Freyr - 01.12.1977, Side 14

Þessi mynd af kynbótanautinu Víkingi á Möðruvöll-
um í Hörgárdal birtist með grein eftir G.G. í Frey
1906.
1902, réðst þá strax sem ráðunautur Bún-
aðarfélags íslands og var til æviloka.
Guðjón var án efa best menntaður bú-
fræðingur hér á landi á sinni tíð.
Strax 19. maí 1902 lagði Guðjón land
undirfót, fyrst austur í sveitir, meðal annars
til þess að leiðbeina við stofnun kynbóta-
bús fyrir sauðfé á Fjalli á Skeiðum. Síðan
fór hann með ,,Vestu“ til Akureyrar og
þaðan austur í Þingeyjarsýslu, síðan aftur
vestur á bóginn og til Vestfjarða, hélt fundi
með bændum, stofnaði félög og hvatti til
kynbóta búfjár. Á þessu fyrsta sumri ferð-
aðist hann alls í 88 daga.
Næstu sumur ferðaðist Guðjón á sama
hátt, mun hafa komið í allar sýslur landsins
og oft í margar þeirra. í þau 6 sumur, sem
hann ferðaðist meðal bænda á þennan hátt,
mun tími hans á ferðalögum hafa verið 573
dagar eða nær því 100 dagar að jafnaði á
ári.
Guðjón var ekki aðgerðarlaus í ferðum
þessum meðal bænda. Hann hvatti þá til
starfa og kom þeim í skilning um, hversu
það er mikils vert að eiga gott og afurða-
mikið búfé. Það voru happasælir og af-
kastamiklir starfsmenn, sem Búnaðarfélag-
ið eignaðist um og upp úr aldamótunum
1900, þeir Einar Helgason, Guðjón Guð-
mundsson, og Sigurður Sigurðsson ráðu-
nautur.
Hér skal í stuttu máli gerð nokkur grein
fyrir þeim búfjárræktarfélögum, sem Guð-
jón Guðmundsson átti þátt í að stofna.
Fyrsta nautgriparæktarfélagið hér á landi
var stofnað fyrir atbeina Guðjóns í Kjósar-
hreppi í mars 1903, en tók til starfa 1. júní
það ár. í árslok 1905 voru félögin orðin 17
að tölu með 2163 kýr, en það var nær því
tíunda hver kýr á landinu. Fyrir atbeina
hans var komið á námskeiðum fyrir eftir-
litsmenn í félögunum, þar sem kennd var
líffærafræði, fóðurfræði, skýrsluhald, mjalt-
ir, fitumælingar mjólkur, uppeldi kálfa, dóm-
ar og doðalækningar. Fyrsta námskeiðið
var snemma árs 1905 og síðan voru þau
haldin árlega. Stóðu flest þeirra í 2 mánuði.
Nautgriparæktarfélögin höfðu mjög mikla
þýðingu fyrir ræktun þessarar búfjárteg-
undar, fóðrun og úrval.
Búfjársýningar voru nær því óþekktar hér
á landi fyrir aldamót. Guðjón vann strax
ötullega að framgangi þeirra. Árið 1904
voru haldnar 13 sýningar og 1907 voru sýn-
ingar 14 að tölu og auk þess héraðssýning
við Þjórsá.
Stofnun kynbótabúa fyrir búfé var eitt af
áhugamálum Guðjóns Guðmundssonar.
Fyrir atbeina hans kom sýslunefnd Skaga-
fjarðarsýslu á hrossakynbótabúi á Skinþúfu
í Vallhólmi vorið 1907 og á árinu 1907
voru starfandi 5 sauðfjárkynbótabú.
Annar þáttur í ráðunautsþjónustu Guðjóns
Guðmundssonar voru ritstörf hans. Þau
náðu ef til vill til enn fleiri bænda en leið-
beiningar á ferðum hans.
Þar má fyrst telja stofnun búnaðarblaðs-
ins Freys árið 1904. Voru þar samstarfs-
menn hans Einar Helgason, ráðunautur, og
Magnús Einarsson, dýralæknir. Náði það
fljótt tiltölulega mikilli útbreiðslu meðal
bænda, enda framúrskarandi vel ritað, og
850
F R E Y R