Freyr - 01.03.1944, Page 17

FREYR
43
ið, að hver kynslóð skili landsnytjum a. m.
k. jafngóðum cg hún tók við þeim. En sú
krafa er ekkert annað en orðagjálfur eitt,
ef hún er ekki jafnframt færð á hendur
hverjum borgara þjóðfélagsins. Þetta hefir
löggjafinn skilið mætavel, a. m. k. á sum-
um sviðum. Hafa því verið samin lög um
verndun nokkurra landsnytja, t. d. æðar-
fugls, skóga, lax o. e. t. f 1., þó að það komi
ekki í hug mér. Þessi lög eru skýlaus játning
þess, að einstaklingum þjóðfélagsins er
ekki fyrir því trúandi, að vernda slíkar
uytjar, svo að ekki geti stefnt til örtraðar.
Ég fullyrði að hér er beitilandið að bætast
við í tölu þeirra nytja, er svo er að búið.
Skal ekki fjölyrt um þá vá, sem fyrir dyr-
um væri, ef svo væri stefnt um langt skeið.
Verður ekki annað séð, en hér verði að
bregða við, og helzt nú þegar, og taka þenn-
an þátt til rækilegrar athugunar. Ég vil
í þessu sambandi benda á, að ég harma
uijög ag Búnaðarþing skyldi ekki sjá sér
fært að sinna að neinu áskorun, er ég kom
áleiðis til þess, — ég ætla 1940, — í gegnum
aðalfund A. B. S. K., þar sem skorað var á
Búnaðarþing að láta taka til ’rækilegrar
rannsóknar landsþörf hinnna einstöku bú-
fjártegunda okkar, ásamt beitarþoli lands.
En um það þýðir ekki að sakast að sinni.
Hitt ætla ég að ekki verði um deilt, og
mundi þó sannast betur en flesta grunar
í fljótu bragði, ef fyrir hendi væri viðhlýt-
andi rannsókn, að hross séu langlandfrek-
ust búfjártegunda okkar, enda mun það
þekkt fyrir löngu. Sanna það málshætt-
irnir að „veikur er gróður í varspori,“ og
„kalgjarnt er undan kapaltönnum.“ En
vafalítið er, að átt er við hrossspor í hinum
fyrri og vorbeit hrossa í hinum síðari, og
®un hvort tveggja sagt til viðvörunar.
Þess verða leiðtogar þjóðarinnar að vera
minnugir, að þær landsnytjar, sem hér eru
í veði, eru svo dýrmætur fjársjóður, að
þjóðin hefir engin efni á að glata honum,
fyrir handvömm eina. En það kalla ég
handvömm, ef beitiland er lagt í örtröð
til þess eins að láta þar ganga vanræktaða,
vanfóðraða, vanhirta og lítt seljanlega
stóðhópa. Og mundi sú sök, — ef að lang-
framasök yrði, — ekki léttari á baki vorrar
kynslóðar, en þær, sem færðar eru af okkur
á hendur forfeðrum okkar fyrir eyðingu
skóga, örnytjuð veiðisvið o. a. þ. h., sem
oft heyrist þeim fært til saka.
Ég kem þá að síðasta þætti þessa máls,
en það er ásetningurinn. Það er eins víst,
og það að tveir og tveir eru fjórir, að all-
verulegur hluti þessa stofns er settur á
Guð og gaddinn. Þeim hluta er í reyndinni
ekki ætlað eitt einasta strá af fóðri, enda
vafamál hvort hús eru til nándar nærri
þann hóp, sem til er af hrossum á því svæði
er ég hefi gert hér að umtalsefni. Yfir þetta
svæði hefir gengið nær samfelt góðæri
frá 1920 til þessa dags, enda er svo komið,
að það er blátt áfram af allmörgum reikn-
að með því að svo hljóti að fara áfram.
Þessum úrlausnum er ágætt að taka ef svo
gefst. En minna má á það, að vetur mun
hafa gist eitt árið af s. 1. áratug, svo lengi
um Eyjafj., Þingeyjar- og Múlaþing, að
fulldjarft virðist enn að slá því föstu að
hann taki aldrei framar strandhögg hér
vestan Eyjafjarðar. Og sannarlega er „mik-
il trú þeirra," er svo hugsa um ásetning,
er raun gefur ólygnast vitni um, og ég gat
um áður, og eru þó komnir það til ára, að
þeim væri vorkunnarlaust að muna tvo
fyrstu áratugi þessarar aldar. Það virðist
lítt verjanlegur hlutur, að slíkt skuli við-
gangast. —- Það er vitað, að lög ríkisins
leggja þá kvöð á herðar hverjum búfjár-
eiganda, að hann eigi hús yfir fénað sinn,
og viðunandi fóður. Og þó horfa heilar
sveitir á það með köldu blóði, að til séu
hópar búfjár er hvorugt er til fyrir. Það