Það er engin lí'fsnauðsyn fyrir mann
sem býr í ágætis íbúð, að heimta fjárfest-
ingarleyfi fyrir kastalabyggingu, sem
kostar ríkið of fjár í erlendum gjaldeyri,
óg bindur samhliða hans eigið fé og þjóð-
arinnar, sem annars mætti festa í fram-
leiðslu þjóðarinnar, sem vitanlega er aðal
atriðið, — og uppspretta alls þess er við
þörfnumst. —
4. Það er líka óþarfi að flytja inn lúx-
usbila, til þess að gefa þeim hinum sama
tækifæri til að selja næsta náunga með
hinu svívirðilegasta okri. Þjóðin er orðin
svo ótrúlega gagnsýrð af þessum vinnu-
brögðxnn á öllum sviðum, að allt er orðið
réttlátt og réttlætanlegt, hversu fjarstætt
eða 'fáránlegt sem það kann að vera.
Því miður erum við orðin svo afvega-
leidd um mat í ýmsum efnum, að nú
teljum við nauðsynlega ýmsa þá hluti,
sem ýmist eru óþarfir, eða við getum vel
án verið í bráð eða lengd. Svo er blekk-
ingin orðin alger með þjóðinni.
Eins og brjálað fólk.
Skemmtanaæðið, staðfestuleysið og
hvers kyns öfgar er að verða mjög ískyggi-
legt almennt, þó er þetta sjálfsagt mest
áherandi í Reykjavík, þar sem fjöldinn er
mestur og öfgamar rísa af ýmsum ástæð-
um hæst. Ekki er hægt að segja, að fólk
sitji kyrrt. Ekki fá þó allir að ferðast sem
það vilja, því það hef ég fyrir satt, að
nefndin sem allir skamma, hafi neitað
landslýðnum um ferðagjaldeyri til útlanda
fyrir 50 miljónir — fimmtíu miljónir
króna. — A. m. k. einn af þessu liði sótti
um ferðagjaldeyri fyrir 50 þúsund kr.
Víðsvegar um landið, — sérstaklega i
námunda við Reykjavík, — er búið að
byggja sumarbústaði fyrir milljónir króna,
ef ekki tugi milljóna. Nú er sagt að bless-
að fólkið sé hætt við þá dellu og sé nú
mikið af þessum sumarhúsum autt og yfir-
gefið .
Fólk kaupir á svörtum markaði ótrú-
legustu hluti fyrir brjálað verð. Það fer
á miðjum nóttum til að standa í biðröð-
um — með nesti — oft til að kaupa flikur
eða efni, sem það á nóg til af.
Allt þetta sýnir ótrúlega sjálfselsku og
hreinan skepnuskap. Það virðist svo, að
aldrei sé hugsað ilt frá sjónarmiði alþjóðar.
Það er ekki verið að hugsa um, hvort
þetta eða hitt sé holt eða heillavænlegt
fyrir þjóðina i heild, eða hvað sé mögu-
legt eða ómögulegt i þeim efnum. Flest
af þessu brjálæði hefur komið ofan frá og
leggur niður eftir þjóðarlikamanum. Það
væri því nú kominn timi til fyrir fólk,
að snúa við og sýna manndóm og þegn-
skap í ríkum mæli, svo ekki sígi lengra á
ógæfuhlið en orðið er með þjóðinni í heild.
Því með sama áframhaldi verður frelsi
hennar ekki mosavaxið, eða í hávegum
haft af þeim þjóðum, sem nokkurt hóf
kunna sér og meta þjóðfrelsi meir en
flíkur á einstaklinga sína.
Ó. B. B.
HÉRAÐALJÓÐIN
Framhald af bls. 104.
ustumenn á meðal sinna eigin sona, þá
sé ég ekki betur en að sá frábæri rösk-
leikamaður, Helgi Valtýsson, verði að
halda áfram starfi sínu þó að kominn sé
á áttræðisaldur. Þá mundi það verða unnið
— og unnið vel. Svo þegar héruðin hafa
hvert í sínu lagi innt lögskil, þá á að hefja
nýja söfnun og gefa út IjóS alþjóðar. Það
verður bæði mikið safn og merkilegt, ef
rétt er á haldið. En þá verð ég kominn i
himnaríki, þ. e. a. s., ef Pétur hleypir
mér inn.
