Akranes - 01.11.1949, Blaðsíða 16

þeim til þess að láta vita hvar þeir væru
uiður komnir. En oft var biðin löng og
erfið, þegar beðið var milli vonar og ótta,
en sýnt þótti, að skip og menn hefðu farist
í rúmsjó. Rikið neitaði að leggja símann,
og taldi að önnur byggðarlög stæðu nær.
Þá óskuðu Súgfirðingar að mega leggja
simann á sinn kostnað og fékkst það sam-
þykkt, en algerlega styrklaust. Þannig áttu
Súgfirðingar símann sjálfir, einir manna
á öllu landinu. Þeir tóku sjálfskuldará-
byrgðarlán fyrir honum og drifu þetta
þarfaverk í framkvæmd og varð síminn
brátt einn bezti tekjustofn fjarðarins. Þá
vildi þing og stjórn fá símann keyptan,
en þá neituðu Súgfirðingar. Hefur sjálf-
sagt þótt langt gengið að taka hann eignar-
námi. Löngu seinna buðu Súgfirðingar
svo rikinu símann til kaups.
Síðciri framkvœmclir.
Þegar siminn var lagður, var ég tekinn
við verkstjórn og utanbúðarstörfum hjá
verzlunarfélaginu Kristján & örnólfur,
og var stuttu síðar kosinn í hreppsnefnd-
ina, er ég starfaði með í tólf ár, eða þang-
að til ég fluttist til Akraness 1928. Þar
sem hinir ágætu húsbændur minir voru
með mér í hreppsnefnd og örnólfur þá
oddviti, var ef til vill eðlilegt, að þeir fælu
mér ýmsa verkstjóm fyrir hreppinn undir
þeirra fyrirsögn. En ekki tel ég það rétt,
að ég fari að rekja þá starfssögu mína, en
vil þó aðeins minnast á tvö mál, er mest
vörðuðu velferð Súgandafjarðarhrepps á
þeim árum. Annað var bygging samkomu-
hússins, en hitt veglagningin um Suður-
eyri og inn fjörðinn upp á Botnsheiði að
vegamótum ísafjarðarvegarins.
Samkomuhúsið var byggt með hluta-
fjárframlagi flestra Súgfirðinga, einnig
aðkomumanna sem eitthvað létu af mörk-
um, og svo lánsfé að talsverðu leyti. Mun
Friðrik Hjartar hafa átt mestan hlut að
þessu máli ásamt þeim, sem hér voru
nefndir áður. En þetta nýbyggða hús, —
sem sneri út og inn, — losnaði af grunn-
inum í einu ofstopa suð-vestanroki og
sneri mótsett frá fjöru til fjalls, en skor-
steinninn var svo sterkur og vel gerður, að
hann hélt húsinu þar til veðrið lægði. 1
þessu sama veðri fuku tvö hús önnur og
allt sem fokið gat. Eftir þetta var húsið
rifið og flutt á þann stað, sem það enn
stendur á. Til þess að geta þetta var hluta-
féð aukið um helming. Er húsið með stór-
um samkomusal og leiksviði niðri, en
uppi er veitingasalur, eldhús og geymslur.
Þá kem ég að vegalagningunni. Eyrarn-
ar á Suðureyri eru tvær. Heima-eyrin, sem
búið er á og ræktuð. Eru þar bæjar- og
peningshús, en þorpið ber nafn af henni,
og þar stendur hin nýbyggða kirkja Suður-
eyrar. Hin eyrin er nokkru utar og var
kölluð Malir í daglegu tali fyrruin. Á
henni er aðal byggðin, en sandvík er á
136
milli eyranna. Þessi eyri er frá náttúr-
unnar hendi byggð upp af brimsorfnum
hnullungum og ægisandi, sem þó gætir
lítið. Var eyrin því ill yfirferðar og ófær
öllum aksturtækjum. Allt, sem flytja
þurfti, var þvi flutt á bakinu, og var það
oft erfitt, t. d. um sekkjavöru. Því að þá
var enn siður að draga að heimili í heilum
sekkjum, sem var mun ódýrara og hag-
kvæmara á allan hátt. Nú er allt sótt í
búðirnar daglega.
Eftir að ég kom í hreppsnefndina stakk
ég eitt sinn upp á því, að hreppsjóður legði
fram 1000 krónur á ári til vegalagningar
um eyrina. Það þótti ekki fært vegna fá-
tæktar. Þá fór ég til allra þorpsbúa, fyrst
hinna yngri manna og bað þá að gefa 25
kr. hvern til þessa fyrirtækis og fékk þann-
ig f 1 jótlega 500 kr. frá 20 mönnum, auk
loforða um mörg dagsverk, Jjegar vinna
væri hafin. Komu flest dagsverkanna til
skila. Verzlanirnar gáfu 50 kr. hver, þar
með talinn Jón Grímsson, er þá var verzl-
unarstjóri útibús Ásgeirsverzlunar. Var
það frá honum sjálfum, því að verzlunin
gaf ekki neitt. Margir gáfu 5—15 kr. og
tvær konur 30 kr. hvor. Þannig sa'fnaði
ég yfir 1000 krónum í peningum auk
dagsverkanna, og var fyrsti vegarspottinn
lagður fyrir þessar gjafir.
