Dagblaðið Vísir - DV - 20.04.2005, Side 19

DV Sálin
MIÐVIKUDAGUR 20. APRÍL 2005 19
Inngangsorð GSA-samtakanna
GSA (GreySheeters Anonymous) er
félagsskapur karla og kvenna sem
samhæfa reynslu sína, styrk og vonir
svo að þau megi leysa sameiginlegt
vandamál sitt og séu fær um að
hjálpa öðrum til að losna frá hömlu-
lausu ofáti.
Til þess að gerast GSA-félagi þarfað-
eins eitt; löngun til að hætta hömlu-
lausu ofáti. Inntöku- eða félagsgjöld
eru engin en með, innbyrðis samskot-
um sjáum við okkur efnalega far-
borða. GSA-félagsskapurinn tengist
engum félagsskap öðrum, trúarleg-
um, pólitískum eða hugmyndafræði-
legum; hann heldursig utan viðþras
og þrætur og tekur ekki afstöðu til
málefna annarra en sinna eigin.
Líður best með mínum nánustu
„Aðallega reyni
ég að vera
dugleg að
vera méð
mínum
nánustu og eyða góð-
um stundmn með
þeim,“ segir söngkon-
an sæta Aðalheiður
Gunnarsdóttir sem flest-
um er betur kunn undir nafh-
inu Heiða í Idol. „Mér
þykir líka gott að fara í
ræktina en ég er mikil
fjölskyldumanneskja
og svo ég tali nú svo-
lítið í hring þá þykir
mér langbest að vera
með fólki sem mér
þykir vænt um."
Fyrir framan blaðamann DV stendur falleg, grannvaxin og glaðleg kona. Það er
ótrúlegt að hugsa til þess að það er ekki ýkja langt síðan hún var 55 kílóum þyngri
og buguð á líkama og sál. Hún hafði reynt öll átök og kynnt sér allar leiðir til að
vinna á matarfíkn sinni en allt kom fyrir ekki. Þar til hún komst í kynni við GSA.
Leifi olætunnap fra
ástandi. Mér fannst ég því aldrei eins
feit og ég raunverulega var. Ef ég sá
aðra manneskju sem var í svipaðri
stöðu og ég velti ég því aftur á móti
fyrir mér hvers vegna manneskjan
gerði ekkert í sínum rnálurn," segir E
og kímir yfir sjálfsafheitun sinni.
Hún telur að því miður endur-
spegli þetta viðhorf það sem al-
mennt ríkir í samfélaginu. Fólk sé sí-
fellt að velta því fyrir sér hvers vegna
annað fólk leyfi sér að fara illa með
sig og hvers vegna það taki ekki á
vanda sínum. Ástæðan fyrir slíkum
vangaveltum sé sú að það áttar sig
ekki á að það er sjúkdómur sem
veldur þessu ástandi.
„Það hefúr svo h'tið verið fjallað
um þann sjúkdóm sem ofát er sem
sjúkdóm. Fólk er sífellt hvatt á&am í
hitt og þetta átakið og allir virðast
hafa svör og lausnir á vandanum á
reiðum höndum. En við erum búin
að reyna þetta allt saman.
Viljastyrkurinn einn
og sér nægir ekki
„Sjúkdómurinn væri ekki svona
erfiður viðureignar ef það væri hægt
að vinna bug á honum með vilja-
styrknum einum saman," segir E og
bendir á að um fjögurra mánaða
skeið borðaði hún aðeins eina mál-
tíð í viku. En slíkt átak j afii fj arstæðu-
kennt og það krefst mikils styrks og
sjálfsaga sem er svo sannarlega ekki
á færi allra. „Ef þetta væri hægt með
viljanum einum saman hefði ég
aldrei lent í þessum sporum.
Þetta er sjúkdómur sem við ráð-
um ekki við og hann er tilkominn
vegna þess við borðum mat sem
veldur okkur fíkn, sérstaklega kemur
það í ljós þegar maður leiðbeinir
fólki í sínum fyrstu skrefum í bata.
Það áttar sig skyndilega á því að
þetta er ekkert svo mikið mál, allt í
einu hverfur löngunin í sykur og
önnur sterkjurfk matvæli. Astæðan
fyrir því er að búið er að taka út fæð-
una sem veldur fíkn.
Þegar alkóhólisti drekkur einn
sopa af víni verður það til þess að l£k-
ami hans vinnur öðruvísi úr því en
hjá eðlilegri manneskju og kallar á
meira. Það sarna gerist hjá okkur
matarfíklum þegar við borðum kol-
vetni sem við þolum ekki.“
Rofaði til
Viðmælandi okkar segir að ekki
séu til þau matarprógrömm, megr-
unarkúrar, líkamsrækt eða jóga sem
hún hafi ekki reynt. Alltaf hafi ný
svör fundist við vandamáli hennar
hvort sem það var falið í andlegri
vinnu, jóga, fæðubótarefhum eða
vítamínum sem áttu að leysa allan
vanda. Fyrir um það bil 30 árum
prófaði hún til dæmis heilsufæði þar
sem hún sá sjálf um að mala kom,
baka brauð og fleira í þeim dúr. Allt
kom fyrir ekki, alltaf missti hún sig
aftur í hömluleysi og ofát.
