Dagblaðið Vísir - DV - 17.11.2004, Blaðsíða 2

Dagblaðið Vísir - DV - 17.11.2004, Blaðsíða 2
2 MIÐVIKUDAGUR 17. NÓVEMBER 2004 Fyrst og fremst 0V Útgáfufélag: Frétt ehf. Útgefandi: Gunnar Smári Egilsson Ritstjórar. Illugi Jökulsson Mikael Torfason Fréttastjóran ReynirTraustason Kristján Guy Burgess DV: Skaftahlíð 24, Rvík, sími: 550 5000 Fax: Auglýsingar: 515 7599 - Ritstjórn: 550 5020 - Fréttaskot: 550 5090 Ritstjóm: ritstjorn@dv.is - Auglýsing- ar auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is Setning og umbrot: Frétt ehf. Prentvinnsla: ísafoldarprentsmiðja DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagna- bönkum án endurgjalds. Hvað veist þú um Colin Powell • 1. Hvaða embætti hefur hann gegnt? 2. Síðan hvenær? 3. Hvaða stöðu var hann fyrstur blökkumanna til að gegna? 4. Hvaðan er hann ættaður? 5. Hver tekur við af honum? Svör neöst á sfðunni Stríðið uppreisnm 1905-1907 Frumbyggjum þýsku Austur- Afríku, Tanzaníu, mislíkaði stórum að vinna fyrirherrana frá Evrópu og greiða þeim skatta. Þegar svo þýska stjórn- in fyrirskipaði baðmullarrækt í stað korns, grænmetis og ávaxta tók þó steininn úr. Til varð afrískur sérstrúarsöfnuð- ur sem trúði því að efþeir sypu á helgu vatni, maji,ynnu skot- vopn ekki á þeim. Fullvissir um þetta réðust frumbyggj- arnirgegn Þjóðverjum. Þeir voru heldur óviðbúnir og sóttu Afríku- menn hart í byrjun. En á tveimur árum tókst Þjóðverj- um að berja niðurþessa upp- reisn með ofurhernaði og eyðingu akurlendis. Talið er að Þjóðverjar hafi hengt, skotið og svelt um 200 þúsund Afríkumenn á þeim tíma. Ágrensunni Grensunni er oft slett í dag- legu tali og erþað væntan- lega hingað komið úr Norð- urlandamálum ekki síðar en á fyrri hluta 18. aldar. Þar merkir það landamæri en afleidda merkingin er algengari í máli manna hér, takmörkin. Oröið er slavneskt að uppruna, er granica á pólsku, hranice á tékknesku en granitsa á rússnesku. Til grundvallar liggurstofn sem þýðirhorn, vinkill og upphaflega oddur. Sá stofn erskyldur norræna orðinu greni eða grön. Landamerki, girðingar og garðar eru oft hornótt, vinkillaga og landamerki eru endimörk. Þau afmörk- uðu land bóndans,yfirráða- svæði furstans, mörk rækt- arlandsins og afrétta, almenning og einkaland. Málið ezzs|opuoj 's 'Bneuief > jaqefjfjjepueg j löuiejpqsjsqjuA £100? 7 'euuefijjjepueg ejjaqgejsjsjjjuein 'i joas Mótmælum Um daginn vitnaði ég í einhverri grein tíl þeirra orða sem James Joyce lagði einu sinni í munn sögulietju sinnar Stefáns Dedalusar: „Sagan er martröð sem ég er að reyna að vakna upp af.“ Og nti horfum við upp á enn eina sönnun þess suður í Fallujah - eins og við höfum ekki haft fyrir augunum nú þegar nægar staðfestingar þess að þarna rataðist Joyce satt orð á munn. Innrás Bandaríkjamanna og Breta í írak er orðin samfelld martröð og hörm- ungarnar í Fallujah eru skelflleg staðfest- ing þess. Framan af gátum við reynt að telja okkur trií um að þdtt grundvöllur innrásarinnar væri kannski hæpinn, þá hefði það þd áunnist að hræðilegum einræðisherra hefði verið steypt af stdli. En rní er sú röksemd - sem menn á borð við Tony Blair, Davíð Oddsson og Hallddr Ásgrímsson halda sér þd sem fastast í - orðin lítils virði. Einskis virði í augum þeirra dbreyttu borgara sem drepnir hafa verið í Fallujah undanfarið eða hírast þar við samfeUdar hörmungar. Því miður eru engar lUcur á að við munum geta vaknað upp af martröðinni á næstunni - eftir úrslitin í forsetakosn- hryllingnum í Fallujah ingunum f Bandaríkjunum. En það er alger lágmarkskrafa að fslensk stjdmvöld snúi nii þegar við blaðinu og fordæmi framferði Bandaríkjamanna í FaUujah og leggi sitt ldð á vogarskálamar tU að sýna klerkastjtírninni í Washington fram á að slíkt framferði muni ekki líðast f framtíð- inni nema við hávær mdtmæli. Ég veit ekki hvað heldur aftur af Davfð og HaUddri. Finnst þeim virldlega í lagi það sem bandaríski herinn hefur verið að fást við f FaUujah undanfarið? Ef þeir mdtmæla því ekki verðum við að álykta sem svo. Og draga af því okkar ályktanir