Dagblaðið Vísir - DV - 03.01.2005, Blaðsíða 2

2 MÁNUDAGUR 3. JANÚAR 2004
Fyrst og fremst JXV
Útgáfufélag:
Frétt ehf.
Útgefandi:
Gunnar Smári Egilsson
Ritstjórar.
lilugi Jökulsson
MikaelTorfason
Fréttastjóri:
Kristján Guy Burgess
DV: Skaftahlíð 24, Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 515 7599 - Ritstjórn:
550 5020 - Fréttaskot 550 5090
Ritstjóm: ritstjorn@dv.is - Auglýsing-
an auglysingar@dv.is. - Dreifing:
dreifing@dv.is
Setning og umbrot Frétt ehf.
Prentvinnsla: ísafoldarprentsmiðja
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagna-
bönkum án endurgjalds.
Hvað yeist þú um
januar #
Atlantsgjáin dýpkar
1 Hvað eru margir m
dagar í mánuðinum?
2 Eftir hverju heitir mánuð-
urinn?
3 Hvaða tvö stjörnumerki
eru í gildi í janúar?
4 Hvaða forni norræni
mánuður náði yfir mestan
hlutajanúar?
5 Hvaða dag hefst síðan
mánuðurinn þorri?
Svör neöst á síðunni
Millard
Fillmore
1850-1853
Fæddist 1800 í New York-
fylki og þrátt fyrir lítil efiii
náði hann að ljúka lagaprófi
og hóf síðan þátttöku í stjóm-
málum. Varð með tímanum
einn af forystumönnum
Whigga-flokksins, þótt ekki
Bandarík j aforsetar
þætti harm sérstakur
skörungur, og varð árið
1848 varaforseti Zách-
arys Taylor sem dó eftir
rúmt ár á stóli forseta.
Þrælahald var þá orðið
heitasta deilumál Bandaríkj-
anna og þótt Whigga-flokk-
urinn væri andsnúinn þræla-
haldi reyndi Fillmore að fara
hægt í sakimar og finna
málamiðlun sem ekki þyrfti
að kosta átök. Málið var hins
vegar orðið djúpstæðara
þrætuepli en svo að það væri
hægt og flokkurinn vildi ekki
styðja Fillmore til endurkjörs
1852. Demókratinn Franklin
Pierce varð forseú. Arið 1856
bauð Fillmore sig fram til for-
seta í nafiú „Know-Nothing“-
hreyfingarinnar sem barðist
gegn innflytjendum til BNA
en varð lítt ágengt. Var síðar
andstæðingur Abrahams
Lincoln en lét ekki mjög að
sér kveða. Lést 1874.
Nýárssálmur
Hvað boöar nýárs blessuð sól?
Hún boðar ndttúrunnar jól,
hún flytur llfog líknarráð,
hún Ijómar heit afDrottins náð...
Frakkar vinna 1562 stundir á ári og
Bandaríkjamenn 1877 stundir, vinnu-
dagar þeirra eru lengri, frídagar færri
og sumarfrí mun styttra. Frakkar og fimm
aðrar Evrópuþjóðir bæta sér þetta upp
með 7% meiri framleiðni og með því að
leggja áherzlu á lífgæði utan vergrar lands-
framleiðslu.
Heilsa er betri í Vestur-Evrópu en í
Bandaríkjunum, ævilíkur eru hærri og
ungbamadauði er minni. Útbreiðsla
hjartasjúkdóma og krabbameins er minni.
Evrópumönnum líður betur en Banda-
ríkjamönnum, enda nota þeir 16% lands-
framleiðslu til tekjujöfhunar meðan
Bandaríkjamenn nota 11%.
Trúarofstæki er útbreitt í Bandaríkjun-
um, en nánast óþekkt í Evrópu. 68%
Bandaríkjamanna trúa, að djöfullinn sé til,
og 45% trúa, að endurkoma Krists verði á
aUra næstu árum. Sömuleiðis er þjóðernis-
ofstæki útbreitt í Bandaríkjunum, 98%
telja sig þar þjóðernissinnaða, en aðeins
63% í Evrópu.
Bandaríkjamenn trúa á dauðarefsingu,
en Evrópubúar hafa óbeit á henni. Morð
eru fjórfalt fleiri á fbúafjölda vestan hafs
en austan. 24% Bandaríkjamanna telja, að
ofbeldi geti átt við í ýmsum aðstæðum, en
aðeins 12% Kanadamanna hafa sömu
skoðun, enda líkjast þeir Evópuþjóðum að
flestu leyti.
f Bandaríkjunum lokar yfirstéttin sig
inni í vöktuðum hverfum og lokar 2%
vinnufærra karlmanna í fangelsum. Af
svertingjum á 20-34 ára aldri eru 12% í
fangelsi. Svona sjúkt þjóðfélag gæti
aldrei þrifizt í Evrópu, þar sem fíkn í
áfengi og eiturlyf er talin vera veiki en
ekki glæpur.
