Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1981, Blaðsíða 5

nmarit
VERKFRÆDINGAFÉLACS
ISLANDS
66. árg. — 6. hefti 1981
Freyr Þórarinsson:
Jarðhiti og brotalínur
Dæmisögur um könnun þriggja
háhitasvæða með jarðcðlismælingum
EFNISYFIRLIT:
Bls.
Freyr Þórarinsson:
Jarðhiti og brotalinur 81
•
Gunnar Böðvarsson og
Elliot Zais:
A field Example
of Free Surface Testing 92
•
Nýir félagsmenn 91, 95
ÚTGEFANDI:
VERKFRÆÐINGAFÉLAG ISLANDS
BRAUTARHOLTI 20, SÍMI 19717
KYNNINGAR- OG RITNEFND:
ODDUR B. BJÖRNSSON, form.
EGILL B. HREINSSON
MAGNÚSJÓHANNESSON
PÁLL LÚÐVÍKSSON
RAGNAR SIGBJÖRNSSON
RÍKHARÐUR KRISTJÁNSSON
RÚNAR G. SIGMARSSON
RITSTJÓRI:
PÁLL LÚÐVÍKSSON
UMBROT OG PRÓFARKALESTUR:
GlSLI ÓLAFSSON
ÁRGANGURINN 6 HEFTI
PRENTAÐ í STEINDÓRSPRENTI HF
Heltur lækur í Innstadal í Hengli.
Myndina tók Axel Björnsson, Orkustofnun.
INNGANGUR
Þessi grein fjallar um túlkun jarð-
eðlismælinga frá þremur háhita-
svæðum, Svartsengi, Kröflu og Hengli.
Þetta eru viðnámsmælingar (viðnám
jarðar gegn rafstraumi), flugsegul-
mælingar (segulsvið jarðar í ákveðinni
hæð), þyngdarmælingar og jarð-
skjálftamælingar. I greinarlok fylgja
nokkrar vangaveltur um jarðhita
almennt og jarðfræðileg sérkenni há-
hitasvæða í ljósi þessara mælinga.
Jarðeðlisrannsóknir hafa komið mjög
við sögu jarðhitaleitar hérlendis,
einkum ruddu þær sér hratt til rúms
síðustu tvo áratugina. Nú er svo komið,
að mikið er til af mæligögnum og bæt-
ist óspart við á hverju ári, en úrvinnsla
og túlkun er enn skammt á veg komin.
Þrátt fyrir það gefa dæmisögurnar hér á
eftir sæmilega hugmynd um með hvaða
hætti jarðeðlisrannsóknir nýtast við
jarðhitaleit. Þar er mikilvægast, að
túlkun á einni gerð mælinga er venju-
lega gagnslítil nema hún sé tengd öðrum
gögnum, ýmist öðrum tegundum jarð-
eðlismælinga eða upplýsingum um jarð-
lagagerð, brotalínur og grunnvatnsað-
stæður, svo eitthvað sé nefnt. Það er
með öðrum orðum einkum við
samtúlkun gagna sem slíkar mælingar
nýtast til fullnustu. Sem fyrr segir, er
túlkun flestra mælinga sem hér verður
fjallað um fremur stutt komin. Sam-
Freyr Þórarinsson lauk BS-prófi í jarð-
eðlisfrœði frá HÍ 1975. Vann síðan hjá
Orkustofnun til 1981 og er nú við fram-
haldsnám við Colorado School of
Mines í Bandaríkjunum.
túlkun gagnanna er því almenns eðlis og
einkum fólgin í því að skýra mæliniður-
stöðurnar í orðum og hugtökum, sem
vísa til jarðfræði og vatnafræði. Síðar
meir má þess vænta, að nákvæmari
samtúlkun verði gerð með allrahanda
reiknikúnstum og margt af því sem hér
er sagt sýnist þá trúlega skrítið. Hitt er
þó öruggt, að notagildi túlkunar verður
alltaf háð því, hvernig til tekst að tengja
niðurstöður mælinganna við jarð- og
vatnafræðilega eiginleika jarðhita-
svæða.
JARÐHITINN I SVARTSENGI
Siðastliðinn áratug hafa þrjú háhita-
svæði á Reykjanesskaga verið rann-
sökuð allítarlega. Auk jarðfræðilegrar
kortlagningar hafa þar verið gerðar
jarðeðlis- og efnafræðilegar athuganir
og boraðar djúpar rannsókna- og
vinnsluholur. Jarðhitasvæðin eru
Reykjanes, vestast á skaganum (Orku-
stofnun 1971), Krísuvíkursvæðið, vest-
an Kleifarvatns (Orkustofnun 1975) og
Svartsengi, norðan við Grindavík.
Síðastnefnda svæðið hefur nú verið
virkjað fyrir Hitaveitu Suðurnesja.
TÍMARIT VFÍ 1981 — 81