Freyr - 01.08.1999, Blaðsíða 31

Verulegur þyngdarmunur kom
fram á erlendu og íslensku tómöt-
unum en það má að einhverju leyti
skýra með því að erlendu tómatam-
ir eru yfirleitt stærðarflokkaðir.
Tómatar eru mjög þurrefnislitlir en
þrátt fyrir það sáust talsverðar
sveiflur í þurrefni eða allt frá 4%
upp í 7% þurrefni. Erlendu tómat-
arnir voru almennt þurrefttisríkari
en þeir íslensku. Tómatar safiia litlu
nítrati og voru flest sýnin á bilinu 0-
30 mg/kg. Ekki sást eins mikill
ntunur á gæðunt tómata milli sum-
ars og veturs eins og búast hefði
mátt við en það má skýra með því
að yfír vetrartímann vom raflýstir
tómatar á markaði sem komu mjög
vel út í gæðamatinu. Islensku
tómatamir fengu betra meðaltal
fyrir ytra mat en þeir erlendu,
þ.e.a.s. höfðu færri galla. Algeng-
ara var að framandi aukabragð
kæmi fram í erlendum tómötum.
Þessi munur er allur íslensku fram-
leiðslunni í hag.
Gulrætur vom ein þeirra græn-
metistegunda sem vom tekin íyrir í
verkefninu. Tekin vom alls 54 sýni
af gulrótum og vom erlendu sýnin
frá hinum ýmsu löndum. Meðalgul-
rótin var um 75 grömm en meðaltöl
íyrir hvert sýni vom allt frá því að
vera frá 17 grömmum uppí 178
grömm. Afskurður var allt frá því
að vera 0% á þvegnum pökkuðum
gulrótum upp í að vera um 30%.
Magn afskurðar hækkaði þegar leið
á veturinn. Það skilaði sér svo í
lægra ytra mati yfir vetrarmánuðina
en sumarmánuðina. Erlendu gul-
rætumar höfðu yfirleitt hærra þurr-
efnisinnihald og skilaði það sér í
minni safa í gæðamatinu. íslensku
gulrætumar em yfirleitt sætari en
þær erlendu en þrátt fyrir það höfðu
þau erlendu sýni sem sett voru í
sykrumælingu aðeins meira af
vatnleysanlegum sykrum en þær ís-
lensku. Sykrur voru þó aðeins
mældar í sumum sýnum. Meiri safí
og sætt bragð skilar sér svo í betri
einkunn íyrir bragðgæði og betra
gæðamati fyrir íslensku framleiðsl-
una. Nítratinnihald í gulrótum virð-
ist vera nokkuð breytilegt, eða allt
frá 17 mg/kg upp í 403 mg/kg.
Skynmat
Skynmat með hópi dómara fór
þannig fram þegar tómatar vom
metnir: Hver dómari fékk heilan
tómat þannig að bæði væri hægt að
meta ytra útlit og bragð og safa.
Skynmatið var framkvæmt þegar
bæði íslenskir og erlendir tómatar
voru á markaðnum. Helstu niður-
stöður í ytra matinu vom þær að ís-
lensku tómatarnir voru almennt
dekkri á lit þrátt fyrir að hafa fengið
svipaða einkunn og þeir erlendu
fyrir þroska. Ekki reyndist vera
munur á lögun og hlutfall óreglu-
legra tómata var svipað. Fjöldi
skráðra galla var nokkuð svipaður
þar sem um helmingur var galla-
laus. Rispur vom yfír helmingur
skráðra galla fyrir erlendu tómatana
en ójafh þroski var algengasti gall-
inn fyrir íslensku tómatana. Hærra
hlutfall af íslenskum tómötum fékk
alveg gallaiaust í ytra mati. Þegar
dómaramir voru látnir meta bragð
og safa kom í ljós að íslensku
tómatamir hafa meira einkennandi
tómatbragð og em einnig talsvert
safaríkari. Þetta kemur heim og
saman við þær þurrefhismælingar
sem gerðar vom á sýnunum. Einnig
var algengara að dómararnir fyndu
framandi aukabragð af erlendunt
tómötum sem þeim fannst að ætti
ekki heima í þeim. Þegar niðurstöð-
umar vora teknar saman fyrir bragð
og safa kom í ljós að marktækur
munur kom fram á bragði tómat-
anna, íslensku framleiðslunni í hag.
Einnig var framkvæmt hópskyn-
mat á gulrótum með þjálfuðum
dómurum. Þar var notast við aðra
aðferð. í staðinn fyrir að fá heilt
stykki til að meta fengu dómararnir
einsleitt gulrótarmix til að meta
bragð og safa. Jafnframt fengu
dómaramir lítinn gulrótarbita til að
meta hversu stökkt sýnið var. Þetta
var gert til að tryggja það að allir
dómarar væm að meta eins sýni en
talsverður munur getur verið á milli
gulróta úr sama sýni. Niðurstöðum-
ar vom ekki eins afgerandi og í
tómatskynmatinu. Þó fengu ís-
lensku gulrætumar hærri einkunn
fyrir einkennandi bragð og safa.
Þrátt fyrir þetta gáfu dómaramir ís-
lensku og erlendu gulrótarsýnunum
svipaða heildareinkunn.
Nítrat
Nítrat var mælt í öllum sýnum.
Nítrat er eðlilegur þáttur í efna-
skiptum plantna en ef það er ekki
nýtt til fullnustu safnast það fyrir.
Uppsöfnunin fer eftir áburðargjöf
og fleiri þáttum eins og sólarljósi.
Við ljóstillífun er nítratið notað til
framleiðslu á öðrum efnum. Sól-
skin leiðir því til lækkunar á nítrat-
innihaldi blaðgrænmetis.
Um síðustu áramót gekk í gildi
ný reglugerð um hámarksgildi fyrir
nítrat í salati. Astæðan fyrir þessari
reglugerð er sú að ungböm eru við-
kvæm fyrir miklu nítrati. í reglu-
gerðinni er miðað við að nítratinni-
2. tafla. Samanburöur á íslensku og innfluttu græn
meti.
Fjöldi sýna Meðal- þyngd grömm Afskurð- ur % Þurr- efni % Nítrat mg/kg
Gulrætur íslenskar 32 80 10 9,7 178
Innfluttar 22 68 8 10,1 129
Tómatar íslenskir 25 68 0 5,2 21
Innfluttir 14 99 6 5,8 29
FREYR 9/99 - 31