Ameríski draumurinn snýst um einstak-
linginn, að hver sé sinnar gæfu smiður og
að hver sé sjálfúm sér næstur. Þessi
draumur er á hröðu undanhaldi, því að ört
fjölgar þeim, sem berjast um á hæl og
hnakka án þess að geta lifað mannsæm-
andi lífi. En evrópski draumurinn er fé-
lagslegur og í örum vexti.
Evropusambandið hefur tekið upp
arfinn frá járnkönzlurunum Bismark og
Erhard, sem lögðu áherzlu á félagslega
velferð til að hafa sátt í þjóðfélaginu, líma
það betur saman. Enda er velferðin miklu
meiri í Evrópu en í Bandaríkjunum, þar
sem margfalt hærra hlutfall fólks er undir
fátæktarmörkum.
Evrópumenn spara fé, en Bandaríkja-
menn ekki, heldur lifa á krít frá Kína og
Japan. Evrópa hefur komið sér upp öflug-
asta gjaldmiðli heims, meðan dollarinn
sígur. Evrópusambandið stækkar örum
skrefum og fleiri vilja komast inn. Það
hefur fengið nýja stjómarskrá, sem ber af
hinni bandarísku.
Evrópa og Bandarfldn em gerólfk samfé-
lög. Bandarfldn em ofbeldis- og einræðis-
hneigð í alþjóðamálum, meðan Evrópa
leitar sátta. Öll alþjóðamál nútímans
snúast um þennan mun.
Jónas Krlstjánsson
Uppgjör ársins
Hverjir voru bestir?
Málið
Ó, sjd þú Drottins
björtu braut,
þú barn, sem kvfðir vetrarþraut.
f sannleik, hvarsem sólin skln
er sjdlfur Guðað leita þln.
Þvl hræðst þúei.þótthérsé kalt
og heimsins yndi stutt og valt
og alltþitt rdð sem hverfult hjól,
I hendi Guðs er jörð og sól.
Hann heyrir stormsins hörpusldtt,
hann heyrir barnsins andardrdtt,
hann heyrir slnum himni frd
hvert hjartaslag þitt jörðu d.
Matthías Jochumsson
Svörvi&spumingum:
1. Þrjátíu og einn - 2. Janusi, hinum róm-
verska guði dyra - 3. Steingeitin og vatns-
berinn -4, Mörsugur - 5. Föstudaginn í 13.
viku vetrar (19.-26. janúar)
HALLGRlMUR HELGAS0N malaði
alla aðra í uppgjörsbransanum þessi
áramóún með
grein sinni í
FréttablaÖinu á
gamlársdag.
Svikasumar hét
hún og segja
má að HaÚ-
grfinur hafi
verið sá eini
sem gekk al-
mennilega á hólm
við þær miklu furður sem áttu sér stað
í stjómmálalífinu þetta árið þegar
ríkisstjómarflokkamir báðir sýndust
úibúnir að fremja siðferðilegt harakírí,
bara úl þess að fylgja einum manni
efúr á sínu geðspani: Davíð Oddssyni
forsæúsráðherra.
Eins og Hailgrfinur drap sjálfur á í
grein sinni vom allir svo fegnir efúr að
þessu havaríi lauk að það myndaðist
eins konar þegjandi samkomulag um
að reyna helst að gleyma þessu öllu
saman en það er líka laukrétt hjá hon-
um að það megum við auðvitað ekki
gera. Því í reynd sýndu atburðir ársins
að sjálft lýðræðið í landinu stendur
ekld jafii föstum fótum og við hugð-
um.
Niðurstaöa: Grein sem ekki má
gleymast
★★★★ ,
ÓLAFUR RAGNAR GRÍMSS0N greip
áheyrendur sína á nýársdag strax föst-
um tökum með skeleggri umfjöllun
um vaxandi ofbeidi og ýmsar skelfi-
iegar afleiðingar
eiturlyíjafíknar í
landinu; fyrir-
bæri sem hann
hefur helst get-
aðlesiðumhérí
DV. Og boðaði
síðan að hann
og Dorrit
Moussaieff
hefðu ákveðið að
grípa úl aðgerða. Við
biðum spennt og vissum ekki á hverju
var von; æúaði Olafur Ragnar að boða
stofnun sérsveitar til að kýla niður
dópsala og handrukkara í landinu?
Þótt aðgerðimar hafi síðan ekki
reynst vera bijálæðislegri en að fela í
sér verðlaun úl kennara í landinu, þá
fær forsetinn þó stórt prik fyrir að hafa
láúð mann fylgjast spenntan með
ávarpinu. Það gerist svo sannarlega
ekki á hverju ári.