um hvaða umhyggju Davíð og HaUddr bera fyrir meðbræðrum sínum. Illugijökulsson „Sá sterkari lifir af“ - þessi niðursoðna útgáfa af þróunar- kenningu Darwins er Steen Rosen- bak, efnahagsritstjóra Jyllands Posten stærsta dagblaðs Dan- merkur, hugleikin er hann skrifar um hvernig ein af þjóðargersem- um Dana, Magasin du Nord, komst í hendurnar á íslenskum fjárfestum með JónÁsgeir Jóhann- esson í broddi fylkingar. „Þetta er grunnurinn að því að lifa af á toppi viðskiptalífsins þar sem menn bíða ekki lengur eftir því að toss- arnir í bekknum nái sér á strik," segir Rosenbak. Að mati Rosenbaks er sagan um hina 136 ára gömlu stórverslun, Magasin du Nord, á síðustu árum skólabókardæmi um hve illa getur farið þegar veiklundaðir eigendur öflugra fyrirtækja brjóta í bága við efnahagsleg náttúrulögmál til að halda völdum í fyrirtækjasam- steypu sem þeir hafa fyrir löngu glatað úr höndum sínum. „Fyrst dregur úr þrótti fyrirtækis- ins. Svo tapa það og eigendur þess peningum. Að síðustu standa aðstandendur, eigendur og fyrir- tækið, ffammi fyrir þeim valkostum að vera útrýmt eða þeir auðmýktir með því að þurfa að leita á náðir sterkari aðila,“ segir Rosenbak. Fjölskyldan Wedell-Wedells- borg Frá því á miðjum síðasta áratug hefur Magasin du Nord-sjóðurinn, sem fjölskyldan Wedell-Wedells- borg stjómar, verið á stöðugu undanhaldi sem einráður eigandi stórverslunarinnar. Wedell-Wed- ellsborg er aðalsætt og um æðar hennar rennur eitthvert bláasta blóð í Danaveldi en ættín rekur sig aftur til Kristjáns V sem ríktí á miðri 17. öld. Biturt uppgjör þáverandi formanns stjórnar sjóðsins, baróns Ebbe Wedell Wedellsborg, við nokkra fjárhagslega bakhjarla versl- unarinnar leiddi í ljós að einungis Jyske Bank hafði hugrekki til að Fyrst og fremst halda áfram samstarfi við sjóðinn. Rosenbak segir að síðan hafi bank- inn verið í hlutverki efiiaðs frænda og fjárhagslegs öryggisnets fyrir sjóðinn. Hins vegar hafi sambandið á milli hins bláa blóðs frá Norðursjá- landi og bankamannanna frá Silke- borg oft á tíðum verið eins og á milli hunds og kattar. Jyske Bank brestur þolin- mæðin Tapreksturinn á Magasin du \ m ;i \ yretrf* c' «• SEÍ'ffiffiíL BS.UM- f i!U.irp,v "Hl.m.'iL'tó ö;/í:|j 5R f llffíj?1'' f Nord hefur verið gífurlegur undan- farin þrjú ár eða um 9 milljarðar króna og fjórðungi af starfsfólkinu hefur verið sagt upp. Fyrir um viku brast síðan þolinmæðin hjá Jyske Bank. Þegar íslendingamir sýndu áhuga á að kaupa verslunina var Anders Dam bankastjóri snöggur að slá til og skömmu fýrir síðustu helgi skiptu tveir-þriðju af hlutabréfum í Magasin du Nord um eigendur. Bankinn hafði fyrir löngu algerlega afskrifað eign sína í versluninni og gat ekki annað en hagnast á kaup- um íslendinganna. Á hliðarlínuna Fram kemur hjá Rosenbak að á síðustu stundu hafi Wedell- Wedellsborg-fjölskyldunni tekist að fá leyfi til að sldpta á því sem það áttí eftir af lilutafé í Magasin du Nord fyrir minniháttar hlut í eign- arhaldsfélagi því sem á flaggskip verslunarinn- ar, bygginguna við Kongens Nytorv. Allt bendir því til, að sögn Rosenbaks, að lún nýja kynslóð fjöl- skyldunnar undir forystu Ditíevs WedeU-Wedells- borg hafi tekist að bjarga því sem bjargað varð í ómögulegri stöðu. En hvað varðar versl- unarrekstur í Kaup- mannahöfn er fjöl- skyldan nú úr leikn- um og á hliðarlínunni í fyrsta skipti í 136 ár. Hátt verð Rosenbak segir að þetta sé hátt verð fyrir fjölskylduna að greiða en hann vitnar jafnframt í orð sem barón Ebbe skrifaði í hátíðarblað það sem gefið var út árið 1993 í tílefni af 125 ára afmæli Magasin du Nord. „Fyrirtæki er ekki betra en það fóUc sem rekur það og hefur rekið það í 125 ár.“ Þetta em orð að sönnu. Rosenbak segir að því miður hafi fjölskyldan ekJd þekkt sinn vitjunartíma og leitt Magasin du Nord út í fjárhagslegar ógöngur f viðleitni sinni við að stríða í mót hinum efnahagslega raunveruleika. Því hafi sl. föstudag- ur verið góður dagur fyrir þjóðarger- semina Magasin du Nord.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.