„Fyrir guðs náð munum við í dag tendra
það kerti á Englandi að ég ætla, að aldrei
muni á því slökkt verða,“ sagði Latimer
biskup, þegar hann stóð með Ridley á bál-
kestinum. Þar logar enn á kertinu hans
eftir fjórar aldir. Það gæti farið svo, að
lengi brynni það kerti, er Þórarinn Stef-
ánsson tendraði, þegar hann gekkst fyrir
útgáfu Þingeyskra Ijóða. Nú er svo langt
komið, að héðan af mun þjóðin ekki láta
verkið niður falla. Það væri ómennska,
er mjög styngi í stúf við þetta tiltak Helga
Valtýssonar, er svo var rösklega unnið .
Ennþá finna íslendingar sjálfa sig í vis-
unum — hvergi annars staðar betur. Þeg-
ar svo hættir að vera, eru þeir orðnir önn-
ur þjóð og ómerkari. Til allrar hamingju
mun sá dagur langt undan. En það má
bæði hlúa að Ijóðhneigð þeirra og ljóð-
gáfu, og líka troða hana i aurinn með tóm-
læti. Mig hefur lengi undrað, að enginn
forleggjarinn skyldi hafa framtak til þess
að stofna til ársrits, er eingöngu flytti
kveðskap og ritgerðir um kveðskap. Skálda-
þingiS væri ekki illa valið heiti á slíku riti.
Og ef leitað væri til fólksins — en að gera
svo, væri fyrsta og sjálfsagðasta skilyrðið
— þá mundi ritinu ekki verða efnis vant.
Þarna mætti líka margt það segja, er ung-
um skáldum og hagyrðingum væri gott að
nema. Ritgerðir svipaðs eðlis og sú, er Jón
prófessor Helgason ritaði í Frón 1944, „AS
yrkja á islenzku,“ hafa mikið menntimar-
gildi, og umræðuefnin eru ótæmandi.
Aðrar þjóðir eiga tímarit lik því, sem ég
hefi hér stungið upp á, svo að það er ekkert
frumlegt við þessa hugmynd mína.
. En fyrst og síðast: þau héruð, sem ekki
hafa enn staðið þjóðinni skil á Ijóðum sín-
um, ættu nú að fara að rumska. Nóg er
þegar sofið.
Sn. J.
AKRANES vill eindregið styðja að og
undirstrika þessa þörfu hugvekju Sn. J.
um söfnun og litgáfu héraðaljóða. 1 þeim,
sem þegar eru komin, er mörg gullkorn að
finna. Svo mörg. að óþarfi er að láta rusl
fylgja með.
Þessar útgáfur ýta vafalaust undir ýmsa
að gera betur en þeir enn hafa gert, og er
slíkt auðsær fengur. Einnig mun þessi
framtakssemi og bjarga mörgu frá
gleymsku, sem betur hefði séð dagsins
Ijós.
Ritstj.
Framtíð o£
framleiðsla
þessa lands virðist nú vera i bráðri
hættu, ef ekki allir geta sameinast um, að
snúa við frá kröfu-pólitík, til kjarkmik-
illrar þrautseigrar baráttu um að veita
viðnám, og snúa við, til hollari og hag-
kvæmari hátta. Hver einstaklingur, bæir
og ríkið sjálft verða að neita sér í bili um
alla ofþennslu á öllum sviðum. Jafnvel
sumir í mat og drykk, því til er, að það
gangi út í öfgar. Hér varðar heill og heið-
ur landsins, og þá verða einstaklingasjón-
airmið að lúta i lægra haldi.
Með nýju ári skulum við hefja þessa
göngu, sem er nauðsynleg til þjóðarheilla,
en sem enn er síður en svo óindisúrræði
fyrir hvern einstakan.
134
AKRANES