Og hugleiðingar hans um nauðsyn
menntunar voru skorinorðari en áður
hefur úðkast og vonandi að verðlaun-
in hans verði til góðs.
Niðurstaða: Stal senunni frá
stjómmálamönnunum.
DAVW 0DDSS0N varð að láta sér
nægja áramótaávarp í Morgunblað-
inu þessi áramóún. Sem reyndar var
birt á miðopnu blaðsins en sjálfur
forsæúsráðherrann varð að láta sér
nægja óæðri síðu. Og er náttúrlega
sönnun þess að þegar til kastanna
kemur lítur Mogginn á sig sem
málgagn Sjálfstæðisflokksins og
formanns hans.
En ávarp Davíðs var því miður lít-
illa sanda. Hann hafði tældfæri til að
horfast í augu við sjálfan sig með per-
sónulegu uppgjöri við þetta sitt annus
horribilis en snikksnakkaði bara um
heldur lítilsverða hluú. Allt í lagi í
_________ sjálfu sér, lengst
af, en hæðnisleg
og meiðandi
ummæli í garð
þeirra sem vilja
uppgjör við
„stríðsyfiriýs-
inguna" í íraks-
stríðinu sýna að
Davíð getur bara
ekki lengur hafið
sig upp fyrir þröngsýnislegt naggið
sem einkennir hann æ meira.
NiðurstaÖa; 0111 miklum vonbrigö-
um.
HALLDÓR ÁSGRÍMSS0N iiutu sitt
fyrsta ávarp sem forsætisráðherra
og sýndi ffarn á af hverju hann var
ekki orðinn for-
sæúsráðherra
fyrir löngu.
Honum virúst
nefnilega fyrir-
munað að
kveikja áhuga
fólks á sér og
málflutningi
sínum og
Fyrst og fremst
„Þvi í reynd sýndu
atburöir ársins aö
sjálft lýðræðið í land-
inu stendur ekki jafn
föstum fótum og við
hugðum."
hugguleg orð um nauðsyn á endur-
vakningu gamalla fjölskyldugilda
fóru fyrir ofan garð og neðan. Sumir
tóku þann kost að fylgjast fyrst og
fremst með þeim vandræðum sem
Halldór átti í með hendumar á sér.
Niðurstaða; Fyrirtaks svefiilyf.
• ••
★ ★★ _
KARL SIGURBJÖRNSSON biskup var &
ekki ósvipuðum
nótum og forsæt-
isráðherra í
nýársávarpi sínu
en var mun
skörulegri og
beinskeyúari er
hann krafðist
þess að foreldrar
vörpuðu ekki
ábyrgð á uppeldi
bama sinna á skóla eða
aðrar stofnanir. Og allir aðilar horfðust í
augu við ábyrgð sína. Ekki hægt að segja
að það hafi skýrst að ráði hvaða stöðu
Guð spilar í fótboltaleik íslensku kirkj-
unnar en sem ádeilupisúll var þeúa fínt.
NiðurstaÖa: Biskup „át-sorsar"
ekki þegar á reynir.
Uppgjör í sjónvarpinu

U
KRVDDSÍLDIN
... hefur oft verið fjörug-
asú áramótaþáttur-
inn en að þessu
sinni var hún
alveg steindauð
og meira að
segja farin að
úldna. Ekkert fjör
og enginn fullur.
★fréttaannállArúv.
var svo
deyfðarlegur að
það var eins og
ekkert hefði gerst
á árinu.
viðmælendur og
strúktúrinn góð-
ur, þótt ein-
hverja snerpu
hafi kannski
vantað í stjómand-
ann sjálfan.

★ ★ ★SUNNUDAGSÞÁTT-
URINN...
.. á Skjá einum
stóð Silfrinu að
þessu sinni lítið
að baki þótt
umræðan hafi á
Úmabili orðið
fullþung fyrir
gamlársdag.
★★★★fréttaannAll ★★★Aramótaskaup-
ASTÖD2...
... var miklu
flöragri og bein-
skeyttari þótt
Róbert Mars-
hali fengi ekki
að grínast að
þessu sirmi - sjá
baksíðuna.
úklu
f
★★★SILFUR EGILS...
... stóð vel fyrir sínu, fínir
»...
... var huggulegt og mein-
laust en bara frekar skemmú-
legt. Að vísu vafasamt að fá
svona marga málsmetandi
menn sjálfa í þáttinn (Davíð,
Frikka Sóf og fleiri)
þar sem raun-
veruleg ádeila
er auðvitað
engin ef „skot-
mörkiiT' sjálf
spila bara með.