Freyr - 01.08.1999, Page 4

Forystugrein
Hugsum um túnin
„Búskapur er heyskapur". Þessi fleygu orð
hafa komið í hugann hvað eftir annað á liðnu
vori og á þessu sumri. Síðastliðinn vetur var
mörgum bændum á Norðurlandi erfiður og
gjafafrekur. Það verður að segjast eins og er og í
fullri hreinskilni að það er hart að nú í aldarlok-
in skuli hafa átt sér stað heyleysi og horfóðrun.
Við slíkt ástand má ekki una. Á slíkum hlutum
verður að taka af fullri einurð og festu og leita
allra leiða til að koma í veg fyrir að endurtaki
sig.
Á liðnu vori varð síðan ljóst að þessi erfiði vet-
ur hafði víða skilið eftir sig mikið kal í túnum.
Stórfellt kal er ekkert annað en náttúruhamfarir
og verður að bregðast við því sem slíku hvað
varðar bætur til þeirra sem fyrir hafa orðið og
hafa þegar verið gerðar ráðstafanir til þess.
Þegar það fer nú saman að fyrningar eru með
minnsta móti og mikið kal í túnum verða bænd-
ur að fara með varúð á komandi hausti hvað
ásetning búfjár snertir. Forðagæslan verður því
að vera vel á verði og vanda vinnubrögð sín og
koma með ábendingar sínar í tíma. Með þessum
orðum er ekki verið að kasta rýrð á vinnubrögð
hennar á liðnum árum, en góð vísa er aldrei of
oft kveðin og við svona aðstæður þarf aðgát.
Á liðnum árum hafa bændur víða náð miklum
árangri í að auka afurðir eftir hvern grip sem þeir
hafa á búum sínum, bæði kúa- og sauðfjárbænd-
ur. Þarna hefur leiðbeiningaþjónustan gegnt
mjög miklu hlutverki og á mikinn heiður fyrir.
Nánast á sama tíma og þetta hefur verið að ger-
ast er eins og annar þáttur í landbúnaðinum hafi
látið undan, sem er sá að of margir bændur hafi
slegið slöku við, ef ekki vanrækt, að sinna fóður-
öflun og vanda meðferð túna sinna.
Það verður að vera sama markmið varðandi
ræktun landsins og ræktun gripanna, þ.e.a.s. há-
marksafurðastefna. Dapurlegt er að horfa upp á
bændur sem hamast við að rækta og stækka tún-
in sín en eyðileggja þau síðan jafnharðan. Þetta
gerist m.a. með því að þeir virðast ekki bera
nægan áburð á og þar til viðbótar traðbeita svo
bæði vor og haust. Vissulega gegnir húsdýra-
áburður miklu hlutverki, en vera má að einstaka
bændur ofmeti hann. Alltof margir bændur sinna
ekki um að láta taka jarðvegssýni til að komast
að því hvað það er sem túnin vantar. I því sam-
bandi er enginn vafi að víða mætti auka upp-
skeru með því að kalka túnin reglulega. Það var
því mjög miður að ekki skyldi takast að halda
styrk til þeirra hluta.
Fjalla mætti í löngu máli um heyskap og hey-
verkun, en það verður ekki gert hér. Um þau efni
hafa líka margir mjög færir menn ritað og rætt og
nægir þar að nefna Bjarna Guðmundsson á
Hvanneyri.
Það er vissulega kveðinn upp nokkuð harður
dómur hér að framan og einhver gæti spurt hvort
hér sé gefið í skyn að ekkert hefði verið gert í
rannsóknum á liðnum árum til að kenna bændum
að rækta tún sín betur. Því fer fjarri. Staðreynd er
að það hafa margir færir menn verið að vinna við
þessi verkefni á liðnum árum. Mörg nöfn ráðu-
nauta og annarra starfsmanna hinna ýmsu stofn-
ana landbúnaðarins mætti nefna þó að það verði
ekki gert hér. Hætt er þó við að stundum hafi
þeim þótt þeir hafi talað fyrir daufum eyrum.
I spjalli nú á dögunum við einn af héraðsráðu-
nautum okkar bárust þessi mál í tal. Það var
merkilegt það sem hann sagði: "Á mínu svæði
man ég eftir einum bónda sem alltaf var í búskap
sínum að hugsa um túnin". Takmarkið hlýtur að
vera að ræktað land gefi á hverjum tíma há-
marksuppskeru, það breytir því ekki að við get-
um fengið yfir okkur kal. En þó er ljóst að vel
hirt tún standast slíkt álag betur. Nú verður leið-
beiningaþjónustan og aðrar landbúnaðarstofnan-
ir að taka höndum saman og ganga í markvisst
leiðbeininga- og áróðursverkefni til að bændur
taki upp hámarksafurðastefnu ræktaðs lands.
Heyleysi og horfóðrun eiga ekki að líðast. Upp-
hafsorðin eiga eins við nú við aldarlok og fyrr á
öldinni. Gunnar Sœmundsson.
4 - FREYR 9/99