„Það var sama hvað ég reyndi,
það virkaði kannski í smá tíma en
síðan fór allt í sama far, ég fór að
borða meira, of mikið og síðan tók
nýtt átak við. Og koll af kolli, líf mitt
snérist um að leita lausna á vandan-
um.
í raun var ég orðin sjálfmenntað-
ur næringarþerapisti ég vissi allt
mögulegt um heilsu og heilbrigði, en
það var bara eitthvað að þarna sem
ég náði ekki tökum á. Fyrr en ég var
leidd á fund hjá GSA,“ segir E með
mikilli áherslu.
Hún segir að hún hafi greinilega
verið tilbúin til að takast á við vand-
ann, búin að ná botninum. Hún seg-
ist loksins hafa verið tilbúin til að
hlusta, læra og láta af stjóm. Loksins
hafi hún hætt að reyna að takast á
við ástand sitt með viljanum einum
saman. Ef það væri nóg væri hún
sannarlega ekki í þessum samtökum
heldur sæti hún heima og velti því
fyrir sér hvers vegna fólk hætti ekki
að borða svona mikið og færi að
hreyfasigmeira.
E segir að á fundinum hafi loksins
rofað til í huga hennar og hún hugsaði
með sjálfri sér: „Heyrðu, þú veist allt
sem þú veist, ert búin að reyna allt sem
þú hefur reynt og samt ertu svona feit,
og þú heldur áfram að fitna."
Leið betur og betur
„Á fyrst fundi fann ég að ég var
komin heim, þegar talað var um kol-
vetnafíkn og ég sá fólk sem var grannt
og hraust, með glampa í augum og
útgeislun, mig langaði að öðlast það
sem þetta fólk átti. Ég var svo heppin
að fá sponsor strax og byrjaði að vigta
og mæla tveimur dögum seinna.
Strax fyrsta daginn fann ég mun, þrá-
hyggjuhugsanimar vom horfnar og
ég hafði allt í einu svo mikinn túna, til
að vera til og gera eitthvað ann-
að en hugsa um mat. Auð- M .....
Hef öðiast líf
E viðurkennir að saga hennar
hljómi ef til vill ótrúlega í eyrum
þeirra sem ekki þekkja til en hún
segir að við að vera leidd í gegnum
12 sporin hafi hún öðlast andlega
vakningu og getað tengt sig æðri
mætti. „í gegnum það hef ég öðlast
styrk og ró í huga og hjarta til að
takast á við lífið, losa mig við gamlar
tilfinningar, Iært að skoða sjálfa mig
og minn þátt í því sem fyrir mig fcef-
ur komið í lífinu.
Lært að taka ábyrgð á sjálfri mér
og mínu lífi.
Hjónaband mitt er gott, ég er
heilbrigð, h't vel út, ég klíf íjöll, fer út
að ganga með hundana mína og
manninn, ég á yndislegt samband
við fjölskylduna mína, bömin og
bamabömin, ég get verið til staðar
fyrir þau. Ég er fúll af þakklæti fyrir
þetta nýja tækifæri sem ég hef fengið
í lífinu. Mér finnst ég þurfa að gera
svo lítið til að fá svo mikið. Ég hef
öðlastlff."
Þeir sem vilja kynna sér starfsemi
GSA betur er bent á fundi samtak-
anna fimmtudaga kl. 20.30, Tjamar-
götu 20, og heimasíðuna, gsa.is.
karen@dv.is
vitað tók tíma að komast
inn í prógrammið og læra
nýjan lífsstíl. En mér leið
bara betur og betur,
Ég varð skírari í hugsun,
og einn góðan veðurdag
uppgötvaði ég að þunglynd-
ið sem var búið að plaga mig
árum saman var horfið spor-
laust."

Þess má geta að nýlega komu nokkrar
ofætur í þáttinn Fólk með Sirrý og kynntu
þar siúkdóm sinn og leiðina til bata. Eins
og gefur að skilja hefur þátturinn hvar-
vetna vakið athygli, svo mikla að nú hggur
fyrir að ameríska spjallþáttadrottningm
Oprah Winfrey geri samskonar þátt. A
heimasíðu Skjás eins, sl.is, er einmg hægt
aö finna ýmsar uppskriftir sem ofætur
nota til að halda fíkn sinni niðri.
æ
eirnei
r lenqur
j skeiii
Sífellt fleiri rannsóknir styöja fuflyrð-
inguna um að hláturinn lengi lífið
Lengi hefur því verið fleygt fram
að hláturinn lengi h'fið og sífellt fleiri
rannsóknir styðja þessa fullyrðingu.