Um haustið er spottinn var lagður, kom
Guðjón skósmiður, sem þá bjó inn á Möl-
um, og ók eftir veginum bæði hjólbörum
og kerru. Þótti að þessu svo mikil og auðsæ
bragarbót, að eftir þetta lét hreppsnefnd-
in árlega 1000 krónur til vegarins, er
alltaf var lengdur árlega. Nokkru síðar
varð Jón Grímsson eigandi útibúsins á
Suðureyri og gaf þá strax til vegarins 500
krónur frá verzluninni, með þvi skilyrði,
að það væri notað sem stofnfé í veg, sem
lagður yrði upp á Botnsheiði, þar til hann
mætti Isafjarðarveginum, og má af þessu
marka, hve hlynntur hann var þessum
umbótum. Nú er þessi vegur kominn í
þjóðvegasamband, þótt smátt væri byrjað
í fyrstu. Reyndar er Jiað ekki rétt að segja
smátt, þvi að 1000 krónur voru þá eins
mikið og 10.000 krónur nú, með allri verð-
bólgunni, háa kaupinu, snúningunum við
gjaldeyrisleyfin og svartamarkaðsbraskið,
sem allt er allar framkvæmdir að stöðva.
/ Ijósi minninganna.
Súgfirðingar stofnuðu hvert framfara-
félagið á fætur öðru á þessum árum, og
er erfitt að segja hver átti fyrstu hug-
myndina í hverju tilfelli, enda skiptir það
ekki máli, þvi að fljótt urðu þau líka al-
menningseign vegna óvenjulegrar þátt-
töku, skilning og góðvilja, sem jafnan ríkti
þar. Þó tel ég, að Kristján A. Kristjánsson,
örnólfur Valdimarsson og Friðrik Hjartar,
skólastjóri hafi af karlmönnum átt þær
flestar, en Kristín Kristjánsdóttir og Sig-
ríður H. Jóhannesdóttir af hálfu kvenna,
einkum Kristín, er var óþreytandi við að
safna fé, er Jiess var þörf. Hafa nú synir
hennar, Einar Sturla Jónsson, núverandi
oddviti og hreppstjóri, og Jóhannes Þ.
Jónsson, sem þar er kaupfélagsstjóri,
tekið þar við, sem hina þraut, ásamt
fleirum, sem hér er ekki hægt upp að telja.
Þrátt fyrir stöðugan straum æskunnar í
burtu til annarra héraða, einkum Reykja-
víkur, eru þarna þó sífelldar framfarir
á öllum sviðum.
Sigríður H. Jóhannesdóttir munu Súg-
firðingar lengi minnast fyrir aðstoð og
hjálpsemi við veika, þegar engin tök voru
að ná til læknis, sem sat á Flateyri. Það
var oft erfitt vegna hafróts og fannkyngis
og ófærðar yfir Klofningsheiði, sem er
einn af hættulegustu fjallvegum vestan-
lands. Mun það erfiði ekki hafa átt lítinn
hlut í að veikja heilsu hennar, ásamt mikl-
um heimilisönnum og gestakomu á hótel-
lausum stað.
Eins og áður er sagt, tók Friðrik Hjart-
ar margvislegan þátt í félagsstarfi á Suð-
ureyri, einnig Þóra kona hans. Friðrik
kom til Súgandafjarðar 1907 og tók Jiá
þegar við skólastjórn og kenndi þá fyrst
i liúsi Jóns Einarssonar, sem síðar varð
tengdafaðir hans. I því húsi fór einnig
fram leikstarfsemi. Friðrik hafði á hendi
margháttuð trúnaðarstörf, er hann leysti
af hendi með hinni mestu prýði, sem sjá
má af mörgum gjöfum er liann fékk frá
Súgfirðinum fyrir vel unnin störf: M. a.:
klukku, gullúr og málverk af Súganda-
firði. Allan tímann sem Friðrik var á
Suðureyri, kenndi hann leikfimi.
Jón Einarsson, tengdafaðir Friðriks
Hjartar, var íshússtjóri frá stofnun húss-
ins, þar til í það voru settar hraðfrysti-
vélar. Sem viðurkenningarvott fyrir það
starf fékk Jón gullúr og festi.
Þegar ég minnist á einn Súgfirðing, get-
ur það raunverulega átt við flest alla hvað
við kemur félagslyndi, dugnaði, hjálpfýsi
og gestrisni. Mun ég því aðallega geta
þeirra, er ég hafði mest samskipti við. Er
þá fyrst að nefna Þórð Þórðarson, er var
hreppstjóri og simastjóri, lengst af meðan
ég var á Suðureyri. Hann var einn af
glaðværustu mönnum, er ég hefi kynnzt,
kátur og syngjandi á sjó og landi, hvort
sem honum gekk vel eða illa um aflabrögð
eða annað. Heimili hans var annálað fyrir
gestrisni og hjálpsemi einkum við fátæka.
Mestar stjórnmálaerjur átti ég við hinn
mikla dugnaðar- og aflamann Friðbert
Guðmundsson, því að á þeim sviðum og
enda fleirum vorum við andstæðingar og
héldu báðir fast á sínu máli. En aldrei
galt ég þess hjá honum eða hans
gestrisna heimili. — Hið sama get
ég sagt um Kristján G. Þorvaldsson.
Þótt oft værum við ekki sammála, spillti
það ekki vináttu okkar, sem fyrst byggðist
Framh. á bls. 145
AKRANES