Freyr - 01.12.1977, Page 28

Úr gömlu mjólkurbúri.
greiddi kr. 2,50 af hverju kúgildi. En í kú-
gildinu taldist annað hvort ein kýr eða 15
ær.
Tæki þau, sem í búinu eru, gefa alveg
mynd af því, sem notað var í gegnum árin,
þegar búið var í gangi. Þau eru þó ekki öll
upprunaleg, þar sem þau urðu endurnýjuð
allmörg á starfstíma búsins. Vatnshjólið
stóra, sem er utan á búinu, og við sáum
snúast í dag, mun að minnsta kosti þrisvar
hafa verið endursmíðuð. Upphaflega mun
það hafa verið smíðað af Jóni Gestssyni,
þeim sem húsið byggði, en það, sem þar er
nú, er smíðað fyrir fáum árum af Ólafi
Gunnarssyni, bónda á Baugsstöðum, og
Magnúsi heitnum Hannessyni, bónda í Hól-
um. Upphaflega var þetta hjól á tréöxli, en
á þriðja áratugnum var settur þarna járn-
öxull í vönduðum koparlegum, og var hann
smíðaður af Markúsi ívarssyni, sem lengi
var aðaleigandi og forstjóri Vélsmiðjunnar
Héðins. Strokkurinn og hnoðunarborðið eru
bæði frá 1908 og eru dönsk að uppruna,
smjörmótið frá 1929, einnig erlent. Osta-
kerið úr tré, sem þarna má sjá, mun vera
smíðað af Magnúsi Hannessyni í Hólum, en
ostapressan, sem þið sáuð, er endurbyggð
nú í sambandi við endurreisn búsins eftir
fyrirsögn kunnugra. Mælitæki til sýru- og
fitumælinga, sem í búinu eru, eru frá ýms-
um tímum, sum sennilega frá stofnun. Þau
eru ýmist dönsk eða þýsk að uppruna.
Starfsemi rjómabúsins hófst 21. júní
1905. Fyrsta innvigtunarbókin, þar sem
skráð var innlegg manna árið 1905, er enn
til. Hún lá þarna frammi til sýnis í dag, og
ég veit, að mörg ykkar hafa séð hana.
Rjómabúið starfaði á sumrum til 1928, að
undanskildum árunum 1925 og 1927, er
Úr gömlu rjómabúi.
864
F R E Y R