Fyrir 30 ámm voru viðamiklar at-
huganir gerðar á heilsufari og lífs-
viðhorfi 447 manna í smábæ í
Bandaríkjunum. Nýlega var ástand
þessa sama fólks kannað á ný og
þóttu þær niðurstöður sem fengust
sláandi.
í ljós kom af þeir sem 30 árum
áður höfðu verið flokkaðir í hóp
bjartsýnismanna voru helmingi
ólíklegri til að deyja fyrir aldur fram
en svartsýnismennirnir.
Fólkið sem hafði tileinkað sér já-
kvætt viðhorf til lífsins átti einnig við
færri aldurstengd vandamál að
stríða en þeir neikvæðu, fundu
sjaldnar til líkamlegra óþæginda og
voru mun orkumeiri.
Önnur rannsókn, sem venjulega
er kölluð „Er glasið hálffullt eða hálf-
tórnt?" og framkvæmd var í Har-
ward-háskóla, þótti einnig sýna
fram á ótvíræða kosti bjartsýni á lfk-
amlega heilsu. Dr. Laura Kubzansky,
sem fór fyrir rannsóknunum, segir
muninn svo mikinn að í raun megi
h'ta á neikvæðar tilfinningar og
stöðuga bölsýni sem einn af áhættu-
þáttum hjartasjúkdóma.
Sífelld reiði sé einnig líkleg til að
eiga þátt í óhóflegum reykingum, of-
drykkju, slæmum matarvenjum og
ónógri sjálfvirðingu. Aftur á móti er
bjartsýnt fólk talið líklegra til að lifa
heilbrigðu lífi auk þess sem jákvætt
lífsviðhorf er beinh'nis tahð hafa góð
áhrif á ónæmiskerfið. Vert
er þó að benda á þá stað-
reynd að enn er því ósvarað
hvort góð heilsa hafi jákvæð áhrif á
lundarfarið eða hvort létt lundarfar
hafi góð áhrif á heilsuna.
Sjúkdómurinn
OFÁT
er þríþættur:
Likamlegt ofnæmi: Við virð-
umst vera með ofiiæmi fyrir
ákveðnum matartegundum,
svo sem sykri og öðrum
sterkjuríkum mat. Þegar við
borðum þessa fæðu bregðast
efnaskiptin í líkama okkar
þannig öðruvísi við en hjá heil-
brigðum einstaklingum, við
fáum löngun í meira og meira
er ekki nóg. Eftir því sem sjúk-
dómurinn ágerist virðist holan
sem við erum að reyna að fylla
í stækka í sama hlutfaili við
hvað við borðum mikið. Víta-
hringur fíknarinnar er kominn
í gang! Það verður sama hvað
við borðum mikið, það verður
aldrei nóg. Að lokum lifúm við
til að borða og matur og allt
sem honum viðkemur verður
að þráhyggju, það kemst ekki
mikið annað að. Við getum
ekki hætt hömlulausu ofáti
sama hvað við reynum. Og við
hömlulausar ofætur höfum
flestar reypt allt.
VTÍ höfúm Gráu síðuna sem
segir okkur hvað við megum
borða og hversu mikið og
hvenær.
Huglæg þráhyggjæ Við virð-
umst vera varnarlaus gagnvart
fyrsta bitanum. Það er sama
hversu oft við höfúm ætlað
okkur að hætta að borða sykur
eða önnur kolvetni, hugurinn
hefur alltaf vinninginn. Hann
segir okkur að við séum nú
búin að vera svo dugleg í
margar vikur eða mánuði, einn
biti myndi nú ekki saka, eða
hvað? En þegar við höfum
borðað þennan eina bita þá
triggerar hann ofiiæmið og
fíknin/löngunin í meira veröur
aftur hömlulaus.
Víð höfum GSA-samtökin
og fundina til að halda okkur á
réttum stað gagnvart huganum
og styrkja varnirnar okkar gegn
fyrst hömlulausa bitanum.
Andlegt mein: Flest okkar
eigum við einliverja andlega
vanlíðan að stri'ða. Vanlíðanin
getur verið svo mikil að við
byrjum að finna leiðir til að
deyfa hana. Maturinn verður
þá deyfieftiið okkar. Um leið
og einhver tilfinning lætur á
sér kræla, er hlaupið í að fá sér
eitthvað. Eftir því sem sjúk-
dómurinn ágerist þurfum við
stöðugt meira til að ná að
deyfa. Andlegi sjúkdómurinn
segir okkur að við erum ekki í
tengingu við æðri mátt, við
erum ein að basla í lífinu. Þeg-
ar við erum f eigin vilja errnn
við ein á móti öllum, þegar við
erum í vilja æðri máttar höfum
við alheimslögmálin með okk-
ur.
12 sporin eru andlegur
grundvöllur okkar, þau tengja
okkur við æðri mátt eins og við
skynjum hann og kenna okkur
leiðir til að hreinsa til í sálarlíf-
inu og gefa okkur leiðbeiningar
um hvernig við getum orðið
hamingjusöm.